“avtomobil yo‘llarni qidiruv va loyihalash” kafedrasi “Aerodromlarni loyihalash, qurish va ekspluatasiya qilish” fanidan

5.Aerodrom sinfini aniqlash 
Aeroportning asosiy elementi aerodrom hisoblanadi. Aerodrom havo 
kemalarining havfsiz uchishi, qo‘nishi, yugirib borishi, to‘xtab turishi va 
saqlanishini ta’minlash uchun mo‘ljallangan. Aerodromning asosiy elementi 
uchishqo‘nish tasmasi (UQT) bo‘lib, uning uzunligi shu aeroportda foydalaniladigan 
uchish-qo‘nish tasmalarining xavfsizligini ta’minlashi kerak.
Aerodrom sinfi SUQT sinfi bo‘yicha belgilanadai, u standart sharoitlarda 
SUQTning kerakli uzunnligi bo‘yicha aniqlanadi. (3-jadval) Ma’lum turdagi HK 

---

uchun UQTning kerakli uzunligi uning uchish-qo‘nish tavsifi hisoblanadi, u standart 
sharoitlarda uchish va qo‘nish sxemalari uchun HKlarining uchish sinovlarida 
aniqlanadi. Standart sharoitlar:
- 
Juda quruq havo;
- 
Havo harorati t=15+°C , soat 13-00 da iyulda
- 
Atmosfera bosimi 720 sim ustuni
.
- 
Havoning tinch holati – sokin
- 
SUQTning yuzasi – gorizontal va quruq
SUQTning sinfiga ko‘ra aerodromlar 6 ta sinfga bo‘linadi va ular A, Б, В, Г, 
Д, Е harflari bilan belgilanadi.
SUQTning va gruntli UQTning uzunligi aerodrom sinfi bo‘yicha
quyidagicha bo‘ladi (3-jadval)
3-jadval 
Ko‘rsatkich 
Aerodrom sinfi 
A 
Б 
В 
Г 
Д 
Е 
Standart 
sharoitlarda 
SUQTning 
eng kichik 
uzunligi, m 
3200 
2600 
1800 
1300 
1000 
500 
GUQTning 
eng kichik 
uzunligi, m 
3500 
2860 
1980 
1430 
1100 
550 
Har xil turdagi HK uchun standart sharoitlarda SUQTning minimal uzunligi 
4ilovada berilgan. Aerodrom sinfini aniqlash uchun HKning hisobiy turi aniqlanadi. 
Havo kemasining hisobiy turi – bu standart sharoitlarda shu aeroportda 
foydalanilayotgan hamma HK parkiga nisbatan SUQTning eng katta uzunligi talab 
qilinadigan havo kemasidir. Havo kemalarining hisobiy turi va uning uchishqo‘nish 
tavsiflari (1-ilova) va qiymatlari (3-jadval) bo‘yicha aerodrom sinfi aniqlanadi.

---