Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti (unec) İl 9, Cild 9, yanvar-mart 2021

UNEC Elmi Xəbərləri, İl 9, Cild 9, yanvar-mart, 2021, səh. 138 - 152 
Scientific Reviews in UNEC, Year 9, Volume 9, January-March, 2021, pp. 138 - 152 

---

151 
çilik sahələri üzrə fəaliyyətdən formalaşır. Azərbaycanda ev təsərrüfatları kartofçulu-
ğun, Gürcüstanda isə Qombori kəndi istisna olmaqla kartofçuluğun və üzümçülüyün 
hesabına gəlirlərinin böyük bir qismini bitkiçilikdən əldə edirlər. Azərbaycanın kənd-
lərində kənd təsərrüfatı sahəsi üzrə məşğuliyyət sahələrinin sayı daha çoxdur. Kənd 
təsərrüfatı məşğuliyyəti növləri üzrə Gürcüstandakı ev təsərrüfatlarının rentabellik 
göstəriciləri bizim kəndlərdəki ev təsərrüfatlarının rentabellik göstəricilərindən daha 
çoxdur. Bu isə qonşu ölkədə qiymətlərin aşağı olması və nəticə etibarı ilə xərclərin az 
olmasına gətirib çıxarır ki, bu da rentabelliyin yüksək olmasına səbəb olur. Azərbay-
canda bitkiçilik üzrə məşğuliyyət sahələri Gürcüstandan daha çoxdur, bu isə əsas 
etibarı ilə, əkin üçün torpaq sahələrinin Gürcüstana nisbətən ölkəmizdə geniş olması 
ilə əlaqədardır. Kərəmli kəndində ev təsərrüfatları üçün moruq bitkisinin böyük əhə-
miyyəti olduğu kimi, Gürcüstanın Araşenda kəndi üçün də üzümçülüyün böyük əhə-
miyyəti var. Yığılan məhsulun 70%-nin satıldığı Araşenda kəndində bu sahə üzrə 
rentabellik yüksəkdir və təsərrüfat üçün aqrar sahədən əsas gəlir mənbəyidir. 
Azərbaycanda ev təsərrüfatlarının aqrar sektor üzrə gəliri əkinçiliyin hesabına forma-
laşır. Belə ki, ümumi kənd təsərrfüatı gəlirinin 70%-dən çoxunun aqrar sahənin bu 
bölməsi təşkil edir. Gürcüstanda isə əksinə, heyvandarlıq sahəsi üzrə gəlir daha çoxdur. 
Bu isə həmin ölkədə ev təsərrüfatlarının donuzçuluq fəaliyyyəti ilə əlaqədardır. Yalnız 
Araşenda kəndi üzümçülüyün hesabına gəlirinin çox hissəsini bitkiçilikdən əldə edir. 
Hər iki ölkənin altı kəndi üçün kartofçuluğun əhəmiyyəti olduqca böyükdür. Plankənd 
və Atabəy kəndlərində kartofçuluqdan əldə edilən gəlir ev təsərrüfatlarının kənd 
təsərrüfatı fəaliyyətindən əldə edilən gəlirin müvafiq olaraq 73 və 72 faizinə bəra-
bərdir. Kərəmli kəndində də kartofçuluq gəlirliyinə görə fərqlənən fəaliyyət sahəsidir. 
Lakin bu kənd üçün hesablanmış göstəricilərə əsasən kartofçuluqdan əldə edilən 
gəlirin xüsusi çəkisi digər iki Azərbaycan kəndlərinə nisbətən azdır. Bunun səbəbi isə 
bu fəaliyyət sahəsinin Kərəmli kəndi üçün az gəlirli olmasında deyil, bölgə üçün 
xarakterik olan moruq giləmeyvəsi üçün maliyyə göstəricilərinin hesablanmasıdır. 
Belə ki, bu fəaliyyət sahəsi üzrə göstəricilərin hesablanması həmin sahənin gəlirdə 
payının nisbətən çox olması kartofçuluğun gəlirdəki xüsusi çəkisinə təsirsiz ötüşmə-
mişdir. Moruq, ümumiyyətlə Göygöl rayonu üçün spesifik məhsul olmaqla həm bu 
rayonun, həm də Kərəmli kəndinin iqtisadiyyatına müsbət təsiri ilə fərqlənir. He-
sablamalardan da göründüyü kimi, bu kənddə moruq giləmeyvəsindən əldə edilən 
gəlir ev təsərrüfatlarının kənd təsərrüfatı fəaliyyətindən əldə etdiyi gəlirin yarıdan 
çoxuna bərabərdir. 
Bu gün otlaqların cari vəziyyəti o qədər də ürəkaçan deyil. Doğrudur, fermerlər hey-
vanlarını aşağı keyfiyyətli otlaqlarda otarmaqla müəyyən gəlir əldə edir. Lakin təd-
qiqatımızın nəticələri göstərir ki bu cür sistemsiz otarma davam edərsə, yaxın 5 ildən 
sonra bu gəlir aşağı düşə bilər.