Ayrı-seçkilik әleyhinә Avropa hüququ üzrә mәlumat kitabı

1.2.    Avropa müdafiə mexanizmində  hazırkı və

gələcək inkişaf perspektivləri

1.2.1.   Aİ Fundamental Hüquqlar Xartiyası

Avropa  İcmalarının  ilkin  müqavilələrində  insan  hüquqlarına  və  onların

müdafiəsinə  hər  hansı  istinad  edilmirdi.  Avropada  azad  ticarətin

yaradılmasının  insan  hüquqlarına  təsir  edəcəyi  düşünülmürdü.  Lakin,

Avropa Ədalət Məhkəməsinə (AƏM) İcma hüququnun səbəb olduğu insan

hüquqlarının  pozuntusunu  iddia  edən  işlər  daxil  olduqca  AƏM,  İcma

Hüququnun  “ümumi  prinsipləri”  adı  ilə  tanınan,  hakimlər  tərəfindən

yaradılan sistem yaratdı

6

.  AƏM-nə görə, bu ümumi prinsiplər yerli konsti-

tusiyalarda  və  insan  hüquqları  üzrə  müqavilələrdə,  xüsusilə  AİHK-da

nəzərdə  tutulmuş  insan  hüquqlarının  müdafiəsinin  mahiyyətini  əks

etdirəcəkdi. AƏM, İcma Hüququnun həmin prinsiplərlə uzlaşmasını təmin

edəcəyini bildirdi.

Siyasi kurslarının insan hüquqlarına təsir edə biləcəyini qəbul edərək və

vətəndaşların  özlərini  Aİ-na  daha  “yaxın”  hiss  etmələrini  təmin  etmək

məqsədilə Aİ və ona Üzv Dövlətlər 2000-ci il tarixdə Fundamental Hüquqlar

haqqında  Aİ  Xartiyasını  elan  etdilər.  Xartiya,  Üzv  Dövlətlərin

konstitusiyalarında, AİHK-da, BM-in Uşaq Hüquqları Konvensiyası kimi uni-

---

________________________

7. 999 UNTS 171.

8. 993 UNTS 3.

9. 660 UNTS 195.

10. 1249  UNTS 13.

11. 1465  UNTS 85.

12. 1577  UNTS 3. Bundan başqa, bir sıra Üzv Dövlətlər, Əlil Şəxslərin Hüquqları haqqında Konven-

siyaya (BM Doc. A/61/611, 13 dekabr 2006) və Zorla İtkin düşmüş Səxlərin Qorunması haqqında

Beynəlxalq Konvensiyaya (BM Doc. A/61/488,  20 dekabr 2006) qoşulublar; Lakin bu Dövlətlərdən heç

biri hələ də Bütün Miqrant İşçilərin və onların Ailə Üzvlərinin Hüquqlarının Qorunması haqqında

Beynəlxalq Konvensiyaya (BM Doc. A/RES/45/158, 1 iyul 2003) qoşulmayıblar.

Ayrı-seçkilik əleyhinə Avropa hüququ üzrə Məlumat kitabı

16

versal  sənədlərdə  nəzərdə  tutulan  hüquqlardan  qaynaqlanan  insan

hüquqlarını özündə əks etdirir. Baxmayaraq ki, Avropa Komissiyası (yeni

Aİ hüququnu təklif etməyə məsul olan əsas qurum) təkliflərin Xartiya ilə

uzlaşacağını  bildirmişdi,  2000-ci  ildə  qəbul  olunan  Xartiya  sadəcə

“bəyannamə” xarakteri daşıyır.   

2009-cu  ildə  qüvvəyə  minən  Lissabon  Sazişi  Fundamental  Hüquqlar

haqqında  Xartiyanın  statusunu  dəyişərək  onu  hüquqi  öhdəlik  yaradan

sənədə  çevirdi.  Nəticədə, Aİ  qurumları  bu  sənədə  tabe  olmaq  öhdəliyi

daşıyırlar. Aİ-na  Üzv  Dövlətlər  isə  sadəcə Aİ  hüququnu  tətbiq  edərkən

Xartiyanın  tələblərinə  tabe  olmaq  öhdəliyi  daşıyırlar.  Xartiyaya,  Çex

Respublikası, Polşa və Birləşmiş Krallıqla bağlı bu məhdudiyyəti yenidən

müəyyənləşdirən protokol qəbul edildi. Xartiyanın 21-ci maddəsi müxtəlif

hallara  söykənən  ayrı-seçkiliyi  qadağan  edir  ki,  həmin  maddəyə  bu

Məlumat kitabın növbəti bölmələrində yenidən toxunulacaq. Bu o deməkdir

ki,  şəxslər  Xartiyaya  riayət  edilmədiyi  qənaətinə  gəldikləri  zaman,  Aİ

qanunvericiliyindən və ya Aİ hüququna cavab verən yerli qanunvericilikdən

şikayət edə bilərlər.