Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti (unec) İl 9, Cild 9, yanvar-mart 2021

Sənaye sahəsində rəqabətin Herfindal-Hirşman indeksi ilə qiymətləndirilməsi
Sənaye müəssisələrində kadr potensialından səmərəli istifadə olunması istiqamətində 
mövcud olan aktual problemlərdən biri də ölkədə rəqabətlə bağlıdır. İqtisadi nəzəriyyə 
təsdiqləyir ki, istənilən sahədə inkişafın əsas şərti rəqabətdir. Rəqabətin formalaş-
dırılması isə dövlətin ümdə vəzifələrindən biridir. Dövlət rəqabət mühitinə islahatlar 
proqramını hazırlamaqla, bu proqramın reallaşdırılmasının hüquqi bazasını yarat-
maqla nail olur. Yəni ölkədə rəqabətin mövcudluğu üçün ilkin şərt onun hüquqi-nor-
mativ bazasının mövcudluğudur.
Onu da bildirək ki, 2018-2019-ci illər üzrə qlobal rəqabət qabiliyyətlilik indeksində 
ölkəmiz 35-ci yerdədir [5]. Bununla belə qeyd edək ki, ölkəmizdə “Haqsız rəqabət 
haqqında”, “Antiinhisar fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları-
nın olmasına baxmayaraq təcrübə göstərir ki, tam şəkildə rəqabətlə bağlı bu və ya 
digər məsələləri özündə cəmləyən kompleks bir sənəd yoxdur. Beynəlxalq praktikada 
inhisarı və ya ölkədə rəqabəti qiymətləndirmək üçün Herfindal-Hirşman indeksindən 
(HHİ) istifadə olunur. HHİ-dən ilk dəfə ABŞ-da Federal Ticarət Komitəsi tərəfindən 
XX əsrin 80-cı illərində monopoliyanın qarşısını almaq və eləcə də ABŞ-da mövcud 
UNEC Elmi Xəbərləri, İl 9, Cild 9, yanvar-mart, 2021, səh. 153 - 163 
Scientific Reviews in UNEC, Year 9, Volume 9, January-March, 2021, pp. 153 - 163 

---

161 
bazarların təmərküzləşməsini ölçmək məqsədilə istifadə edilmişdir. Herfindal-Hirş-
man indeksinin hesablanması (indeksin riyazi forması) aşağıdakı kimidir [6
, 
s.7]: 
𝐻𝐻𝐼 = ∑
𝑆
𝑖
2
𝑛
𝑖=1
, 
burada 
HHİ - Hirşman-Herfindal indeksi; 
𝑆
𝑖
2
– i-ci sənaye sahələrinin bazar payıdır. 
Hirşman-Herfindal indeksi sənaye sahələrinin bazar paylarının kvadratları cəmi kimi 
müəyyən olunur. 
Hirşman-Herfindal indeksi (HHİ) 3 hissəyə ayrılır: 

Aşağı səviyyədə inhisarlaşma (HHİ<1000); 

Orta səviyyədə inhisarlaşma (1000
Yüksək səviyyədə inhisarlaşma (1900