Atdd tüm Hakları Saklıdır

Academic Journal of History and Idea       

Vol.6 /Num.3  

Quliyev / pp 1786-1801 

Sept.   2019 

 

1796 

 

dəlil  yox,  Quran  və  hədisi  anlamaqda  vasitə  olaraq  görmüşdür.  Ona  görə  şəri  dəlillər 

Kitab,  Sünnə  və  İcma  olmaqla  üçdür,  ağıl  isə  şəri  dəlilləri  əldə  edə  bilmək  üçün  üç 

yoldan  biridir.  Digərləri  isə  lisan  (dil)  və  əxbardır  (xəbərlərdir).  Müəllifə  görə,  lisanı 

bilən  hər kəs  nəsləri  anlaya  bilər.  Ağıl təkbaşına  dinin təməl  əsaslarını  və  vəcibələrini 

anlamaq  imkanında deyildir. O,  yalnız  vəhyin rəhbərliyi  altında  hadisələrin  həqiqətini 

dərk  edə  bilər.

25

  Əhli-sünnədən  Qəzali  (öl.  1111)  və  Şövkani  (öl.  1834)  də  ağılı  dəlil 

olaraq qəbul etmişdilər. Bu dəlil Uca  Allahın  verdiyi ağılla  Allah  yanında olan  hökmü 

kəşf etməkdir. Bütün ağıllar bir şeyin yaxşı və gözəl olduğu nöqtəsində  ittifaq etdikdə, 

Allahın  da  o  şeyin  gözəl  və  yaxşı  olduğuna,  bu  bir  feldirsə  onun  failini  tərifləyib 

mükafatlandırdığına,  etməyəni  isə  qınayıb  cəzalandıracağına  ağıl  vasitəsi  ilə  hökm 

edilir və ağıl bu mənada dini dəlillərə daxildir.Göründüyü kimi, Şiə məzhəbində dəlillər 

ümumi olaraq Kitab (Qurani-Kərim), Sünnə, İcma və Əqldir (Ağıl). Kitab bu dörd şəri 

dəlillərin birincisidir.

26