Asosiy savallar: To‘pni uzatish, zarba berish va to'xtatish texnikasini o'rgatish uslubiyati Mavzuga oid tayanch so’z va iboralar

To‘pni oyoq kaftining yuqori tashqi tarafi bilan o‘tkazib to‘xtatish. Dastlabki holat – tushayotgan to'pga qaragan holda turiladi. To‘xtatuvchi oyoq oldinga cho'zilgan. Oyoq kafti tashqi tarafga buriladi. Bunday holda, to'p o'tkazib yuboriladi va oyoqning to'p bilan orqaga harakatlanishi shunday chamalanadiki, to‘p yerga tushib sakrash paytida oyoq kaftining ust qismini tashqi tarafi bilan yopiladi. Tana to'pning (to‘p tezligi sezilarli darajada kamaygan) keyingi harakat yo'nalishi bo'yicha tayanch oyoqning uchi atrofida aylanadi.
To'pni ko'krak bilan to'xtatish. Futbolchi to'pga qaragan holda joylashadi. Oyoqlar yelka kengligida ochilgan yoki uncha katta bo‘lmagan qadam kattaligida ochilgan (50-70 sm) bo'lib ko'krak oldinga siljiydi, qo'llar tirsak bo‘g‘imidan bir oz bukilib, pastga tushiriladi. To'p yaqinlashganda, tana orqaga tortiladi, elkalar va qo'llari oldinga chiqariladi. Tushayotgan to'plarni to'xtatganda, tana orqaga egiladi. Egilish burchagi to'pning parvoz trayektoriyasiga bog'liq (ko'krak qafasi to'pga to'g'ri burchak ostida bo'lishi kerak). To'pning tezligi va traektoriyasini to'g'ri chamalash va ortga harakatni o'z vaqtida bajarish zarur (11-rasm).

11-rasm. To'pni ko'krak bilan to'xtatish texnikasi.


To'pni bosh bilan to'xtatish. Ushbu usulni bajarish uchun o'yinchi tizza bo'g'imlarini biroz bukib bir oyog'ini ozgina ortga, ikkinchisini oldinga qo'yishi kerak. Yaqinlashayotgan to'pga diqqatni jamlab o'yinchi tanasini to'p tomonga yo'naltirishi to‘qnashish paytida tanani ortga qaytarib, tana vaznini orqa oyog'iga o'tkazishi kerak. Bu zarba ta'sirni yumshatish uchun kerak (12-rasm).

12. To'pni bosh bilan to'xtatish texnikasi.


Uzatmalar texnikasini o'rgatish uchun namunaviy mashqlar

1. 
   Mashq. To'pni juftlik bo'lib bir-biriga qaragan holda uzatish (masofa 2 m). O'yinchi harakatsiz to'pni uzatishni oyoq panjasining ichki qismi bilan amalga oshiradi. Sherigi to'pni qabul qilib, to'pni qaytarib uzatadi.
   
2. 
   Huddi shunday, oldinga-orqaga harakatlanib. To'p bilan sherikning biri harakat yo'nalishi bo'yicha, ikkinchisi esa orqa bilan turadi. To'p bilan turgan o'yinchi oldinga harakatlanib, oyoq kaftining ichki qismi bilan sherigiga uzatadi, sherigi orqa bilan yugurgan holda to'pni qabul qilib, uni yana sherigiga qaytaradi. Masofa 15-20 m. Ortga qaytishda o'yinchilar o‘zaro almashadi.
   
3. 
   Huddi shunday, ammo o'yinchilar to'pni oyoq kaftiningning ichki qismi bilan uzatib, 15-20 m radiusli aylana bo'ylab harakatlanadi (shug‘ullanuvchilar soniga qarab).
   
4. 
   Uchliklarda to‘p uzatmalarini bajarish (13-rasm).
   

13-rasm. Joylarni o'zgartirgan holda uchliklarda to‘p uzatmalari.

5. Xuddi shunday mashqni bir-biriga qarama-qarshi kolonna bo‘lib 10-15m masofada joylashgan holda bajarish mumkin. Qarama-qarshi estafeta. To'pni uzatgandan so'ng, o'yinchi qarama-qarshi kolonnaga yuguradi.

6. Mashq (14-rasm). Kvadratda to'pni konusning yonidan uzatish.

14-rasm.

7. To'pni aylanada uzatish mashqlari (15-rasm). To'p bbilan bo'lgan futbolchilarning bir guruhi aylana atrofida, boshqa guruhi esa aylana ichida joylashib istalgan yo'nalishda harakatlanishi mumkin. To'p bilan bo‘lgan futbolchilar istagan sherigiga uzatadi va qaytib qabul qiladi.

15-rasm. Doira ichida harakatda uzatish.

8. Mashq (16-rasm). "Devor" bilan o'ynab to'pni uzatish.

16-rasm.

9. Mashq (17-rasm). "Devor" bilan o'ynab to'pni uzatish.

17-rasm.

10. Mashq (18-rasm). Tezlashishni amalga oshirib to‘pni uzatish.

18-rasm.

11. Mashq (19-rasm).

Mashq. To‘p bilan yugurish va darvozaga zarba berish (darvozabonsiz kichik darvozalarga qarab amalga oshirish mumkin). Futbolchilar 4 ta kolonna bo‘lib joylashadi. Ishora bo‘yicha turli kolonnalardan to‘pga qarab yugurishni boshlaydi. Kim birinchi bo'lib to'pga yetib kelsa to‘p bilan yugurib darvoza tomon zarba beradi, raqib esa zarba berilishiga yo‘l qo‘ymaslikka harakat qiladi (19-rasm).



19-rasm. Yugurib darvozaga zarba berish.

12. Mashq (20-rasm). Futbolchilar guruhlarga (3-4 kishi) bo‘linib ikkita jamoa bo‘lishadi. Galma-gal jamoalar 1-daqiqada imkon qadar ko'p zarbalarni amalga oshirishi kerak. Boshqa guruh futbolchilari to‘pni oilb yurishni amalga oshiradi (oyoq kaftining ust qismi, oyoq kaftining ichki, tashqi tomoni bilan).

20-rasm. "O'nta uzatma" o'yini.

13. Mashq (21-rasm). 3x1 kvadrat. Seriya vaqti 1 min.

21-rasm.
14. Mashq (22-rasm). To'pni boshqa kvadratga o‘tkazish. Maydon kattaligi 3x2m. Davomiyligi
1-daqiqagacha.

22-rasm.
15. Mashq (23-rasm). Juft bo'lib yugurib kirib zarba berish.

23-rasm.
16. Mashq (24-rasm). Harakat kuchini taqsimlash o'yini. Har bir o'yinchida to'p boladi. Signal bo'yicha o'yinchilar to'pni oldingi chiziqda (yoki imkon qadar unga yaqinroq) to'xtashini chamalab kerakli kuch bilan zarba berishadi. To'pni chiziqqa yaqinroq joylashtirgan g'alaba qozonadi.



24-rasm. Harakat kuchini taqsimlash.