№ара№алпа№ М!Млекетлик университети
Payda. Paydani maksimumlastiriw sha’rtleri
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
7.2. Payda. Paydani maksimumlastiriw sha’rtleri
Firmalardin’ da’ramati konkurenciya jag’dayinda o’nimnin’ ko’-lemine proporcional` da’rejede o’sedi, sebebi ortasha da’ramat (baha) turaqli shama boladi. Sonin’ menen birge o’nimnin’ ko’le-minin’ o’simine sa’ykes uliwma shig’inlarda ko’beyedi.
Firmanin’ paydasi (P) dep uliwma da’ramat (TR) ha’m toliq shig’inlardin’ ayirmasina aytiladi: P = TR - TC
O’ndiris teoriyasinda atap o’tkenimizdey firmalar islep shi-g’ariw processinin u’sh basqishinin’ birinshisinde alinatug’in da’ramatlar shig’inlardi toliq qaplay almaytuginlig’i sebepli payda teris shama boladi. O’nimnin’ o’siwi na’tiyjesinde ekinshi basqishta payda on’ shamag’a iye bolip o’se baslaydi. Grafikte bul process 3- suwrette berilgen. TC TR TR TC A S - P B +P. S a’ A a’ Q 42 3- su’wret
Uliwma da’ramattin’ (TR) mu’yesh koefficenti da’ramattin’ o’zgerisinin’ o’nimnin ko’leminin’ o’zgerisine qatnasin, yag’niy shekli da’ramatti (MR), al uliwma shig’inlardin’ (TC) mu’yesh koefficenti o’ndiris shig’inlarinin’ o’zgerisinin’ nimnin’ ko’le-minin’ o’zgerisine qatnasip, yag’niy shekli shig’inlardi (MC) an’latadi.
Payda maksimumg’a TR ha’m TC siziqlarinin’ qashiqlig’i u’lken ma’nislerde erisedi (S 1 , S 2 tochkalarinin’ arasindag’i kesindi). Bul tochkalarda da’ramat sizig’inin mu’yesh koefficenti (shekli da’ramat) shig’inlar sizig’inin’ mu’yesh koefficentine (shekli shig’in) ten’. Solay etip, barliq firmalar ushin shekli da’ramat shekli shig’ing’a ten’ bolsa, payda maksimum boladi. Sonin’ ushin egerde MR> MC bolsa, o’nim o’ndiriwdi ko’beytiw, al MR< MC bolsa, azaytiw kerek. O’niminin’ mug’darin MR=MC jag’dayin-dag’iday da’rejede islep shig’ariw firma ushin maksimum payda aliwg’a mu’mkinshilik beredi. Atap o’tilgen qag’iydani algebraliq jol menen keltirip shig’arsaq to’mendegishe boladi: Payda: P= TR- TC, Konkurenciya jag’dayinda bul funkciya Q-g’a baylanisli (sebebi R= const ), yag’niy P ( Q ) = TR( Q ) - TC( Q ) Bul funkciyanin’ maksimum ma’niske erisiwinin’ za’rurli sha’rti: d d dTR d dTC d MR MC P( ( ( Q) Q Q) Q Q) Q = Þ
- = Þ
= 0 0 Yamasa MR=P bolg’anlig’i sebepli qag’iyda to’mendegishe boladi: P=MC(Q)
Monopoliya jag’dainda baha o’zgeriwshi xarakterge iye bolg’anlig’i sebepli MR dTR d d P d P dP d MR MC P dP d = = × = +
= Þ +
Q Q) Q Q Q Q Q ( ; Yag’niy bul ten’lik orinlaniwi ushin monopolist bahani ha’mme waqitta shekli shig’innan joqari da’rejede belgileydi. P MC P MC N E AC 1 AC P 1 AC B c K D= P* P* A AC 11 D P 11 M AVC MR 43 Q Q Q o Q 11 Q* Q 1 Q o Q* a) konkurenciya jag’dayinda b) monopoliya jag’dayinda 4-cu’wret 5-cu’wret D = MR = AR - talap sizig’i Konkurenciya jag’dayinda (4 – su’uret) firma maksimum paydag’a S tochkasinda erisedi (Q * - mug’dardagi o’nimdi R * bahada satiw na’tiyjesinde). Bunnan to’men mug’dardag’i ko’lemde (ma’selen Q a’a’
) shekli da’ramat shekli shig’innan joqari, sol sebepli qosimsha o’nim islep shig’ariw na’tiyjesinde (Q * -Q
) payda ko’beyiwi mu’mkin. (A figurasinin’ maydani). Egerde o’nimnin’ mug’darin Q 1 ke ko’beytsek shekli shig’innin’ mug’dari shekli da’ramatdan ziyat bolip ziyannin’ ko’lemi K figurasinin’ maydanina ten’. Sonin’ ushin firma o’nim islep shig’ariw mug’darin Q * ga ten’ bolg’ansha azaytiwi kerek. MR ha’m MS siziqlari o’nim ko’lemleri Q o ha’m
Q k bolg’an jag’daylarda da kesilisedi. Biraq birinshi jag’dayda payda maksimum ma’niske iye bolmaydi. O’nim mug’darinin Q o den ko’p boliwi paydanin’ mug’darinin’ ko’beyiwine alip keledi, sebebi Q o dan on’ ta’repte MC barisinda shekli da’ramat penen shekli shig’inlardin’ ten’lesken tochkasi boladi. Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|