Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot



Yüklə 68,42 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/6
tarix19.12.2023
ölçüsü68,42 Kb.
#185437
1   2   3   4   5   6
Aktiv va reaktiv qarshiliklarni ketma ket va parallel ulash usullari

II.ASOSIY QISM 
Mexanik va elektr energiyalari. 
Demak tebranish konturida elektr toki elektrostatik maydon va magnit maydon 
ko‘rinishlarida bir-biriga aylanib turadi. Xuddi shu aylanish jarayoni konturdagi 
tebranish deb aytiladi.
M asalan, quyida keltirilgan elektr zanjirida kondensator R qarshilik orqali 
razryadlanib elektrostatik maydoni energiyasi g‘altakda magnit maydonga 
aylanadi, bu maydonning o‘zgarishi yana R qarshilikda tok hosil qiladi, bu tokdan 
kondensator yana zaryadlanadi, lekin zaryad miqdori endi kamroq bo‘ladi, chunki 
R qarshilikda energiya isrofi mavjud. 
Ushbu zanjirdagi 
Tomson formulasiga
ko‘ra davri T =0,8 ms bo‘lgan so‘nuvchi 
tebranishlar yuzaga keladi. 


Elektr zanjirlaridagi rezonans hodisasi radiotexnikada juda keng qo‘llaniladi. 
Aynan rezonans hodisasi tufayli aloqa, radio, televidenie kanallarida kerakli signal 
boshqa millionlab shunday signallar ichidan tanlab ajratib olinadi. Agar rezonans 
hodisasi bo‘lmaganda edm Yer yuzida faqat bittagina aloqa, radio yoki telekanal 
mavjud bo‘lar edi xolos. 
Tok va kuchlanish bir xil qonuniyat asosida o‘zgaradi. Zanjirda faqat aktiv 
qarshilik bo‘lganda zanjirdagi tok va kuchlanishlar bir xil qonuniyat asosida 
o‘zgaradi. Bu zanjirda tok kuchi va kuchlanishlarning fazalari bir xil degani. 
Bunday zanjirda quvvat hamisha musbat bo‘ladi 
Aktiv elementli zanji (a), zanjirda kuchlanish, tok kuchi va quvvatning o‘zgarish 
diagrammasi (b) va zanjirning vektor diagrammasi (v).
X
L
= ω L - g‘altakni induktiv qarshiligi.
Shunday qilib induktiv elementli zanjirda tok 

=
 I
m
 
cos

qonuniyat bilan 
o‘zgaradi. Ya’ni kuchlanish tokdan 90° orqada qoladi.


Elektr zanjirga ulanadigan asboblarni bir-biriga bog’liq bo’lmagan holda ulash va 
uzish zarur bo’lgan hollarda ketma-ket ulash yaramaydi. Masalan, ketma-ket ulash 
uydagi xonalarni yoritish uchun yaroqsizdir. Chunki bir vaqtda hamma xonalardagi 
lampalarni yoqish shart emas. Biz bittasini o’chirganimizda ketma-ket ulangan 
boshqalarini ham o’chirib qo’yamiz. Ketma-ket ulash rozetkalarni va boshqa 
asboblarni ulash uchun ham yaroqsizdir. Elektr asboblarni zanjirga alohida ulash 
va uzish kerak bo’lgan hamma hollarda 

Yüklə 68,42 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin