2.4 O’zbekistonda makroiqtisodiy modellarni qo’llash bilan bog’liq muammolar va ularni hal etish yo’llari.
Har bir davlatning iqtisodiy salohiyatini belgilab beruvchi asosiy ko’rsatkich bu YaIM. YaIMning asosiy komponentalari bu iste’mol sarflari, investitsion sarflar, davlat sarflari va sof eksportdir. Biz hozir bu asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlarni tahlil qilamiz.
Dastlabki ma’lumotlarga ko’ra, 2018 yilning yanvar-martida O’zbekiston Respublikasi YaIM hajmi joriy narxlarda 64458,0 mlrd so’mni tashkil etdi va o’tgan yillarning mos davri bilan taqqoslaganda 5,1 % ga o’sdi. YaIM deflyatori indeksi 2017- yilning yanvar-martidagi narxlarga nisbatan 137,4 % ni tashkil etdi. Yanvar-mart uchun iqtisodiy faoliyat turlari bo’yicha YaIM ishlab chiqarish (2.4.1 rasm)
2.4.1 rasm YaIM ishlab chiqarish
Aholi jon boshiga hisoblangan YaIM 1986 ming so’mni tashkil etdi va bu ko’rsatkich o’tgan yilning mos davriga nisbatan 3,3 % ga yuqoridir. Iqtisodiy o’sish sur’ati milliy iqtisodiyotning asosiy tarmoqlarida kuzatilgan ijobiy o’sish sur’atlari bilan bog’liqdir. Iqtisodiyotning barcha tarmoqlarida yaratilgan yalpi qo’shilgan qiymat (keying o’rinlarda YaQQ) hajmi YaIM umumiy hajmining 83,8%ini tashkil etdi va 5%ga o’sdi (YaIM mutlaq o’sishiga ta’siri 4,4% punktni tashkil etdi). Mahsulotlarga sof soliqlarning YaIM tarkibidagi ulushi 16,2%ni tashkil etdi va 5,3 % darajasida o’sish qayd etildi (YaIM mutlaq o’sishiga ta’siri 0,7 %).YaIM o’sish sur’atiga xizmatlar sohasi eng katta ta’sir ko’rsatdi (2,2%) va bu soha o’tgan yilning yanvar-martiga nisbatan 4,4%ga o’sdi. Jumladan, savdo, yashash va ovqatlanish bo’yicha xizmatlar 1,1%ga, tashish va saqlash, axborot va aloqa – 7,1% ga va boshqa xizmatlar 4,6 % ga o’sdi. Sanoat tarmog’ining qo’shilgan qiymatida 5,0% o’sish qayd etildi. Sanoat ishlab chiqarishining
2.4.2 rasm. Sanoat tarmog’ining qo’shilgan qiymati tarkibi
YaIM mutlaq o’sishi sur’atiga ijobiy ta’siri 1,3% darajasida baholandi. Sanoat tarmog’idagi o’sish kon-tog’ sanoati va ochiq konlarni ishlash tarmog’i qo’shilgan qiymatining 20,7 %ga ishlab chiqaradigan sanoat tarmog’i qo’shilgan qiymatining 1,8%ga va boshqa sanoat tarmoqlarining 5,8% o’sishi hisobiga ta’minlandi(2.4.2 rasm).
2.4.3 rasm YAIM o`sishi
O`zbekiston Respublikasida ijtimoiy soha va iqtisodiyotni rivojlantirish uchun barcha mulkchilik shakllaridagi tashkilotlarning 2016 yilda 49770,6 mlrd.so`m (16782,3 mln. AQSh dollari dollar ekvivalentida) yoki 2015 yilga nisbatan 107,7 foiz asosiy kapitalga investitsiyalaridan foydalanildi. Asosiy kapitalga investitsiyalar hajmi 1991 yilga nisbatan 4,2 martta, 2000 yilga nisbatan 5,4 martta, 2005 yilga nisbatan 4,3 martta va 2010 yilga nisbatan 170,1 foizga ko`paydi.(2.4.3 rasm)
Dostları ilə paylaş: |
