Atalar deyir

yuturqan: müt

ə

vaze’). (

ısıq 

ısğutda

: r

əhm şə

f

ə

q

ə

td

ə

). (k

ə

s kütün: 

ayıbların)

. 

d

əniz qaxmışisə, artıq

 g

ə

lir o, v

ə

 g

ər inmişisə

, 

ə

ksik g

ə

lir o. 

d

əniz qayıqdan

, 

dağ qurtdan qorxmaz, uslu yaşam dad dolusu, 

yaşandıqca doyulmaz

. (uslu 

yaşam

: 

saysanalı, hesab 

kitabla sevib, yeyib içib, çalışma)

. 

d

əniz qaynaşsə, artıq gəlir o, inmişisə

, 

ə

ksik g

ə

l

ə

r o. 

d

əniz qırında, çay qırağında quyu qazmazlar

. 

d

əniz qıyı quy qazma!

. 

(d

əniz suyu şor olar

. süzülm

əmiş su olar)

. (quyu 

qazmaq su üçündürs

ə

, el

ə

 d

ə

nizd

ə

n al). 

d

əniz qıyı quy qazma!

. 

(d

əniz suyu şor olar

. süzülm

əmiş su olar)

. (quyu 

qazmaq su üçündürs

ə

, el

ə

 d

ə

nizd

ə

n al). 

d

əniz sığmaz gölçüyə

,d

ə

v

ə

 doymaz çömüçüy

ə

. 

d

ə

nizd

ə

 iz qalmaz. 

d

ə

nizd

ən bir damla, çalış bunu anla

. 

d

ə

nizd

ən çıxmış balığa dönmə

k. (

böyük sıxıntı çə

km

ə

k

). 

430. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

d

ə

nizd

ən köpük bağışlamaq

. (

x

ə

llif

ə

 cibind

ən bağışlamaq)

. 

d

ə

niz

ə

 

düşən yılana sarılır

. {üzgünl

ə

r

ə

 iyi 

kötü sayılmaz

. (üzgünl

ə

r

ə

: 

umutsuzlara)}. (

əlin canından üzə

n iyi kötü sayanmaz). (batan 

biri saman ilan seç

ə

nm

ə

z). 

d

ə

niz

ə

 ged

ən susuz qayıdar

. (d

əniz suyu şor olduğundan içmə

y

ə

 uymaz). 

d

ənizi keçip, çayda boğuldu

. 

d

ə

nizin d

ərinliyin sudan yox, dağdan soruş, tə

p

ə

nin n

ə

 

olduğun də

r

ə

d

ə

n 

yox dağdan

. 

d

ə

nizin suyun paylasan, d

ə

nizd

ə

 su qalmaz. 

d

ə

nizl

ə

r

ə

 

dalqa ol, yarınlara yağqıt ol

. (

yağqıt

: 

ışıq

. m

əşə

l

). 

d

ərd ağladar, eşq söylə

d

ə

r. 

d

ərd ağu boğazdan girir

. 

d

ə

rd ç

ə

k

ə

n

ə

 veril

ə

r. 

d

ə

rd ç

ə

k

ə

nindi, sevgi sev

ə

nin. 

d

ə

rd ç

ə

km

ə

y

ə

n, d

ərd qınqatın bilə

m

ə

k

. (

qınqatın

: 

əzabın nə

 

olduğun)

. 

d

ə

rd dartmayan d

ə

rd bilm

ə

z. 

d

ə

rd 

ə

k

ə

n, çil

ə

 

biçmiş

. (çil

ə

: 

ağrı)

. 

d

ə

rd uzansa çözüd

ər, borc qaldıqca üzüdə

r. (

çözüd

ə

r: 

pozub dağıdar

. 

çürüd

ə

r

). 

431. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

d

ərd var acı, çə

km

ə

yi ç

ə

tin, d

ərd var dadlı,

 ç

ə

km

ə

y

ə

 n

ə

var. 

d

ə

rdi ç

ə

k

ə

n s

ən, tüstüsü başdan çıxar

. 

d

ə

rdi ç

ə

k

ə

n, yükü dartan bilir. 

d

ə

rdi des

ə

n d

ərd qalanar dağ üstünə

, sevincd

ə

n söyl

ə

 

çıxa yağ qaymağı 

yağ üstünə

. 

d

ərdi olan dartılır, dartılmasa artırır

. 

d

ə

rdi olan deying

ə

n, d

ərdli olan çalışqan

. 

(d

ə

rdi olan: 

ağrısı olan)

. (d

ə

rdli 

olan: 

armanlı olan)

. 

d

ərdi olmadıq, də

rman izl

ə

m

ə

z. 

(

olmadıq

: olmayan). 

d

ərdim ağır dərman ağır, ömür qıssa, arman yağır

. (arman: nisgil). 

d

ərdim ağır dərman ağır, yazı gözlə

, bilik sözl

ə, gözüm soğur, qulaq sağır

. 

d

ərdim ağır dərman ağır, yüküm ağır, belim yağır

. (

yağır

: yara). 

d

ə

rdimiz bir olsa, d

ərd yarı

. 

d

ə

rdin gizl

ə

d

ən adam ağrıdan eyikməmiş

 

(

düz

ə

lm

əmiş

). 

d

ə

rdini söyl

ə

m

ə

y

ə

n d

ə

rman bulamaz. 

{D

ə

rdini saklayan insan çaresini 

bulamaz. 

Derdimize kendimizin bulamadığı çareyi bir başkasıı 

bulabilir. 

O kişilerin de derdimizi bilmesi gerekir ki çaresini 

bulsunlar. (Bayram Özdemir)}. 

d

ə

rdl

ə

r

ə

 d

ə

rman qara, bu qara d

ə

rd

ə

 d

ə

rman arama. 

432. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

d

ə

rdli dey

ə

g

ən, qımlı yatağan

. 

(

qımlı

: quss

ə

li). (dey

ə

g

ə

n: deying

ə

n). 

d

ə

rdli deying

ə

n, q

əmli yatağan

 olar. 

(d

ə

rdli: 

didikli, açılmış büklü olan)

. (q

ə

mli: 

açılmamış bükü olan

. kitirli. k

ə

d

ə

rli). 

d

ə

rdli deying

ə

n, sözlü söyülg

ə

n olur. 

d

ərdli dərman aramış, dərdsizə dərman nə gərək

. 

d

ə

rdli il

ə

 d

ə

rdl

əşsə

n, d

ə

rd üstünd

ə

n d

ə

rd alar, d

ə

rdsiz il

ə

 d

ə

rdl

əşsə

n, d

ə

rd 

üstün

ə

 d

ə

rd qoyar. 

d

ə

rdli, d

ə

dd

ən danışanda, dərdsiz baş ağrısı tutar

. 

d

ərdsiz kişi də

rdli sözün dinl

ə

m

ə

z, axmaq söz

ə

 d

əğə

r verm

ə

z anlamaz, 

buluğ bolsan söz anlamın seçə

rs

ə

n. (

buluğ

: arif

). 

d

ərdsiz kişi dərdli sözün dinlə

m

ə

z, axmaq, sözd

ə

n d

əğə

r almaz anlamaz, 

bulqun bolsan söz anlamın seçə

rs

ə

n. 

(bulqun: arif). 

d

ə

r

ə

 görm

əz dağ bilmə

z n

ə

dir. 

d

ə

r

ə

 görm

əz dağ bilmə

z. 

d

ə

r

ə

 olmadan çay olmaz, axar olmadan arx olmaz, el olmadan bay (

b

ə

y

) 

olmaz, gün

əş olmadan ay olaz

. 

d

ə

r

ə

 olmadan çay olmaz, axar olmadan arx olmaz, elin olmadan bay 

olmaz, gün

əş olmadan ay olaz

. 

d

ə

r

ə

 yudun

 

sel almış, dağ doruğun yel çalmış

. . 

433. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

d

ə

r

ə

d

ə

 

yel qalxsa, art başı dalğanar

. 

(art başı

: 

bel başı

. g

ə

dik). (

dalğanar

: 

burğanar

). 

d

ə

r

ədi bolmadıq, də

rm

ə

n izl

ə

m

ə

z

 (izl

ə

m

ə

z: aramaz). 

d

ə

r

ə

k bilm

ə

z qarda

şdan, də

r

ə

k bil

ən yad yaxşı

. 

(d

ə

r

ə

k bilm

ə

z: q

ə

dir bilm

ə

z). 

d

ə

r

ə

k bils

ə

 yeni g

ə

lsin yad deyil, d

ə

r

ə

k bilm

ə

z 

ə

ski olsun dos deyil. 

d

ə

r

ə

k

ə

n, d

əğmiş də

r

ə

kl

ə

y

ə

n, d

əğinmiş

: 

axdaran tapmış

. 

d

ə

r

ə

ki bil

ən qadın al, dənğlə

b bil

ə

n odun al. (

d

ə

r

ə

ki bil

ə

n: q

ə

dir bil

ə

n

). 

(d

ənğlə

b bil

ə

n: olçü il

ə

). 

d

ə

r

ə

kin bil

ən samanı qorar, çağı gə

linc

ə

 

işinə

 yorar. 

(d

ə

r

ə

k: ed

ə

k. yarar. 

(yorar: 

işlə

d

ə

r. istifad

ə

 ed

ə

r). 

d

ə

r

ə

l

ər çatışarsada, iki dağ başı birbirinə

 çatmaz. 

d

ə

r

ə

l

ə

r düz oldu, düzl

ə

r t

ə

p

ə

, t

ə

p

ə

l

ər dağ

. 

d

ə

rg

əşə

li bir yer

ə

, güc birg

əşə

r dirg

əşə

r. 

(d

ə

rg

əşə

li: 

toplanıban)

. (dirg

əşə

r: 

dir

əniş, muqavimə

t göst

ə

r

ə

r). 

d

ə

ri biçib don tikm

ə

k, h

ər kişiyə

 

iş olmaz

. 

d

ərik varsa, sayqı duysa, dəğə

r bils

ə

, sevgidirs

ə

, can qurban

. (d

ə

rik varsa: 

dd

əğə

r veril

ə

 bilirs

ə

. q

ədirşinaslıq varsa)

. (sevgidirs

ə

: 

sevilm

ə

lidirs

ə

). 

d

ərildik bulaq olduq, irikdik ırmağ olduq

. 

(irikm

ə

k: birikm

ə

k). 

d

ə

rin d

ərin öğrəş işi, iş arası, qalma kişi!

. 

434. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

d

ə

rin k

ə

ll

ə

 

düşüncə

ni inc

ə

l

ər, orta beyin olayları ardalar, küçük başlar 

özg

ə

l

ə

ri qurdalar. 

(ardalar: izl

əyib araşdırar)

. 

d

ə

rin qazma quyu ayruq üçün, içind

ə

 s

ən yatırsan biri gün

. 

d

ə

rin quyu yokdur, güd

ək ip vardır

. (

güd

ə

k: 

qıssa

). 

d

ə

rin quyudan su qurtarmaz. 

d

ə

rin sözd

ən ağırı, kə

s

ə

 

yoldan qısası tapılmaz

. 

(k

ə

s

ə

 yoldan: çapa yol). 

d

ə

rin su bulanmaz. 

d

ə

rin sular, dinc axar. 

d

ə

rinliyin dibi, hündürlüyün ucu var, h

ə

r birn

ə

yin sonu var. 

d

ə

risin

ə

 

sığmamaq, onulmaz də

rd

. 

(çox qurranmaq çıxılmaz də

rd). 

d

ə

riy

ə

 yenib birin vurmaqdan, d

ə

y

ə

n

ə

k yeyib t

ə

p

ə

y

ə

 

çıx

. 

d

ə

rmana ged

ə

n una b

ə

l

əşə

r. (

d

ə

rmana: d

ə

girmana). 

d

ə

rs

ə

n biç

ə

rs

ə

n. 

d

ə

rtli 

olan düşünməsin boşuna, hər iş gəlir kül olanın başına

. 

d

ə

rtsiz qul (

baş

) olmaz. 

(her insanın az veya çok kendine göre bir derdi vardır)

. 

(Bayram Özdemir). 

d

ərviş dərvişi tə

gg

ə

d

ə, hacı hacını mə

gg

ə

d

ə

 bulur. 

d

ərvişin fikri nə

ys

ə

 

odur, İnsan nə

 

kadar düşünce

lerini kontrol ederse 

etsin, 

ağzından çıkan söz düşüncelerini ortaya koyur

. 

435. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

Söz bizde düşünceyken kimse bilemez, ağzımızdan söz 

olarak çıktığı an herkes öğrenir

. (Bayram Özdemir). 

d

ərya yanında quyu qazma

. 

d

əryada balığ, göydə

 

quş, meşə

d

ə

 

ayı dərisi satılm

az. 

d

əryada balıq, göydəki quş, meşə

d

əki ayının dərisi satılmaz

. 

d

ə

rzi öz söküyün tik

ə

nm

ə

z. 

d

ə

rzi ''tik

ə

n

ə

'' yox, biç

ə

n

ə

 

demişlə

r. 

d

ə

v

ə

 

acığı bilər, acını yox

. (

acığı

: öcü. kini

). 

d

ə

v

ə

 b

ə

z

ə

r

ə

m, bel

ə

 g

ə

z

ə

r

ə

m. 

d

ə

v

ə

 boynun 

əğriliyin bilsə

 

yaxşı

. 

d

ə

v

ə

 boynun 

əğriliyin bilsə

 

yaxşı

. (el üçün h

ər çağun oldağı, vaqeiyyə

ti 

danışmaq yeğdir)

. 

d

ə

v

ə

 böyük 

ə

rs

ə, mayaqı böyümə

z.  

- d

ə

v

ə

 böyüyür, poxu yox. 

d

ə

v

ə

 böyük 

ə

rs

ə

d

ə, mayağı böyümə

z. (

d

ə

v

ə

 böyüyür, poxu yox). 

d

ə

v

ə

 

buynuz axdarırdı, qulaqdanda oldu

. 

d

ə

v

ə

 

dağa çıxtı

. 

d

ə

v

ə

 g

ə

r

əyi şor yandaq, əğə

r boynun, uzadar. 

(

şor yandaq

: d

ə

v

ə

 

tikanı)

. 

d

ə

v

ə

 gördünmü des

ə

 kims

ə

 sana, köss

ə

yin bel

ə

 de görm

ə

dim de ana. 

436. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

d

ə

v

ə

 

qayadan çıxınca, can tə

nd

ən çıxar

. 

d

ə

v

ə

 

qırda gözü şorda

. 

d

ə

v

ə

 

qulağından asılmaz

. 

d

ə

v

ə

 

minib qoyun ara yaşılmaz

. 

(d

ə

v

ə

 üstünd

ə

 olsan, qoyun sürüsünd

ə

 

gizl

ə

nm

ə

k olmaz). 

d

ə

v

ə

 

minib qoyun ara, yaşmazlar

.  

- d

ə

v

ə

 üstünd

ə

 olsan, qoyun sürüsünd

ə

 gizl

ə

nm

ə

k 

olmaz. 

d

ə

v

ə

 n

ə

 q

ə

d

ə

r uzaq geds

ə, qatarın gözlə

r. 

d

ə

v

ə

 öz g

əvşə

diyin udar. 

d

ə

v

ə

 silk

ə

ns

ə, eşşə

y

ə

 

yük çıxar

. (

tutulan n

ə

rs

ə

nin böyüklüyün göst

ə

rir

). 

d

ə

v

ə

 silkins

ə

 

bir eşşəklik yük çıxar

. 

d

ə

v

ə

 üsd

ə

 

it qapmaz, qonşu evdə

 söz qalmaz. 

d

ə

v

ə

 

yaxını otlayıb, uzağı gözlə

y

ə

r. 

d

ə

v

ə

 yergil

ə

s

ə

 burnuza, olar bir gün qulaqdan. 

(yergil

ə

s

ə

: yerikl

ə

s

ə

. ist

ə

s

ə

. 

h

ə

v

ə

s eds

ə

). (olar: itir

ə

r. iti

miş olar)

. 

d

ə

v

ə

 yerine deve çöker: Önemli yöneticinin yerini ancak, önceki yönetici 

gibi yetenekli kişiler doldurabilir

. (Bayram Özdemir). 

d

ə

v

ə

 

yunu yumşaqsada, dolqundur

. (