Avtomatika va ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish

2-bob. Ishlab Chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish.

2.1 Ishlab Chiqarish jarayonlari haqida umumiy ma’lumotlar

Zamonaviy muhandislik jarayonida ishlab chiqarish jarayonida muayyan mashinalar, anjomlar, apparatura va boshqa mahsulotlarni ishlab chiqarishni amalga oshiradigan faoliyat majmuasini tushunish mumkin.
Ishlab chiqarish jarayonida turli xil ishlab chiqarish turlari, turli texnologik jarayonlar, kompyuterlar bo’yicha hisob-kitoblar bilan bog’liq bo’lgan keng doiradagi masalalar ishlab chiqarish jarayonining turli elementlari bajariladi.
Mashinasozlik korxonasi - ishlab chiqarish jarayonining barcha elementlarining uzluksiz ishlashini ta’minlaydigan kompleks majmua hisoblanadi. Mashinasozlikda ishlab chiqarish jarayoni uchta asosiy bosqichdan iborat: ta’minot, qayta ishlash va yig’ish. Ta’minotni bajarish uchun zagotova tayyorlash sexlari mavjud bo’lib u erda turli texnologik jarayonlar bajariladi.
Qayta ishlashning asosiy hajmi mashinasozlik korxonalarida amalga oshiriladi.Bu erda mexaniq ishlov berish orqali o’tuvchi ish qismlari kerakli konfigurasiyaga, yuqori aniqlik va mustahkamlikka ega bo’ladi. Individual ishlov berish operatsiyalari orasidagi issiqlik ishlovi ixtisoslashgan issiqlik korxonalarida yoki tegishli mashinalar yordamidakorxonalardagi issiqlik ishlov berish joylarida amalga oshiriladi. Montaj sexlarida tayyor qismlar mexanizm va moslamadarga o’rnatiladi,texnologik jarayon asosida birin-ketinlik bilan yig’iladi.Ular har bir yig’ish bo’g’imdan keyin nazorat qilinadi.
Ishlab chiqarish jarayonining odatiy davomini ta’minlash uchun ta’mirlash inshootlarida kapital ta’mirlash sexlari mavjul bo’lib ular odatda ishlab chiqarish korxonalarida ishlaydigan barcha texnologik jihozlarga, shuningdek, uni modernizasiya qilishga qaratilgan. Asboblar korxonasining vazifasi - barcha ishlov berish ustaxonalarini asbob-uskunalar, namunalar, asboblar va boshqalar bilan uzluksiz ta’minlash.
Diagrammada ko’rsatilganidek ishlab chiqarish jarayonining normal ishlashi uchun yarim tayyor mahsulotlar va tayyor mahsulotlarni tashish va saqlashning ilg’or tizimi talab etiladi. Zamonaviy mashinasozlik korxonasi zamonaviy yuk tashish tizimiga ega bo’lib, korxonaning turli xil korxonalar va hizmatlarini bir biriga bog’lab turadi. Asosiy yuk oqimlarining ba’zilari zanjirda ko’rsatilgan.
Rivojlanishning hozirgi bosqichida texnologik jarayonning o’ziga xos hususiyatlaridan biri korxona ishlab chiqarish jarayonining barcha elementlariga avtomatlashtirishning keng joriy etilishi hisoblanadi.
Ishlab Chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish texnologik jarayonlarni ishlab chiqish, ishlab chiqarishning yuqori samarali avtomatlashtirilgan tizimlarini yaratish va amalga oshirish, mehnat unumdorligini doimiy oshirib borish uchun bir qator tadbirlar ishlab chiqish hisoblanadi.
Yaqin vaqtgacha mashinasozlikda avtomatlashtirishning asosiy yo’nalishi mexaniq ishlov berishning texnologik jarayonlarini avtomatlashtirish edi: avtomatlar va yarim avtomatlar, agregat mashinalari va avtomatlashtirilgan liniyalar va agregatlarni yaratish va boshqalar. Bunday yo’nalish oxir-oqibat avtomatlashtirilgan sexlar va uchastkalartashkil etishga olib keladi. Bu ishlab chiqaruvchilarni to’g’ridan-to’g’ri mashinalarga hizmat ko’rsatish bilan shug’ullanadigan to’g’ridan-to’g’ri ishchilar sonini sezilarli darajada kamaytirishga imkon beradi.
So’nggi yillarda nazorat qilish va yig’ish jarayonlarini avtomatlashtirish, nazorat-yig’ish va avtomatlashtirilgan liniyalarni yaratish bo’yicha keng ko’lamli ishlar amalga oshirildi. Ushbu jarayonlarni avtomatlashtirish, birinchi navbatda, yirik ishlab chiqarish sanoatida (vakuum qurilmalari, radioelementlar, apparatura va boshqalar) ishlab chiqarilayotgan mahsulot sifatini yaxshilashga imkon beradi, shuningdek, nazorat qilish va yig’ishni avtomatlashtirish imkonini beradi. Tayyor mahsulotlarni nazorat qilish va yig’ish ularning ishlab chiqarishiga qaraganda ko’proq ishchilarni jalb qiladi.
Avtomatlashtirish mahsulotlarning ommaviy harakteriga ega bo’lgan korxonalarda ishlab chiqarilayotgan bo’lsa ham, mahsulotlarni turlari ko’payishi ularni seriyali korxonalarda ham moslanuvchan avtomatlashgan tizimlarni tobora keng qo’llash imkonini bermoqda.
Dasturli boshqarish bilan jihozlangan dastgohlar ham seriyali ishlab chiqarish sharoitlarida samarali ishlatilib kelinmoqda. Mexanizasiya nafaqat samarasiz ish olib boradi. Yuklarni tushirish va tushirish ishlarini avtomatlashtirish. Xuddi shu tarzda, bu mahsulotlarning idoralararo va ichki transport vositalarini tashish uchun, shuningdek, o’zaro operatsion zaxiralarni to’plash va sarflash uchun qo’llaniladi.
Dastgohlar vauchastqadar o’rtasida mahsulotdarni tashish uchun turli avtomatik boshqaruvga ega bo’lgan konveyerlar, dasturlashtirilgan nazorat tizimlari tobora keng tarqalmoqda. Shunday qilib, bugungi kunda ishlab chiqarish jarayonining barcha elementlarini avtomatlashtirishning texnik imkoniyatlari mavjud.
Shuning uchun, avtomatlashtirish ishlarining ustuvorligini belgilash masalasi ularning Yuqori samaradorlik shartlari asosida ayniqsa ahamiyatlidir. Amaliyot shuni ko’rsatadiki, ishlab chiqarish jarayoniqanchalik texnik jihatdan Yuqori saviyada ta’minlansa, hayotdagi mehnatni qisqartirish uchun zaxiralar qanchalik ko’p bo’lsa, avtomatlashtirish ham samarali bo’ladi.
Ishlab chiqarish jarayonining turli bosqichlarida ishlab chiqarish jarayonlarini kompleks avtomatlashtirish uchun shart-sharoitlar yaratish muhim axamiyatga ega.
Integral avtomatlashtirish jarayonida mahsulot ishlab chiqarishning barcha bosqichlari, xom-ashyo va yarim tayyor mahsulotlardan boshlab va yig’ish bilan yakunlangan avtomatlashtirilgan mahsulotni ishlab chiqarishni o’z ichiga olgan avtomatlashtirish tushuniladi. Avtomatlashtirishning ushbu yo’nalishi mashinalarning bir yoki bir nechta qismlarini ishlab chiqarish bo’yicha muayyan vazifani hal etishda ishlab chiqarishning umumiy darajasini qanchalik ko’paytirish yoki ko’tarmaslik sharti bilan texnik taraqqiyotning Yuqori darajasini ta’minlaydi.