“avtomobil yo‘llarni qidiruv va loyihalash” kafedrasi “Aerodromlarni loyihalash, qurish va ekspluatasiya qilish” fanidan

HK guruhlari 
C
1 
, m 
C
2 
, m 
I 
1,7 
2,5 
II 
1,2 
2,0 
III 
0,5 
1,5 
IV 
0,5 
1,0 
HK sini o‘z dvigateli kuchi bilan yurgizib rullaganda issiq gaz oqimlari 
ta’sirida RY ning yonidagi grunt uchastkalar buzilishi oldini olish va dvigatel 
soplosiga grunt zarralari kirib qolish ehtimolini yo‘qotish maqsadida RY ning ikki 
chetidagi grunt mustahkamlanadi va uning eni quyidagicha bo‘ladi: MRY va BRY 
lari A va Б sinflar uchun: 9 m; B sinf uchun 5 m; YRY lari A, Б va B sinflar uchun 
2 m ni tashkil etadi.
RY ning jami maydonini aniqlash uchun hisobiy ko‘rsatkichlar 8-jadvalda 
berilgan. 
8-jadval 
Hisobiy ko‘rsatkichlar
HK guruhi
I (6,7)
II (5)
III (6,7)
RY ning SUQT ga birikish burchagi
30
30
45
Ko‘rsatkichlar
Aerodrom sinfi
A
Б
В
MRY va SUQT orasidagi masofa, m
150
190
150
190
150
190
Rullash yo‘llarining kerakli soni aniqlansin va umumiy egallagan maydon 
hisoblab chiqilsin:

---

MRY + ∑BRY + ∑YRD (12)
OBRY=4*100+80=480 m 
TBRY=3*150+2*300=1050 m 
MRY=2842 m 
S=(480+1050+2842+YRY)*18.84=82368 m² 
8.Perronda havo kemalari (HK) ning turish joylari (TJ) ning kerakli 
sonini aniqlash, perronda HK larini joylashtirish sxemasini tanlash va perron 
maydonini hisoblash 
Yo‘lovchilar perronidagi samolyotlar turish joylarining soni “tig‘iz” paytda 
samolyotlar harakatlanishining berilgan jadalligidan va turish joyidagi bitta joyning 
o‘tkazish qobiliyati koeffitsienti (K
pr
) dan kelib chiqib HK guruhlariga ko‘ra 
aniqlanadi:
𝑆
𝑖
= 
15
2
*2.2+
12
2
*1.6=26.1≈27 ta
Bu yerda:
– HK ning i-guruhi uchun turish joylarining soni;
– HK ning i-guruhining bir soatdagi eng katta jadalligi;
- HK ning i-guruhining o‘tkazish qobiliyati koeffitsienti (1-ilova).
;
;
;
Perrondagi HK turish joylarining soni aniqlangandan keyin ularni 
joylashtirish sxemalari ishlab chiqiladi. Perronning joylashtirish sxemalari 5-rasmda 
berilgan. 
Sxemada perron maydonini hisoblash uchun tegishli o‘lchamlar qo‘yib 
chiqilsin. Perronlar va TJ maydonlarini loyihalashda qisman universal turish 
joylarini qo‘llash zarur, ya’ni berilgan guruhdagi HKning o‘lchamlari uchun turish 
joylari HK ning eng katta turiga ko‘ra aniqlanadi.

---

Bitta TJning gabaritlari quyidagi formulalar bo‘yicha aniqlanadi:
Ту-154 D=37,1+7.5=49,1 m
(14) L=47+2+2=51 m
Bu yerda:
, – TJning uzunligi va eni;
, – HK qanotining qulochi va uzunligi.
– havfsizlik gabariti (9-jadval bo‘yicha aniqlanadi.)
Turish joyiga kirish va chiqish uchun samolyotni perronda yurgizib 
boriladigan yo‘llarning eni quyidagi formula bo‘yicha maksimal belgilanadi (eng 
katta HK uchun):
(15) Bu yerda: – HK ni harakatlanish o‘qidan 
ehtimoliy chetga tortib ketishga qoldiriladigan zahira (10-jadval bo‘yicha 
aniqlanadi.):
𝐵
𝑝𝑒𝑟
=37.1+2*7.5+2*2-4=52.1 m 
 

 

---

 9-jadval 
To‘xtab turgan HK qanoti (gabariti) ning 
eng chekka nuqtasigacha bo‘lgan masofa, m 
HK guruhi uchun xavfsizlik gabariti, 
m