Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti (unec) İl 9, Cild 9, yanvar-mart 2021

 
 
X.X.Cahangirov: Azərbaycanda innovativ istehsalın təşkilində sənaye parklarının əhəmiyyəti 

---

102 
Cədvəl 2. ÇXR-da sənaye müəssisələrinin inkişaf mərhələləri 
I mərhələ 
II mərhələ 
III mərhələ 
IV mərhələ 
1960-70-ci illər 
1980-90-cı illər 
1990-2000-ci illər 
2000-ci ildən etibarən 
Əməktutumlu istehsal 
Kapitaltutumlu 
istehsal 
Texnoloji istehsal 
Elmtutumlu istehsal 
Səciyyəvi xüsusiyyətləri 
kiçik zavodlar və 
istehsal sahələri 
iri həcmli istehsal 
sahələrinin yaranması 
elektronika və yüngül 
sənaye məhsullarının 
istehsalı 
elmi tədqiqat və 
təcrübə işlərinin 
aparılması 
aşağı ekoloji 
təhlükəsizlik 
göstəriciləri 
ətraf mühitin intensiv 
çirklənməsinə səbəb 
olan istehsal 
ağır sənaye 
istehsalının ekoloji 
standartlara uyğun 
təşkili 
ətraf mühitə mənfi 
təsiri az olan istehsalın 
inkişafı 
xammalın ilkin 
emalına əsaslanan 
istehsal 
yarımfabrikat 
məhsullarının istehsalı 
son məhsul istehsalı 
və ixracı 
innovativ istehsal 
üsullarının tətbiqi ilə
ölkə brendlərinin 
formalaşdırılması 
istehsal sahələrinin 
az çeşidliliyi 
yeni istehsal 
vərdişlərinə yiyələnmə 
universitet və elm 
ocaqlarının 
əməkdaşlığa cəlb 
edilməsi 
aşağı enerji sərfiyatına 
əsaslanan istehsala 
keçid 
ucuz və aşağı 
kvalifikasiyalı işçi 
qüvvələrindən 
istifadə 
təcrübəli işçi 
qüvvələrinin 
formalaşması 
yüksək ixtisaslı 
kadrların 
formalaşması 
elmi dərəcəsi olan 
yüksək kvalifikasiyalı
kadrların cəlb edilməsi 
Mənbə: Cədvəl sənayenin inkişafında Çin təcrübəsinin təhlili əsasında müəllif tərəfindən 
 tərtib edilmişdir. 
Çin sənayesinin inkişaf mərhələlərinə əsaslansaq, Azərbaycan sənayesinin mövcud 
vəziyyətinin təhlili, o cümlədən sənayenin və məhsul buraxılışının strukturu, müəssi-
sələrin fəaliyyət göstəriciləri, əsas fondların aşınması və yenilənməsi vəziyyəti, müəs-
sisələrdə innovasiya fəaliyyəti və innovativ məhsul buraxılışının müqayisəli təhlili 
belə deməyə əsas verir ki, hazırda ölkə sənayesi cədvəldə qeyd edilən II və III mərhə-
lələr arasında mövqe tutmuşdur. IV mərhələyə keçidin təmin edilməsi üçün isə heç 
şübhəsiz ki, III mərhələni əhatə edən texnoloji istehsalın təşkilində mühüm nailiy-
yətlərin əldə edilməsi vacibdir. 
Qeyd olunan mərhələlərin uğurla keçilməsində Çin sənaye parklarının müstəsna rolu 
olmuşdur. Məhz Çin sənaye pakları qarşıya qoyulmuş hədəflərə nail olunması üçün 
mühüm vasitə hesab edilən xarici investisiyalar üçün qapı rolunu oynamışdır. Nəti-
cədə XİZ-lərin, xüsusən də sənaye təyinatlı zonaların Çin iqtisadiyyatına ümumi təsiri 
yüksək göstəricilərlə nəticələnmişdir (Diaqram 1).