Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu vəfa iSGƏNDƏrova

Qızılın  və gümüşün semantik cütlüyü olan formullar
1.46.  O  imarət  üç  mərtəbə  olsun.  İmarətin  bir kərpici  qızıl, 
bir kərpici gümüş, eyvanı da on altı sütunlu olsun (39, 228).
1.47.  Sarayın daşının biri qızıl, biri gümüşdəndir (46,  145).
1.48.  Qız baxdı  ki,  nə...  oğlanın başımn bir tərəfi  qızıldı,  bir 
tərəfi gümüş.  Qız min ürəkdən bir ürəyə vuruldu oğlana (31,  124).
2. 
Personajların  hərəkətini,  fəaliyyətini  təsvir  edən  for­
mullar
2.1.  Mələk  xanım  alıb paltarı  başdan geyinib ayaqdan qıfıl­
landı,  ayaqdan  geyinib  başdan  qıfıllandı,  əlinə  əsa  alıb,  altdan 
qılıncını bağladı, qulu götürüb çıxdı küçəyə...  (31,315).
2.2.  Məlik  Əhməd  altdan  geyinib,  üstdən  qıfıllandı,  üstdən 
geyinib  altdan  qıfıllandı,  qılıncı  bağladı,  qalxanı  götürdü,  düşdü 
yola (32, 274).
2.3.  Keçəl  bərkitdi  çarıqların  dabanın,  qırdı  yerin  damarın 
günə bir mənzil  gedib bir şəhərə çıxdı (33, 258).
2.4.  Asiman  düşdü  yolun  ağına,  gəmilər  mindi,  dəryalar 
keçdi, cəzirələr aşdı,  uzaq  yolu yaxın elədi,  axır, gəlib öz ölkəsi­
nə çatdı (33, 99).
2.5.  Keçəl  bərkitdi  çarıqların  dabanın,  qırdı  yerin  damarın 
günə bir mənzil gedib bir şəhərə çıxdı (33, 258).
2.6.  Asiman  düşdü  yolun  ağına,  gəmilər  mindi,  dəryalar 
keçdi, cəzirələr aşdı,  uzaq yolu yaxm elədi,  axır, gəlib öz ölkəsi­
nə çatdı (33,  99).
2.7.  Atı  minib, quyuya gedib alt paltarı  geyinib, yaraq əsba- 
bını  taxdı,  al  ələmini  götürüb  qara atı  mindi,  yola  düşüb  cədələ 
gəldi.  Bir  dövrə  vurub  qılıncını  siyirdi,  bir  nərə  çəkib  padşahın 
oğlu tərəfə atı  çarpdı  (62,  16).
2.8.  Dərələrdən  sel  kimi,  təpələrdən yel  kimi,  badeyi-sərsər 
kimi,  ata  bir  mahmız  vurdu,  atın  quyruğu  oldu  ələm,  qulaqları 
oldu  qələm.  Ayaq  üzəngidə,  diz qabırğada,  özünü yetirdi  bir çə­
mənin qırağına...  (32,  300).
177

---

2.9. 
Bəli,  Hatəm  çəkib  çarığın  dabanım,  qırıb  yerin  am anı­
nı,  günə  bir  mənzil,  təyyi-mənazil,  nağıllarda  mənzil  olmaz;  az 
getdi,  üz getdi,  dərə-təpə  düz  geti,  bir  neçə  gündən  sonra  gəldi 
çıxdı  həmin dərviş  nişan  verdiyi  yerə  (32,  28).  2.10.  Hatəm  də­
rələrdən yel kimi, təpələrdən sel kimi, badeyi-sərsər kimi, dağla­
rın  dabanıynan,  yolların  kənarıynan,  gündə  bir  mənzil,  teyyi- 
mənazil bir müddət sonra gəlib çıxdı  həmin kor padşahın vilayə­
tinə (32, 33).