Aruz I. Turkiy adabiyotda, jumladan, uzbek lge’rgagshda taxminan IX asrdardan beri kulpanib kelinayotgan sheriy ulchov tizimi nomi bulib, xazrat Navoiynshgg ta’kidicha, ushbu ilm asoschisi X,alil ibn Axmad yashagan joy yakshshdash vox

Aruz I. Turkiy adabiyotda, jumladan, uzbek lge’rgagshda taxminan IX

asrdardan beri kulpanib kelinayotgan sheriy ulchov tizimi nomi bulib,

xazrat Navoiynshgg ta’kidicha, ushbu ilm asoschisi X,alil ibn Axmad

yashagan joy yakshshdash vox,a nomidan olingan.

Aruz (II). Aruz ulchov tizimi asosida yaratilgan sheriy asar

baytlaridagi birinchi misraniig oxirgi rukni urni nomi. Miyeradagi shu

rukn Ukilgandan sunggina sherning kaysi baxr xamda vazn asosida

yarataotganlmgi, misraning tanlangan ulchovga suvofikdigi, shoirning

vazn tanlash, oxang yaratish maxoratini aniklash mumetga buladi.
Asl ruknler. Aru'z sheriy ulchov tizimi asosini tashkil kiluvchi

sakkiz asosiy ruka majmu’i. Lo tar fauvlup, foilun, mafoiylun,

foshklun, mustaf’ilun, maf’uvlotu, mutafoilun va mafoilatun

arkonlaridan iborat. Aruzshunos olyamlar ushbu askdarki “afoiylu

tafoiyl” deb xam ataydilar.
Baxr (arabcha “dekgiz” demakdir.) Aruz atamalaridan biri bulib,

ushbu tizimni tashkil kiluvchi asosiy, mirik ulchov turshsh ifodalaydi.

Baxrlar asllar yoki afoynlu tafoyil deb ataluvchi sakkiz ruknning

turlicha tarkibda takrorlanipshdan xosil kdshnadi.