|
Tavil baxri (“tavil” suzi arabcha bulib, “uzun” degan ma’noni
ifodalaydi) aruzning asosiy ulchovlaridai biri bulib, fauvlui xamda
mafoiylui asllarshshng kesha- ket takroriga asoslanadi.
Takti’ (“kesish” ma’nosini ifodalovchi suz) aruz ilmida she’r
vaznshsh anikdash uchun baytni ritmik bulakyaarga - ruknlarga ajratish
demakdir. Mumtoz aruzshunoslikda buni vaznni belgshnshshikg yagona
usuli deb xisoblashgan,
Tuyuk vaznlari. Turkiy she’riyatga xos bulgan tuyuk janridash
lirik sherlar ramal baxriga mansub fakat ikki kazn asosyada yaratilgan
bulib, ularning birinchisi ramali musadasi maxzuf, ikkinchisi ramalya
mu'saddasi maksurdir.
Furu’ aruz atamalaridan bulib, “shaxobchalar” “tarmokpar”
manolarshsh ifodalaydi. Mumtoz aruz mlmida asl ruknlarnya turlicha
uzgartirish bilan xosil kdlingan tarmok ruknlar furu’lar deb atalgan.
Dozirgi aruzshuyaoslikda “tarmok rukn” atamasi kuprok kulkanadi.
Xafif (arabcha “yengil”) baxri she’riyatimizda keng kullakgak
ulchov turlaridan bulib, uning asosini foilotun na mustaf’ilun
asllariiing ketma-ket takrori tashkil kiladi.
Dostları ilə paylaş: | 
