Avtomatik boshqarish tizimlarini

Avtomatik boshqarish tizimining (ABT) vazifaviy (funksional) chizmasi.

Avtomatik tizimlar, elementlar va moslamalarning montaj, sozlash, rostlash, ekspluatatsiya qilish kabi ish jarayonlarni bajarish maqsadida avtomatik sxemalardan foydalaniladi. Avtomatika sxemalari asosiy xujjat hisoblanadi va ular quyidagi turlarga bo’linadi.

Funksional sxemalar moslamalarni, elementlarni, vositalarni o‘zaro bog`lanishlarini va harakatlanishlarini ifodalaydi. Elementlar sxemada to‘rtburchak shaklida belgilanadi, ularning orasidagi aloqalar esa strelkali chiziqlar bilan belgilanadi. Strelkaning yo‘nalishi signalning o‘tishini ko‘rsatadi.

Tarkibiy tuzilish sxemalari funksional va prinsipial sxemalar asosida ishlanadi.
• Tarkibiy tuzilish sxemasida aniq vosita, rostlagich, element ko‘rsatilmasdan, balki o‘tayotgan fizikaviy jarayonning matematik modeli ko‘rsatiladi.

Prinsipial sxemalar elementlarning o‘zaro elektr ulanishlarni ifodalaydi. Ushbu sxemada avtomatika elementlari davlat standartlariga binoan belgilanadi. Prinsipial sxemadagi shartli belgilar butun mosmlamani, tizimning ish prinsipini tushunishga yordam beradi

Avtomatikaning montaj sxemasi

Sistemali tahlil va matematik modellashtirish murakkab boshqaruv sistemalarini tadqiq etishning ilmiy asosi.
Reja

1. 
   Sistemali tahlil va matematik modellashtirish murakkab boshqaruv sistemalarini tadqiq etishning ilmiy asosi.
   
2. 
   Sistemalar va sistemalar tahlili nazariyasining asosiy ta’riflari va tushunchalari.
   
3. 
   Sistemotexnika va sistemologiya.
   
4. 
   Model, modellashtirish ularning turlari va ilmiy tadqiqotlardagi roli.
   
5. 
   Konseptual modellashtirish. Modellashtirishning metodologik asoslari. Asosiy tushunchalar va ta’riflar.
   

Boshqarish obyekti xususiyatlarini o‘rganish, boshqaruvchanlik darajasini bilish, turli masalalarni loyihalash, optimallashtirish, bashoratlash, tashxislash va hokazolarni yechish uchun m urakkab boshqarish tizimining matematik modelini qurish kerak bo‘ladi. Model — boshqarish obyektining asosiy xususiyatlari, bog‘lanishlari, parametrlari orasidagi bog‘lanishlarni ifodalovchi yoki o‘xshatuvchi bo‘lib, belgilar (simvol) yoki moddiy narsalar yordamida modellashtirilayotgan obyektni tasavvur qilish imkonini beruvchidir. Modellashtirish — model asosida (matematik yoki fizik) yoki o‘xshatish nazariyasini qo‘llab yaratilgan qurilmada jarayon yoki voqea va hodisalarni o‘rganish usuli. Murakkab — boshqarish tizimlarini modellashtirishda keyingi vaqtlarda topologiya, mantiq-dinamika, imitatsion modellashtirish va boshqa usullar qo‘llanib kelinadi. Shulardan keng tarqalgani imitatsion modellashtirish usulidir. Imitatsion model — modellar majmuasi bo‘lib, yordamchi dasturlar, m a’lumotlar bazasi yordamida murakkab tizimlarda bo‘layotgan voqea va hodisalarni sodda ko‘rinishda tezlik bilan qurish va hisoblash tajribalarini o‘tkazishga mo‘ljallangandir. Imitatsion model takomillashuvchan bo‘lib, har bir element modeli yangilanganda, u modul ko‘rinishida umumiy modelga kiritiladi. Ma’lumotlar bazasi ham kerakli ma’lumotlar bilan yangilanib turadi va hokazo.