Asosiy tushunchalar

Energiya - bu o'zgarishlarni keltirib chiqarish qobiliyati. Kundalik hayotda
energiya muhim ahamiyatga ega, chunki energiyaning ba'zi shakllari ishni
bajarish uchun, ya'ni materiyani tortishish va ishqalanish kabi qarama-qarshi
kuchlarga qarshi harakatlantirish uchun ishlatilishi mumkin. Boshqacha qilib
aytganda, energiya materiya to'plamini qayta tartibga solish qobiliyatidir.
Misol uchun, siz ushbu kitobni varaqlash uchun energiya sarflaysiz va
hujayralaringiz membranalar bo'ylab ma'lum moddalarni tashish uchun energiya sarflaydi.
hujayra resurslari. Ba'zi metabolik yo'llar murakkab molekulalarni oddiyroq
birikmalarga aylantirish orqali energiya chiqaradi.
Ushbu degradatsiya
jarayonlari
katabolik yo'llar yoki parchalanish yo'llari deb ataladi . Asosiy
katabolik yo'llardan biri hujayrali nafas olish bo'lib, u glyukoza va boshqa organik
yoqilg'ilarni kislorod ishtirokida karbonat angidrid va suvga parchalaydi. (Yo'llar bir
nechta boshlang'ich molekula va/yoki mahsulotga ega bo'lishi mumkin.) Organik
molekulalarda saqlanadigan energiya siliyer urish yoki membranani tashish
kabi hujayra ishlarini bajarish uchun mavjud bo'ladi. Anabolik yo'llar, aksincha,
oddiy molekulalardan murakkab molekulalarni qurish uchun energiya
sarflaydi; ular ba'zan biosintetik yo'llar deb ataladi. Oddiy molekulalardan
aminokislota sintezi va aminokislotalardan oqsil sintezi anabolizmga misol
bo'la oladi. Katabolik va anabolik yo'llar metabolik landshaftning "pastga"
va "tepaga" yo'llaridir. Katabolik yo'llarning pastga tushish reaktsiyalaridan
ajralib chiqadigan energiya saqlanishi va keyin anabolik yo'llarning yuqoriga
ko'tarilish reaktsiyalarini boshqarish uchun ishlatilishi mumkin.
144 IKKINCHI BIRLIK Hujayra
Organizmning metabolizmi
modda va energiyani o'zgartiradi
A
B