Avropa və amerika öLKƏLƏRİNİN Ən yeni tariXİ

Y.V.Andropov (1982 – 1984-cü illər) və K.U.Çernen­konun (1984-1985-ci illər) Sov.İKP-MK-nin Baş katibi olduğu dövrdə SSRİ-nin daxili və xarici siyasəti. 1982-ci ilin noyabrında Brejnev öldükdən sonra Baş katib vəzifəsinə onun yaxın silahdaşlarından biri, onun dövründə, Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin sədri olan, Stalinin dövrünün abı-havasını özündə saxlayan Andropov Yuri Vladimiroviç gəldi.

1982-ci ilin noyabrında keçirilən Sov.İKP MK-nın Plenumunda yaranmış vəziyyətdən çıxış yolu tapmağa çalışıl­dı. Həmin plenumda Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi Heydər Əliyev Sov.İKP MK-nın Siyasi Bürosunun üzvü seçildi. O həm də SSRİ Nazirlər Sovetinin birinci müavini vəzifəsinə təyin edildi. Andropov ölkədə həllini gözləyən çoxlu problemlər oldu­ğu­nu etiraf etdi və göstərdi ki, təkcə şüarlarla irəliləmək ol­maz. Nəzəri planda etiraf edilirdi ki, Sovet cəmiyyəti ziddiyyətlərdən xali deyildir. Həmin plenumda Heydər Əliyev Siyasi Büronun üzvü seçildi və SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini təyin edildi. Andropovun dövründə o vaxta qədər möhkəm gizlədilmiş bəzi faktların - elmi-texniki tərəq­qinin bir sıra mühüm istiqamətləri üzrə SSRİ-nin ABŞ-dan geri qalması, ictimai intizam səviyyəsinin aşağı düşməsi faktlarının üzərindən pərdə bir qədər götürüldü. Y.V.Andro­pov yüksək hakimiyyət eşelonunda müntəzəm surətdə qayda yaratmağa çalışan bir siyasətçi kimi ictimai rəy formalaşdırdı. Daxili işlər naziri Şelekov, Sov. İKP MK katibi Medunov vəzifəsindən götürüldü. Daha iyrənc korrupsiya faktlarının təhqiqi üçün SSRİ Prokurorluğunun və Daxili İşlər Nazirliyinin təcrübəli işçilərindən istintaq qrupları yaradıldı. Andropov belə hesab edirdi ki, istehsalatda qayda-qanun, intizam yaratmağa qə­tiyyətlə girişmək lazımdır. O, deyirdi ki, ancaq yaxşı işləyənlər yaxşı yaşamalıdırlar. Andropov həmçinin göstərirdi ki, intizam olmadan uğur qazanmaq da olmaz.

Y.V.Andropovun başladığı siyasət ziddiyyətli olsa da, o, ətrafındakılardan daha yüksək mədəni səviyyəsi, şəxsi təvazökarlığı ilə frəqlənirdi. Lakin onun şəraiti dəyişmək üçün ən sadə, yaxın ehtiyatlar axtarmaq təşəbbüsü, bir sıra qüvvələrin sınanması eksperiment idi. Görünür, Y.V.Andropov rəhbərlərin yeni nəslinin bütün sahələrdə yeni münasibətlər tapmalı olduğunu başa düşürdü. Xarici siyasətdə inzibati-amirlik metodları yenə də hökm sürməkdə idi.

Andropovun hakimiyyəti uzun sürmədi. Xəstə olduğuna görə 1984-cü ilin fevralında o vəfat etdi. Onu Brejnevin dostu, qoca və xəstə Konstantin Ustinoviç Çernenko əvəz etdi, Çernenko özü müəllim olduğuna görə onun dövründə yeganə görülən müsbət iş müəllimlərin maaşının artırılması oldu.

1984-cü ilin fevralından 1985-ci ilin martına qədər lap qısa dövr durğunluq zamanlarının ən pis ənənələrinin bərpası ilə xarakterizə olunurdu. Mühafizəkar qüvvələr iqtisadi həyatın canlandırılması sahəsində nəzərdə tutulmuş tədbirləri pozurdular.

1984-cü ilin sonunda partiyanın elmi-texniki siyasət məsələlərinə dair çağırılmalı olan Plenumu təxirə salındı. Amma meliorasiya məsələlərinə həsr olunmuş Plenum keçirildi. Burada hədər yerə çox böyük miqdarda vəsaiti udan hidromeliorasiya işlərinin davam etdirilməsinə əslində xeyir-dua verildi.

Kütləvi informasiya vasitələrində SSRİ-də sosializmin görünməmiş müvəffəqiyyətləri, ölkədə kommunizmin hiss olunan rüşeymləri haqqında gürultulu nitqlər səsləndirilirdi. 1985-ci ilin martında K.U.Çernenko da vəfat etdi. Onu Mixail Serqeyeviç Qorbaçov əvəz etdi.