Aylanma vositalar

Temir yo'l transportida aylanma vositalarni shakllantirish va ulardan foydalanish
Reja:
1.Aylanma vositalar haqida tushuncha va ularning tasniflanishi
2.Aylanma vositalarni meyorlashtirish
3.Aylanma vositalarni tashkil topish manbalari va ulardan faydalanishni baholash
Aylanma vositalar (mablagʻlar) – korxona (xoʻjalik)ning xoʻjalik faoliyatini moliyalash uchun foydalanadigan pul mablagʻlari; Aylanma vositalar aylanma ishlab chiqarish fondlari va muomala fondlaridan tashkil topadi. Aylanma ishlab chiqarish fondlari ishlab chiqarish jarayonida bir marta ish-tirok etadi, har bir ishlab chiqarish davrida butun-lay iste’mol qilinadi, oʻz natural sha-klini oʻzgartiradi, uning qiymati yetish-tirilayotgan mahsulotga toʻliq oʻtadi va mahsulot sotilishi bilan pulga aylanadi (xom ashyo, materiallar, kelgusi davr xa-rajatlari, arzon baho anjomlar va boshqalar).Muomala fondlari – mahsulotning korxonadan chiqib to sotilishiga qadar muomala jarayonida band boʻlgan vo-sitalar (sotuvga chiqariladigan tayyor mahsulot qiymati, kassadagi naqd pul mablagʻlari va bankdagi hisobvaraqsa turgan mablagʻlar). Aylanma fondlarning muomala fondlari bilan bi-rikishi iqtisodiy jihatdan asosli boʻlib, mablagʻlarning muomala va ishlab chiqarish sohalarida taqsimlanishini nazorat etishga imkon beradi.Aylanma vositalar hosil boʻlish manbalariga koʻra korxonaning oʻz Aylanma vositalar ga va qarzga olingan (jalb qilingan) Aylanma vositalar ga boʻlinadi. Korxonaning oʻzA.v. yillik moliya re-jasiga muvofiq ishlab chiqarish zaxiralari, tu-gallanmagan ishlab chiqarish, tayyor mahsulot zaxi-ralari barpo etish uchun zarur boʻlgan minimal ehtiyojlar asosida belgila-nadi. Korxona oʻz Aylanma vositalar ining rejasidagi summasi normativ deb ataladi. Kat-ta daromad oladigan korxonalar katta miqdorda oʻz Aylanma vositalar fondini barpo etadi. Qarzga olingan Aylanma vositalar mablagʻlarga boʻlgan vaqtinchalik ehtiyojlarni qondirishga moʻljallanadi. Bankdan kredit olish va passivlarning ayrim turlari (kredi-torlik qarzdorligi va boshqalar) dan foydala-nish hisobiga hosil qilinadi. Aylanma vositalar dan 239samarali foydalanganlikning muhim koʻrsatkichi – ularning aylanuvchanli-gi, ya’ni Aylanma vositalar ning aylanish soni va bir aylanishning kun hisobidagi davri-dir. Aylanish soni mahsulotni sotishdan olingan yillik tushumni Aylanma vositalarning oʻrtacha yillik qiymatiga boʻlish yoʻli bilan topiladi.Aylanma vositalar ning aylanuvchanligini tezlash-tirish xalq xoʻjaligida katta ahamiyatga ega. Chunki bu holda Aylanma vositalar ga boʻlgan ehtiyoj kamayadi, pul va moddiy resurslardan sa-marali foydalaniladi.
Korxonaning moliyaviy resurslarining eng muhim tarkibiy qismi uning aylanma mablag'lari hisoblanadi. Ularga inventar, pul mablag'lari, qisqa muddatli moliyaviy qo'yilmalar, debitorlik qarzlari kiradi. Ular asosiy fondlar bilan birgalikda mehnat mahsulini yaratishda ishtirok etadilar. Korxonaning aylanma mablag‘lari tufayli ishlab chiqarish jarayonining uzluksizligi ta’minlanadi.
Korxonaning aylanma mablag'lari ishlab chiqarishning pul va moddiy resurslarga bo'lgan ehtiyojlarini qondirish, hisob-kitoblarning o'z vaqtida va to'liq bajarilishini ta'minlash maqsadida muomalaning barcha bosqichlarida ularning uzluksiz harakatlanishini ta'minlashga mo'ljallangan. Kamchilik aylanma mablag'lar ishlab chiqarish faoliyatini falaj qiladi, ishlab chiqarish tsiklini to'xtatadi va pirovardida kompaniyani o'z majburiyatlarini to'lay olmaslik va bankrotlikka olib keladi.
Optimal tuzilmaga ega korxonaning yetarli aylanma mablag'larining mavjudligi, shuningdek ulardan foydalanishning yuqori samaradorligi uning zamonaviy sharoitlarda muvaffaqiyatli faoliyati uchun zarur shartdir. Rivojlanish bozor munosabatlari kompaniyaning aylanma mablag'larini tashkil etishning yangi shartlarini belgilaydi. Inflyatsiya, to‘lovsizlik va boshqa inqiroz hodisalari xo‘jalik boshqaruvchisini aylanma mablag‘larga nisbatan siyosatini o‘zgartirishga, to‘ldirishning yangi manbalarini izlashga, ulardan foydalanish samaradorligini oshirishga majbur qilmoqda.
Aylanma mablag'larni samarali boshqarish sharoitida korxona likvidlik va rentabellik nuqtai nazaridan muvozanatli oqilona iqtisodiy vaziyatga erishishi mumkin.
Shuning uchun tadqiqot mavzusi juda dolzarb ko'rinadi.
Ishlab chiqarish uzluksizligining shartlaridan biri uning moddiy negizini - ishlab chiqarish vositalarini doimiy ravishda yangilab turishdir. O'z navbatida, bu ishlab chiqarish vositalarining o'zlari harakatining uzluksizligini, ularning muomalasi shaklida sodir bo'lishini oldindan belgilab beradi. Korxonalar mablag'larining muomalasi pul shaklida ma'lum bir avans qiymati mavjud bo'lgandagina amalga oshirilishi mumkin. Sxemaga kirib, u endi uni tark etmaydi, doimiy ravishda funktsional shakllarini o'zgartiradi. Belgilangan pul qiymati ifodalaydi korxonaning aylanma mablag'lari.
Aylanma mablag'lar, birinchi navbatda, qiymat kategoriyasi sifatida harakat qiladi. Ular tom ma'noda moddiy boyliklar emas, chunki ularni tayyor mahsulot ishlab chiqarish uchun ishlatib bo'lmaydi. Pul ko'rinishidagi qiymat sifatida muomalada bo'lgan aylanma mablag'lar tovar-moddiy zaxiralar, tugallanmagan ishlab chiqarish, tayyor mahsulot ko'rinishini oladi. Aylanma mablag'lar sarflanmaydi, sarflanmaydi, iste'mol qilinmaydi, balki avanslanadi, bir tsikl tugagandan keyin qaytib keladi va keyingisiga kiradi.
Iqtisodiy adabiyotlarda ko'rib chiqilayotgan iqtisodiy kategoriyaning quyidagi ta'rifi ko'pincha uchraydi. Aylanma kapital- bu aylanma ishlab chiqarish fondlari va aylanma fondlariga avanslangan pullar. Aylanma mablag'lar tushunchasi ularning iqtisodiy mohiyati, takror ishlab chiqarish jarayonini, shu jumladan ishlab chiqarish jarayonini ham, aylanish jarayonini ham ta'minlash zarurati bilan belgilanadi.
TO aylanma ishlab chiqarish fondlari sanoat korxonalari ishlab chiqarish vositalarining (ishlab chiqarish fondlarining) bir qismini o'z ichiga oladi, ularning moddiy elementlari mehnat jarayonida asosiy ishlab chiqarish fondlaridan farqli ravishda har bir ishlab chiqarish tsiklida iste'mol qilinadi va ularning qiymati to'liq mehnat mahsulotiga o'tkaziladi. va darhol. Aylanma mablag'larning moddiy elementlari mehnat jarayonida o'zining tabiiy shakli va fizik-kimyoviy vositalarida o'zgarishlarga uchraydi. Ular ishlab chiqarishda iste'mol qilinganda foydalanish qiymatini yo'qotadi. Ulardan ishlab chiqarilgan mahsulotlar ko'rinishida yangi foydalanish qiymati paydo bo'ladi. Korxonaning aylanma ishlab chiqarish fondlari uch qismdan iborat:
Ishlab chiqarish zahiralari;
Tugallanmagan ishlab chiqarish va uyda ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlar;
Kelajakdagi xarajatlar.