6.1.Bazar strukturasinin’ klassifikaciyasi
Bazar ko’p jobali strukturag’a iye quramali bolip esapla-nadi. Sonin’ ushin
bazar strukturasin bo’leklewdin’ tiykarina ko’p sandag’i belgilerdi paydalaniw
mu’mkin. Ma’selen, tovarlar ha’m tovarlar gruppasi boyinsha, almastiriw
sub`ektleri, ken’islik belgileri h.t.b. belgileri boyinsha klassifikaciyalaw.
Biz bazarlardi olardin’ qatnasiqlarinin’ jetilisiw da’wirine qaray toparlarg’a
bo’lemiz. Bazardin’ bul tu’rleri biri-birinen talap ha’m usinis ta’replerinde
qatnasatug’in ekonomikaliq agent-lerinin’ (qariydarlar ha’m satiwshilar) sani
boyinsha ajirala-di. Eki ta’repten de qatnasiwshilardin’ sani bir, bir neshe ha’m ko’p
sanda boliwi mu’mkin. G’Ko’pG’ tu’sinigi uliwma bazardag’i jag’dayg’a ayrim
satiwshi ha’m qariydarlardin’ ta’sir jasay almay-tug’in mug’dardag’i ekonomikaliq
agentlerdin’ sanin an’latadi, yag’niy agentler o’z-ara kelisip baha yamasa o’ndiris
ko’lemin o’zger-te almaydi.
G’Bir neshsheG’ termini ha’r bir ekonomikaliq agent egerde o’zi-nin’ sheshimi
arqali basqa agentlerdin’ sheshimine ta’sir jasay alsa yamasa bir ta’reptegi
agentler o’z-ara kelisip bazar jag’dayin (baha, talap yamasa usinis ko’lemin)
o’zgertiw mu’mkinshiligine iye bolsa qollaniladi. To’mendegi 1-tablicada
bazardag’i haqiyqiy jag’daylarg’a sa’ykes keletug’in sxema yamasa modeller
formasinda berilgen bazar strukturasinin’ tu’rleri ko’rsetilgen. Biraq olar taza
tu’rde a’meliy ushiraspaydi ha’m ilimiy xarakterge iye abstrakciyaliq bazar
strukturasinin’ tu’rleri bolip esaplanadi.
Bazardin’ haqiyqiy bar bolgan formalari jetilisken kon-kurenciya yamasa
monopoliya u’stemlik etetug’in aralaspalardan turadi.
1-Tablica.
Talap
QARIYDARLAR
Usinis
Bir
Bir neshe
Ko’p
Eki ta’repleme
monopoliya
Shegaralan-g’an
monopoliya
Jetilisken
monopoliya
S
A
T
I
W
Sh
Sheklengen
monopsoniya
Eki
ta’repleme
oligopoliya
Usinis
oligopoliyasi
40
Monopsoniya
Talap oligo-
poliyasi
Jetilisken
konkurenciya
Dostları ilə paylaş: |