`
41
«Zamonaviy dunyoda innovatsion tadqiqotlar: Nazariya
va amaliyot» nomli ilmiy, masofaviy, onlayn konferensiya
AXBOROT XAVFSIZLIGI XAVFLARINI BAHOLASH
Amirov Akbarshox Dilshod o’g’li
1
1
TATU Qarshi filiali АX -11-20 guruh talabasi
Tursunov Axmadjon Akmal o’g’li
2
2
TATU Qarshi filiali АX -11-20 guruh talabasi
Abduraxmanov Vohid Abdumuqim o’g’li
3
3
TATU Qarshi filiali АX -12-20 guruh talabasi
Qurbanov Abduvohid Ismoil o’g’li
4
4
TATU Qarshi filiali АX -12-20 guruh talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.7111640
Telekommunikatsiya tarmoqlarining axborot xavfsizligi (AX) xavflarini tahlil
qilish deganda AXni ta’minlash xarajatlarini baholash bilan bogʻliq qarorlar qabul
qilish uchun zarur boʻlgan AXga potentsial tahdidlarni aniqlash va tahlil qilishni
oʻz ichiga olgan ma’lumotlarni olish jarayoni tushuniladi.
AX xavfi telekommunikatsiya operatorining tajovuzkor tomonidan AX tahdidini
amalga oshirishi natijasida olingan ehtimollik va kattalik qiymatlarini oʻz ichiga
oladi.
Xavflarni baholash qaysi resurslar va qanday tahdidlardan
himoya qilinishi
kerakligini, shuningdek, ma’lum resurslarni
qay darajada himoya qilish
kerakligini aniqlash boʻyicha faoliyatni oʻz ichiga oladi. Xavf ehtimoli va
xavfsizlikka tahdid yuzaga kelgan taqdirda etkazilgan yoʻqotishlar miqdori bilan
belgilanadi, xavfni baholash mavjud xavflarni aniqlash
va ularning hajmini
baholashdan iborat.
Hozirgi vaqtda telekommunikatsiya tarmogʻining AXni baholashning ikkita
asosiy yondashuvi keng tarqalgan:
AXni baholashning sifatli usuli telekommunikatsiya tarmogʻining
xavfsizlik
darajasining AX sohasidagi standartlar yoki standartlardan birining qat’iy
belgilangan talablariga muvofiqligini tekshirishga asoslangan;
AXni baholashning miqdoriy usuli AXning raqamli xususiyatlarini aniqlashga
asoslangan.
Telekommunikatsiya tarmoqlarining AXni baholashning muhim yoʻnalishlaridan
biri bu telekommunikatsiya texnologiyalari AXning raqamli tavsiflarini (miqdoriy
mezonlarni) aniqlashga asoslangan yoʻnalishdir. Xatarlarni
miqdoriy baholash
metodologiyasi AX tahdidlariga duchor boʻlgan taqdirda mumkin boʻlgan
yoʻqotishlarning aniq raqamlarini taqdim etadi. Ma’lumki, AX sohasidagi
faoliyatning asosiy maqsadi axborot texnologiyalaridan foydalanish bilan bogʻliq
xavflarni iqtisodiy jihatdan ma’lum darajada kamaytirishdir.
Miqdoriy usul sezilarli darajada ko‘proq
vaqt talab qiladi, chunki har bir xavf
omili (faktori)ga ma’lum bir qiymat beriladi, bu amalga oshirilgan resurslar va