Asosiy vositalami ta'mirlash xarajatlari va ulami qoplash manbalarini belgilash

asosiy vositalami ta'mirlash xarajatlari va ulami qoplash manbalarini belgilash
hamda ulardan samarali foydalanishni nazorat qilish;
- asosiy vositalarning naqliligi va ulaming harakati to‘g‘risidagi statistik hamda
buxgaleriya hisobida talab qilingan ma'lumotlarni olish imkoniyatini yaratish va x.k.
8.2. Asosiy vositalami kirim qilish va ularning harakatini hisobga olish
Asosiy vositalar hisobini yuritishning asosiy qoidalari, ulaming balans qiymati
va shu aktivlarga nisbatan qo'llanilishi mumkin boMgan amortizatsiya usullarini
aniqlash, shuningdek, asosiy vositalarning balans qiymati o'zgarishini aniqlash va
hisobini yuritish, amortizatsiya hisoblash hamda ulami hisobdan chiqarishdan
ko'rilgan moliyaviy natijalar hisobini yuritish tartibidan iboratdir.
Asosiy vositalarning hisob birligi bo'lib, alohida inventar ob’ektlari hisoblanadi.
Inventar obektlari deganda, bitta vazifani bajarishga mo'ljallangan, to'la qurib
bitkazilgan yoki ishlab chiqarilgan alohida predmet yoki predmetlar kompleksi
tushuniladi.
Har bir inventar obektiga alohida inventar raqamlari belgilanadi va foydalanish,
tugatish, ta'mirlash jarayonida ushbu inventar raqamlari saqlanadi. Inventar raqamlari
hisobga olinadigan vositaga biriktirib qo'yiladi va tegishli hujjatlarda aks ettiriladi.
Ijaraga olingan asosiy vositalar esa, ijaraga beruvchi inventar raqamlar bo'yicha
hisobga olinadi.
Banklaming asosiy vositalari quyidagi manbalar hisobidan: sotib olish yo'li
bilan; ob’ektlami qurish yoki rekonstruktsiya qilish yo'li bilan; qaytarib bermaslik
sharti yoki subsidiya shaklida; shartnoma asosida moliyaviy ijaraga (lizing) olish
yo'li; bankning o'zida hisobga olinmagan asosiy vositalarning kirim qilish yo'li bilan
shakllanadi. Ulaming hisobini yritish Banklaming buxgalteriya hisobi
hisobvaraqlarida hisobga olinadi23.
Asosiy vositalar bankning buxgalteriya hisobi yozuvlarida aks ettirilishi uchun
kelajakda ushbu aktivlar bilan bog'liq boMgan iqtisodiy samara keltirish ehtimoli bor
va uning qiymatini ishonchli tarzda baholash mumkin boMishi lozim.
Aktivlardan foydalanish natijasida kelajakda olinadigan iqtisodiy samara, bank
undan foydalanish natijasida yuzaga kelgan xizmatlami sotishdan tushadigan tushum
va xarajatlami tejash hamda boshqa foydalami o'z ichiga olishi mumkin. Sotib
olingan asosiy vositalar balansda boshlang'ich (haqiqiy) qiymati bo'yicha aks
ettiriladi. Ma'lum hollarda aktiv bilan bogMiq xarajatlaming umumiy summasini
qismlarga bo'lish va har bir qismni alohida hisobga olish lozim. Bunday hisob
yuritish ushbu ob’ektning alohida qismlari har xil foydali xizmat qilish muddatiga
ega boMgan holda amalga oshiriladi. Bank hisobidan qurilgan asosiy vositalar dastlab
balansda qurilishning amaldagi tannarxi bo'yicha aks ettiriladi.
Bankka tegishli boMgan asosiy vositalarning harakati va ulaming moliyaviy
natijalari Banklarda buxgalteriya hisobi schetlar rejasida tayinlangan birinchi
(ikkinchi) tartibli hisobvaraqlarida hisobga olinadi: ular, 16500- «Asosiy vositalar»