Asosiy vositalar ta’mirini hisobga olish

O‘zbekiston Respublikasida asosiy fondlar bo‘yicha amortizatsiya me’yorlari

Inventarizatsiya ob’ekti	Inventarizatsi yani o‘tqazish muddatlari	Qaysi BXMSga muvofiq
Asosiy vositalar	Ikki yilda bir marta yillik hisobot oldidan	5- son BXMS, 19-son BXMS

Asosiy vositalar ustidan invertarizatsiya o’tkazish

Asosiy vositalar ta’mirini hisobga olish

• 
  Asosiy vositalar foydalanish jarayonida ularning fizik xossa va sifatlari vukolib boradi. Ularni tiklash uchun korxona ta’mirlash ishlarini o‘tkazishi mumkin. Asosiy vositalar ta’mirining ikki turi mavjud:
  
• 
  Kapital ta’mir;
  
• 
  Joriy ta’mir.
  
• 
  Bir yildan ortiq muddatda o‘tkaziladigan mashina va jihozlar ta’miri kapital ga’mir hisoblanadi. Bu ta’mirda agregatni kismlarga ajratish, barcha eskirgan detal kismlarni almashtirish yoki tiklash, yygish, sozlash va sinash ishlari bajariladi.
  
• 
  Bino va inshootlarni kapital ta’mirlashda eskirgan konstruktsiya va detallar ta’mirlanadigan obyektlardan foydalanish imkoniyatlarini yaxshilaydigan yangilari yoki mustaxdsamroq va tejamliroklari bilan almashtiriladi. Kapital ta’mirda mashina va jihozlar Uzoq muddatga tuxtatib kuyilishi mumkin.
  

Joriy ta’mir bir yildan kam muddat ichida o‘tkaziladi hamda mashina va jihoz-larni Uzoq muddatga tuxtatib kuyish bilan bog‘liq emas. Ta’mir ishlari boshlanishiga qadar nuksonlar qaydnomasi asosida tuziladigan smetalarga muvofiq har bir obyekt bo‘yicha normativ harajatlar miqdori aniqlanadi. Smetada ta’mirning barcha turlari uchun harajatlar aniq bir jixrz turini ta’mirlashning mehnattalabligini tavsiflaydigan murakkablik birligiga to‘g‘ri keladigan normativlar bo‘yicha yoki ularning turi hamda rejalashtirilgan ish hajmi bo‘yicha harajatlar me’yorlari asosida hisoblab chiqariladi.

Korxona asosiy vositalarini ta’mirlash pudrat yoki xo‘jalik usulida bajarilishi mumkin. Pudrat usulida bajarilganda korxona ta’mirlash - kurilish tashkiloti bilan pudrat shartnomasini to‘zadi. Xo‘jalik usulida esa ta’mir o‘z kuchi bilan amalga oshiriladi.
Ikkala usulda ham ta’mirlash harajatlari ishlab chiqarish harajatlari hisobidan koplanadi. Buning uchun esa korxonada maxsus zaxira tashkil etiladi. Zadira O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi ruxsati bilan tashkil etiladi. Zaxira summasi korxonaning mustaqil belgilaydigan normativ miqdorda xdr oyda mahsulot tannarxiga utkazilib boradi. Normativ 5 yil muddatga katiy belgilangan summada yoki asosiy vositalarning dastlabki qiymatiga nisbatan foizlarda ishlab chiqilishi kerak
Zaxira summasi buxgalteriya hisobida 8910-«Kelgusi davr harajatlari va to‘lovlari rezervi» hisobvarag‘ida isobga olib boriladi. Ushbu hisobvaraq passiv bulib, u bo‘yicha saldo ta’mir ishlarida foydalanilmagan zaxira summasini aks ettiradi. Debet bo‘yicha oborot - zaxiradan ta’mir ishlarini bajarish bilan bog‘liq ish va xizmatlar haqini to‘lashda foydalanishni, kredit bo‘yicha oborot esa - korxona harajatlariga kiritish hiobigas har oyda yaratiladigan zaxira summasini tavsiflaydi.
Ishlab chiqdrish harajatlari hiobigas zaxira tashkil etilganida buxgalteriyada quyidagicha yozuv qilinadi:
D-t - Ishlab chiqarish harajatlar hisobvaraqlari
K-t 8910-«Kelgusi davr harajatlari va to‘lovlari rezervi».
Ta’mirlash uchun harajatlar kilinsa quyidagicha yozuvq qilinadi:
D-t 8910-«Kelgusi davr harajatlari va to‘lovlari rezervi»
K-t 2310-«Yordamchi ishlab chiqarish» K-t 6010.

• 
  2.Mavjud asosiy vositalarni 21-son BHMSga ,amortizatsiya me’yorlariga, soliqga torti-lishga munosabatlariga qarab to‘g‘ri tasniflanganligi aniqlanadi
  
• 
  Asosiy vositalarni inventar hisobining borligi va uni to‘g‘ri yuritilayot-ganligi tekshiriladi
  
• 
  Asosiy vositalar harakatini hujjatlar bilan to‘g‘ri rasmiylashtiril-ganligi aniqlanadi
  

• 
  Asosiy vositalarni harakatiga doir operatsiya-larni schyotlarda to‘g‘ri aks ettirilganligi tekshiriladi .
  
• 
  Asosiy vositalarni real mavjudligini bilish yoki qayta baholash maqsadida inventarizatsiyasi o‘tkaziladi
  
• 
  Asosiy vositalar bo‘yicha eskirish summasini to‘g‘ri hisoblanganligi tekshiri-ladi, bunda bitta guruh asosiy vositalarga turli amortizatsiyani hisoblash usullaridan foydalanil-maganligi aniqlanadi .
  
• 
  Asosiy vositalarga qilingan kapital investi-siyalar, ta’mirlash harajat-lari, ularni hisobdan chiqarish, tugallanmagan qurilishlar tekshiriladi
  

• 
  Asosiy vositalar bo‘yicha ijara operatsiyalari, ular-ning natijalari hisobining to‘g‘riligi aniqlanadi
  
• 
  Asosiy vositalar hara-kati to‘g‘risida hisobotning to‘g‘ri tuzilganligi va uning ma’lumotlarini hisob ma’lumotlari bilan mosligi aniqlanadi
  

• 
  1.Asosiy vositalar-ning hisob va balans qiymatlari haqiqiy summasi noto‘g‘ri topilishi mumkin
  
• 
  2.Schyot-fakturalar va boshqa boshlang‘ich hujjatlardagi kamchiliklar to‘liq ko‘rsatilmay qolinishi mumkin.
  
• 
  3.Asosiy vositalar amortizatsiyasi me’yorlari noto‘g‘ri qo‘llanilganligi ko‘rsatilmay qolinishi mumkin
  
• 
  4.Soliqga tortish ob’ektiga tortil-adigan o‘rtacha yillik qiymatini noto‘g‘ri topilganligi aniqlanmay qolini-shi mumkin
  
• 
  5.Asosiy vositalarni sotish, likvidatsiya qilish, bepul berish, ijaraga berish va boshqa xollari bo‘yicha daromad va harajatlar noto‘g‘ri topilgan bo‘lishi mumkin
  
• 
  6.Bosh kitobdagi noto‘g‘ri yozuvlar ko‘rsatilmay qolinishi mumkin
  
• 
  7.Chetlanishlarni bartaraf etish bo‘yicha takliflar berilmay qolinishi yoki noto‘g‘ri berili-shi mumkin
  

E’tiboringiz uchun raxmat

http://fayllar.org