№ара№алпа№ М!Млекетлик университети

8.8. Baha diskriminaciyasi

       

Baha  diskriminaciyasin  ju’rgiziw  arqali  monopoliyalar  o’zleri  tovar  ha’m

xizmetlerdi islep shig’ariw mug’darin ko’bey-tiwge qizig’iwi mu’mkin. Bazar

diskriminaciyasi dep birdey tovar ha’m xizmetlerge ha’r qiyli bahalardi belgilewdi

tu’sinemiz. Baha diskriminaciyasi tek monopoliya ushin a’melge asiriladi.

Monopoliya jag’dayinda baha diskriminaciyasinin’ u’sh da’rejesi qollaniladi.

---

53

   Birinshi da’rejeli, yamasa jetilisken diskriminaciya dep bir tu’rdegi tovardin’ ha’r

bir birligine talap bahasina ten’ baha ornatiliwina aytamiz. Praktikada bunday baha

siyasatin ju’rgi-ziw quramali ha’m qolaysiz.

    Biraq jetilisken baxa diskriminaciyasinin’ qollanilatug’in momentleri ushirasadi,

ma’selen konkret tutiniwshilar ushin texnikani jeke buyirtpalar boyinsha islep

shig’ariw h.t.b.

   Birinshi da’rejeli diskriminaciyasinin’ grafigi 1-su’wrette berilgen.

          P

                                                        MS

          P

1

L

          P

2

                                     E

                                           MR            D

                 1 2 3 4       Q

a’

                  Q

g’

1-su’wret

 Monopoliya jag’dayinda maksimum payda aliw sha’rti R

1

ha’m Q

1

ge, al jetilisken

konkurenciya jag’dayindag’i optimum R

2

,Q

2

 ge tuwra keledi. Jetilisken baha

diskriminaciyasin a’melge asirip mono-polist I,2,3,4.... mug’dardag’i o’nimlerdin’

ha’r birin dara bahalarg’a satip ko’lemdi Q

2

 mug’darina shekem jetkizip

tutiniwshinin’ rentasin nolge qisqartadi ha’m onin’ barlig’in monopolist o’zine aladi.

         A

   P

1

   P

2

   P

3

   P

4

                                                               MS

   P

k

                                           E

                                                           D           Q

            Q

1

 Q

2

 Q

3

               Q

4

2-su’wret

Baha diskriminaciyasinin’ ekinshi da’rejesinde monopolist o’nim ha’m xizmetlerdi

qanday da bir blok, partiyalarg’a bo’lip gruppa-laydi ha’m olardin’ ha’r birin ha’r

qiyli bahada satadi (2-su’wret). Monopolist Q

1

,Q

2

,Q

3

 partiyalarin sa’ykes bahalarda

satip o’nim-nin’ mug’darin Q

k

g’a jetkizedi.

    AER

k

 nin’ maydanina sa’ykes rentanin’ monopolist shtrix-lang’an to’rt

mu’yeshliklerdin’ maydanina ten’ mug’darin o’zinin’ paydasina aladi.

---

54

     

Baha  diskriminaciyasinin’  u’shinshi  da’rejesinde  monopolist  qariydarlardi

toparlarg’a yamasa bazarlarg’a bo’lip ha’r biri ushin satiw bahasin belgileydi.

Ma’selen, texnika ha’m mashinalardi ma’mleketlik, jeke karxanalarg’a satiw.

   Baha diskriminaciyasi ma’mlekettin’ qadag’alawinda boliwi kerek.