AZƏrbaycan mġLLĠ elmlər akademġyasi məRKƏZĠ NƏbatat bağI

 
ƏDƏBĠYYAT 
 
1.
 
Kərimov  V.M.  Yalama  meşə  massivində  ağac 
bitkilərinin  konsortlarının  taksonomik  strukturu. 
Ekspermental  biologiyanın  inkişaf  perspektivləri 
mövzusunda  elmi  konfransın  materialları,  BDU, 
2002, s. 150-151.  

 
174 
2.
 
Бандин  А.П.  Дубравы  Азербайджанской  ССР. 
Изд. АН Азерб. ССР, Баку, 1954, 143 с.  
3.
 
Груздев  Г.С.,  Дорожкина  Л.А.,  Петриченко 
С.А.  Защита  зеленых  насаждений  в  городах. 
Справочник. Москва, Стройиздат, 1990, 544 с.  
4.
 
Гусейнов  Э.С.  Пикнидальные  грибы  основных 
лесообразующих пород Азербайджана. Изв. АН 
Азерб.  ССР,  сер.  биол.  наук,  1987,  №1,  с.  94-
100.  
 
 
 
С.Г. Гараев 
БОЛЕЗНИ И ВРЕДИТЕЛИ ИНТРОДУЦИРОВАННЫХ  
ВИДОВ ДУБОВ В УСЛОВИЯХ АБШЕРОНА 
 
 
В статье приводятся данные о болезнях и вредителях 
интродуцированных  12-и  видов  дубов,  а  также  различные 
методы борьбы с ними.   
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 

 
175 
E.Isgender, Y.Zeynalov, F.N.Incik
*
,  
F.Yayla, ġ.Gasımov, V.Farzaliyev 
 
TÜRKĠYE FLORASINDA BULUNAN  
BAZI QUERCUS L. TÜRLERĠNĠN YERALTI VE 
YERÜSTÜ KISIMLARININ GELĠġĠMLERĠNĠN 
ĠNCELENMESĠ  
 
Türkiye  tür  zenginliği  ve  kapladığı  alan  bakımından 
dünyanın  önemli  meşe  merkezlerinden  biridir.  Türkiye‟de  18 
meşe türü doğal  olarak  yetişmektedir(5). Bu meşeler Trakya ve 
Anadolu‟da  yayılarak  Türkiye  orman  alanının  %25‟ini 
oluşturmaktadır (7). 
Yurdumuzda  sanayide,  ilaç  sektöründe  ve  yakacak  olarak 
kullanılan 
Quercus 
L. 
türleri 
park 
ve 
bahçelerin 
yeşillendirilmesinde  kullanılması  nedeni  ile  önemlidir.  Doğal 
olarak floramızda 18 türü ile zengin bir cinstir. Ayrıca Amerika 
ve Avrupa‟daki paleobotanik çalışmalar neticesinde bu taksonun 
Tebaşir Devrinden kaldığı anlaşılmaktadır. 
Meşeler  kazık  köklerinin  iyi  gelişmesi  ve  toprağı  sıkı 
tutmasından  dolayı  erozyonla  mücadelede  kullanılan  bitkilerin 
başında  gelmektedir.  Yurdumuz  florasında  bulunan  18  türden 
birkaçının  yayılış  alanının  küçülmesi  ve  nadir  bitki  statüsünde 
değerlendirilir  duruma  gelmesinden  dolayı  koruma  altına 
alınması gerekmektedir 
Yapılan  arazi  çalışmaları  sonucunda  Gaziantep  ili 
florasında tespit edilen 7 Quercus  L. türünden 5‟inin Gaziantep 
                                           
*
  Gazиantep Цnыvеrsиtesи Fen Edebиyat  Fakultesи Byolojи bюlцm 

 
176 
Üniversitesi  Botanik  Bahçesine  introdüksiyonu  yapılarak, 
gelişim özelliklerinin öğrenilmesi ve gen kaynağı oluşturulması 
amaçlanmıştır.  
Çalışma materyalini, 2002–2003 yılları arasında Gaziantep 
Üniversitesi Botanik Bahçesine introdüksiyonu yapılan Quercus 
L. türleri oluşturmaktadır. 
Gaziantep  ili  ve  çevre  ilçelerine  yapılan  arazi  çıkışları 
sonucunda  Quercus  L.  cinsine  ait  türlerin  tohumları 
toplanılmıştır. Arazi çalışmaları sonunda toplanan bitki örnekleri 
preslenip,  kurutulup,  numaralanıp  kartonlara  yapıştırılarak 
herbaryumları  yapılmıştır.  Bu  bitkiler  Flora  of  Turkey  and 
Aegan  Islands  (1-2,  4-5,  9-10)‟e,  Flora  of  Syria,  Palestine 
and Sınai göre teşhis edilmiştir.  
Gaziantep  florasında  doğal  olarak  bulunan  Quercus  L. 
türlerinin 
tohumlarının 
Gaziantep 
Üniversitesi  Botanik 
Bahçesine  introdüksiyonu  yapılarak  tohumla  üretilmesi  (11)‟ 
büyüme  ve  gelişiminin  incelenmesi  (3),  kök  sisteminin 
incelenmesi  (8)  ve  introdüksiyonu  yapılan  bitkilerin  intro-
düksiyon sonuçlarının değerlendirilmesi (6)‟e göre yapılmıştır. 
Gaziantep florasından tespit edilen 7 taksondan 5 tanesinin 
Gaziantep  Üniversitesi  Botanik  Bahçesine  introdüksiyonu 
yapılmıştır. Introdüksiyonu yapılan Quercus L. türlerinin yeraltı 
ve  yer  üstü  kısımlarının  büyüme  ve  gelişimi,  bir  aylık  ve  bir 
yıllık  büyüme  ve  gelişme  değerleri  göz  önüne  alınarak 
incelenmiş  ve  elde  edilen  veriler  değerlendirilmiştir.  Bir  aylık 
türlerin  kazık  kök  uzunlukları  18-31  cm  arasında  değişmekte 
olup;  bir  aylık  kazık  kökü  en  uzun  olan  örnek;  Yavuzeli 
(Saraymağara)-Quercus  ithaburensis  Decne.  subsp.  macrolepis 

 
177 
(31 cm)‟dir. Huzurlu yaylası- Quercus coccifera L.‟nın (18 cm) 
ise en kısa kazık köklü tür olduğu belirlenmiştir (Tablo 1). 
Bir yıllık Quercus L. örneklerinin kazık kök uzunlukları 36-
56  cm  arasında  değişmekte  olup;  en  uzun  kazık  köke  sahip 
örnekler; Yavuzeli (Saraymağara)- Quercus brantii Lindley. (56 
cm),  ve  Quercus  ithaburensis  subsp.  Decne.  macrolepis.  (54 
cm)  olarak  saptanmıştır.  Ancak  Sof  dağı-Quercus  coccifera  L. 
(38  cm),  Nur  dağı-Quercus  coccifera  L.  (37  cm),  Huzurlu 
yaylası-Quercus  coccifera  L.  (36  cm)  örneklerinde  ise  en  kısa 
kazık kök değerleri kaydedilmiştir (Tablo 2).  
Bir aylık Quercus L. örneklerinin gövde uzunlukları 5.0-20 
cm  arasında  değişmekte  olup;  İslahiye-Quercus  ithaburensis 
Decne.  subsp.  macrolepis.  (20  cm)‟le  en  uzun  gövde  boyuna 
sahip  olurken,  Nur  dağı-  Quercus  coccifera  L.  (5.0  cm),  diğer 
Quercus  L.  örneklerine  göre  daha  kısa  gövde  uzunluğu 
oluşturmuştur (Tablo1). 
Yapılan ölçümler, bir  yıllık Quercus  L. örneklerinin gövde 
uzunluklarının  16-34  cm  arasında  değiştiğini  göstermiştir. 
İslahiye-Quercus  ithaburensis  subsp.  Decne.  macrolepis.  (34 
cm) en uzun gövde uzunluğuna sahip olurken; Nizip (Altındağ)-
Quercus  coccifera  L.  (16  cm),  Sof  dağı-Quercus  coccifera  L. 
(12  cm)  türlerinde  kısa  boylu  gövde  oluşumu  belirlenmiştir 
(Tablo 2). 
Bir aylık Quercus L. örneklerinin kök boğazı çapı, 0.3- 0.7 
cm  arasında  değişmekte  olup  İslahiye‟den  toplanan  Quercus 
ithaburensis  Decne.  subsp.  macrolepis.  (0.7  cm)  türünün  en 
kalın kazık kök çapına sahip olduğu belirlenmiştir. Ayrıca Nizip 
(Altındağ)-Quercus brantii Lindley.  (0.3 cm),  Burç (Durantaş)  
ve  Nizip  (Altındağ) -  

 
178 
Tablo 1: Bir aylık Quercus L. türlerinin yer altı ve yerüstü kısımlarının gelişimi 
 
Türler 
Tohumun 
Toplandığı 
Yer 
İlçeler 
YaĢı 
Kazık Kök 
Yan Kök 
Gövde 
(g
ün)
 
Uzu
n
lu
k
 
(cm
) 
K
ök
 B
o
ğaz
ı 
Ç
ap
ı (mm)
 
K
ök
 A
ğı
rl
ığ
ı 
(g
r)
 
Uzu
n
lu
k
 
(cm
) 
Yan
 K
ök 
Say
ıs
ı 
(ad
et)
 
Uzu
n
lu
k
 
(cm
) 
Ç
ap
ı (
cm
) 
A
ğı
rl
ık 
Yap
rak
lı
 (
g
r)
 
Quercus 
brantii 
Lindley 
Huzurlu 
Yaylası 
30 
20 
5.0 
2.00 
4.0 
20 
11 
0.3 
0.90 
Nizip 
(Altındağ) 
30 
24 
3.0 
2.20 
6.0 
       30 
   12 
0.2 
0.69 
Yavuzeli 
30 
27 
4.0 
2.50 
11 
28 
17 
0.3 
0.71 
Quercus 
cerris 
var.cerris 
Huzurlu 
Yaylası 
30 
     19 
4.0 
1.60 
4.0 
30 
11 
0.2 
0.80 
Nur Dağı 
30 
20 
4.0 
1.70 
3.0 
26 
12 
0.3 
0.65 
Quercus 
coccifera 
L. 
  
Burç 
(Durantaş) 
30 
22 
3.0 
2.50 
8.0 
25 
9.0 
0.1 
0.50 
Huzurlu 
Yaylası 
30 
18 
5.0 
2.80 
4.0 
32 
12 
0.3 
1.30 

 
179 
 
Nizip 
(Altındağ) 
30 
24 
3.0 
2.40 
9.0 
33 
10 
0.2 
1.00 
Nur Dağı 
30 
19 
3.0 
    
2.10 
3.0 
45 
5.0 
0.2 
0.40 
Sof  Dağı 
30 
23 
4.0 
1.95 
5.0 
35 
7.0 
0.2 
1.07 
Quercus  
infectoria 
subsp. 
boissieri 
Huzurlu 
Yaylası 
30 
23 
4.0 
1.80 
3.0 
20 
12 
0.2 
0.60 
Nur Dağı 
30 
24 
3.0 
1.70 
4.0 
45 
14 
0.2 
1.10 
Sof Dağı 
30 
28 
4.0 
3.00 
10 
30 
17 
0.3 
2.00 
Quercus 
ithaburens
is Decne.  . 
subsp. 
macrolepis
. 
Burç 
(Durantaş) 
30 
29 
4.0 
2.90 
10 
33 
17 
0.3 
1.80 
İslahiye 
30 
26 
7.0 
5.00 
7.0 
40 
20 
0.4 
3.00 
Nizip 
(Altındağ) 
30 
30 
3.0 
3.00 
12 
34 
16 
0.2 
1.10 
Sof  Dağı 
30 
28 
3.0 
2.70 
12 
32 
15 
0.2 
0.90 
Yavuzeli 
(Saraymağa
ra) 
30 
31 
4.0 
3.10 
12 
33 
13 
0.3 
1.00 
 
 

 
180 
 
Tablo 2: Bir yıllık Quercus L. türlerinin yer altı ve yerüstü kısımlarının gelişimi 
 
Türler 
Tohumun 
Toplandığı Yer 
YaĢı 
Kazık Kök 
Yan Kök 
Gövde 
İlçeler 
(y
ıl)
 
Uzu
n
lu
k
 
(cm
) 
K
ök
 B
o
ğaz
ı 
Ç
ap
ı (
cm
) 
K
ök
 A
ğı
rl
ığ
ı 
(g
r)
 
Uzu
n
lu
k
 
(cm
) 
Yan
 K
ök 
Say
ıs
ı (
ad
et)
 
Uzu
n
lu
k
 
(cm
) 
Ç
ap
ı (
cm
) 
A
ğı
rl
ık
 
(y
ap
ra
k
sı
z)
 
(g
r)
 
Quercus 
brantii 
Lindley 
Huzurlu Yaylası 
1 
40 
1.10 
13.0 
9.0 
40 
22 
0.90 
2.90 
Nizip (Altındağ) 
1 
45 
1.25 
15.0 
12 
50 
18 
0.80 
3.00 
Yavuzeli S. 
1 
56 
1.50 
50.0 
20 
60 
33 
1.10 
9.00 
Quercus cerris 
var.cerris 
Huzurlu Yaylası 
1 
40 
1.10 
11.0 
8.0 
45 
25 
0.70 
4.00 
Nur Dağı 
1 
42 
1.15 
10.0 
7.0 
40 
24 
0.75 
3.80 
Quercus 
coccifera L. 
Burç (Durantaş) 
1 
40 
1.10 
8.00 
9.0 
35 
18 
0.75 
  5.00  
(yap-
raklı) 
Huzurlu Yaylası 
1 
36 
1.20 
10.0 
10 
40 
22 
0.80 
6.00" 

 
181 
Nizip (Altındağ) 
1 
44 
0.90 
5.00 
11 
42 
16 
0.60 
2.50" 
Nur Dağı 
1 
37 
0.93 
6.00 
9.0 
55 
20 
0.65 
4.00" 
Sof  Dağı 
1 
38 
0.95 
5.80 
10 
45 
12 
0.62 
3.00" 
Quercus 
infectoria 
subsp. 
boissieri 
Huzurlu Yaylası 
1 
47 
1.35 
22.0 
7.0 
40 
25 
0.92 
3.00 
Nur Dağı 
1 
50 
1.38 
24.0 
12 
55 
24 
0.93 
4.00 
Sof  Dağı 
1 
52 
1.40 
20.0 
8.0 
40 
23 
0.90 
3.50 
Quercus 
ithaburensis 
Decne. subsp. 
macrolepis. 
Burç (Durantaş) 
1 
51 
1.40 
14.0 
15 
44                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        
32 
1.00 
7.00 
İslahiye 
1 
47 
1.20 
29.0 
11 
50 
34 
0.97 
8.80 
Nizip (Altındağ) 
1 
52 
1.32 
31.0 
13 
43 
25 
0.92 
6.90 
Sof  Dağı 
1 
50 
1.30 
20.0 
14 
42 
28 
0.80 
7.10 
Yavuzeli S. 
1 
54 
1.40 
34.0 
20 
45 
27 
0.92 
7.20 

 
182 
Quercus  coccifera  L.  (0.3  cm),  Nur  dağı-Quercus  infectoria 
subsp. boissieri. (0.3 cm), Nizip (Altındağ) ve Sof dağı-Quercus 
ithaburensis Decne. subsp. macrolepis. (0.3 cm), örneklerinin en 
ince kazık kök çapı oluşturduğu gösterilmiştir (Tablo 1). 
Bir yıllık Quercus L. örneklerinin kök boğazı çapları 0.90- 
1.50  cm  arasında  değişerek;  Yavuzeli  (Saraymağara)-Quercus 
brantii  Lindley.  (1.50  cm)  en  kalın  kazık  kök  çapı  meydana 
getirken; Nizip (Altındağ)-Quercus coccifera L. (0.90 cm) daha 
ince kazık kök çapı oluşturmuştur (Tablo 2). 
Bir  aylık  Quercus  L.  örneklerinin  gövde  çapları,  0.1-  0.4 
cm  arasında  değişerek;  İslahiye‟den  toplanan  Quercus 
ithaburensis  Decne.  subsp.  macrolepis.  türü  (0.7  cm)  en  kalın 
gövde çapı oluştururken; Burç (Durantaş)‟tan toplanan Quercus 
coccifera  L.(0.1  cm)‟nin  en  ince  gövde  çapını  oluşturduğu 
saptanmıştır (Tablo 1) . 
Bir  yıllık  Quercus  L.  türlerinin  gövde  çapları  0.60-  1.10 
arasında  değişmekte  olup;  Yavuzeli  (Saraymağara)-Quercus 
brantii  Lindley.  (1.10  cm)  en  kalın  gövde  çapı  meydana 
getirirken;  Sof  dağı-Quercus  coccifera  L.  (0.62  cm),  Nizip 
(Altındağ)- Quercus coccifera L (0.60 cm) daha ince gövde çapı 
oluşturmuştur  (Tablo  2).  Bir  aylık  ve  bir  yıllık  Quercus  L. 
örneklerinin kök boğazının çapının artışına paralel olarak gövde 
çaplarının da geliştiği saptanmıştır. 
Bir aylık Quercus L. örneklerinin yan kök sayısı 20-45 adet 
arasında  değişmekte  olup;  Nur  dağı-Quercus  infectoria  subsp. 
boissieri. (45 adet) en fazla sayıda  yan kök sayısı oluştururken; 
Burç  (Durantaş)-Quercus  coccifera  L.  (20  adet)  az  sayıda  yan 
kök oluşturduğu belirlenmiştir (Tablo 1). 

 
183 
Bir yıllık Quercus L. örneklerinin yan kök sayısı 35-60 adet 
arasında  değişmekte  olup,  Yavuzeli  (Saraymağara)-Quercus 
brantii Lindley.(60 adet) en fazla sayıda yan kök sayısına sahip 
olurken; Burç (Durantaş)-Quercus coccifera L (35 adet) daha az 
sayıda yan kök oluşturmuştur (Tablo 2). 
Bir  aylık  Quercus  L.  türlerinin  yaş  kök  ağırlıkları  1.60-  5.00 
gr  arasında  değişmektedir.  İslahiye‟den  toplanan  Quercus 
ithaburensis Decne. subsp. macrolepis. türü (5.00 gr) diğer türlere 
göre  en  ağır  kazık  köke  sahip  olup  Huzurlu  yaylasından  toplanan 
Quercus  cerris  var.  cerris  (1.60  gr)  ise diğer türlere  göre  daha az 
yaş kök ağırlığına sahiptir.(Tablo 1). 
Bir  aylık  Quercus  L.  örneklerinin  yaş  gövde  ağırlıkları 
0.40-3.00  gr.  arasında  değişmekte  olup,  yaş  gövde  ağırlığı  en 
fazla  olan  İslahiye‟den  toplanan  Quercus  ithaburensis  Decne. 
subsp.  macrolepis  (3.00  gr),  yaş  gövde  ağırlığı  en  az  olan  ise 
Nur dağından toplanan Quercus coccifera L. (0.40gr)‟dır (Tablo 
1).  
Bir  yıllık  Quercus  L.  örneklerinin  yaş  gövde  ağırlıkları 
2.50-9.00  gr  arasında  değişmekte  olup,  yaş  gövde  ağırlığı  en 
fazla olan Yavuzeli (Saraymağara)‟dan toplanan Quercus brantii 
Lindley  (9.00  gr),  en  az  olan  ise  Nizip  (Altındağ)‟dan  toplanan 
Quercus coccifera L (2.50 gr)‟dır (Tablo 2). 
Bir  yıllık  gözlem  sonucu  Quercus  L.  örneklerinin  gövde 
boyları  arasında  önemli  farklılıklar  belirlenmiş  ve  gövde 
boylarının  ortalama  12–35  cm  arasında  değiştiği  gözlenmiştir. 
Yavuzeli-Saraymağara‟dan  toplanan  Quercus  brantii  Lindley. 
(35 cm) en uzun gövdeye sahipken en kısa gövde Sof dağından 
toplanan Quercus coccifera L. (12 cm) „da saptanmıştır. 

 
184 
Bir  yıllık  gelişim  periyodu  dikkate  alındığında  türler 
içerisinde  Nizip  (Altındağ)‟dan  toplanan  Quercus  ithaburensis 
subsp.  Decne.  macrolepis‟in  gelişime  en  erken  başladığı, 
Huzurlu  yaylasından  toplanan  Quercus  brantii  Lindley., 
Quercus coccifera L. ve Quercus infectoria subsp. boissieri.’nin 
gelişiminin  ise  diğer  türlere  göre  daha  geç  başladığı  tespit 
edilmiştir.  Kurak  bölgelerden  toplanan  tohumlardan  elde  edilen 
bitkilerin gelişiminin erken başladığı nemli bölgelerden toplanan 
tohumlardan  elde  edilen  bitkilerin  gelişiminin  ise  geç  başladığı 
saptanmıştır.  Genetik  yapı  ve  iklim  şartları  bitkinin  gelişimi 
üzerine oldukça büyük bir etkiye sahiptir. 
Elde  edilen  veriler  sonucunda  Quercus  L.  türlerinin  bir 
aylık  ve  bir  yıllık  yer    altı  ve  yerüstü  kısımlarının  büyüme  ve 
gelişme  değerleri  karşılaştırıldığında;  bitkinin  genetik  yapısına, 
toprak  ve  özellikle  iklim  şartlarına  bağlı  olarak;  yer  altı 
kısımlarının yer üstü kısmına oranla yaklaşık iki katı kadar fazla 
boy  artışına  sahip  olduğu  ve  bitkinin  kazık  kökünün  toprağın 
çok  derinlerine  ulaştığı  belirlenmiştir.  Ayrıca  bazı  taksonların 
çok  sayıda  yan  kök  oluşturarak  toprağa  çok  iyi  tutunduğu  ve 
gövde  ağırlığına  nazaran  kök  ağırlığında  artışa  neden  olduğu 
tespit  edilmiştir.  Bu  özellikleri  nedeni  ile  bazı  meşe  türleri 
erozyonla mücadelede kullanılan bitkilerin başında gelmektedir. 
Bir  yıllık  Quercus  L.  türlerinin  yaş  kök  ağırlıkları  5.00- 
50.0gr  arasında  olup  türler  arasında  önemli  sayılabilecek 
derecede  ağırlık  farkları  vardır.  Yavuzeli  (Saraymağara)‟dan 
toplanan  Quercus  brantii  Lindley. (50  gr), en fazla kök ağırlığı 
oluşturmuştur. Nizip (Altındağ)‟dan toplanan Quercus coccifera 
L. (5.00 gr) daha az kök ağırlığına sahip  

 
ġekil  1.  Bir  aylık  Quercus  L.  türlerinin  kazık  kök  ve  gövde 
uzunluğu 
 
ġekil  2.  Bir  aylık  Quercus  L.  türlerinin  kök  boğazı  ve  gövde 
çapı (mm) 

 
186 
 
ġekil 3. Bir aylık Quercus L. türlerinin kök ve gövde ağırlığı 
 
ġekil 4. Bir aylık Quercus L. türlerinin yan kök sayısı ve uzunluğu 

 
187 
Kцk Boрazы ve Gцvde Зaplarы
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1
1.2
1.4
1.6
Kцk Boрazы Зapы (cm)
Gцvde Зapы (cm)
Зap
Q. bran. L. Huz.
Q. bran. L. Niz.
Q. bran. L. Yav.
Q. cer. var. cer. Huz
Q. cer. Var. cer. Nur.
ġekil  5.  Bir  yıllık  Quercus  L.  türlerinin  kök  boğazı  ve  gövde 
çapı 
 
ġekil  6.  Bir  yıllık  Quercus  L.  türlerinin  kazık  kök  ve  gövde 
uzunluğu 
 
 
 

 
188 
 
ġekil 7. Bir yıllık Quercus L. türlerinin kök ve gövde ağırlığı 
 
ġekil 8. Bir yılık Quercus L. türlerinin yan kök sayısı ve yan 
kök uzunluğu  

 
189 
olmuştur (Şekil 3.7). Bir aylık ve bir yıllık Quercus L. türlerinin 
yaş kök ağırlığının fazla olması o bitkinin toprakta çok fazla kök 
oluşturduğunun  bir  göstergesidir.  Kazık  kökün  ağırlığı  bitkinin 
genetik yapısına, toprak ve iklim şartlarına göre değişir. 
Kazık  ve  yan  kök  oluşumunda  türün  doğal  yayılış 
alanındaki  ekolojik  faktörler  oldukça  önemlidir.  Özellikle  Q. 
coccifera  L.‟nın  daha  az  sayıda  yan  kök  oluşturarak  kazık  kök 
oluşumuna ağırlık vermesi olasılıkla kseromorfik bir adaptasyon 
sonucudur.  Zira  incelenen  türler  içinde  kserofitik  ortama  en 
fazla adapte olan tür Q. coccifera L.‟dır. 
Yapılan  araştırmalar  sonucunda  farklı  lokalitelerden 
toplanan  türlerin  yerüstü  kısmlarının  uzunluklarının  farklılık 
göstermesinin  nedeni  türün  doğal  yayılış  alanındaki  mevcut 
ekolojik  faktörlerin  baskısıyla  kazanılmış  kalıtsal  özellikleri 
olabileceği  düşüncesindeyiz.  Arazi  çalışmalarında  yaptığımız 
fenolojik gözlemler sonucu incelenen türlerin gövde uzunlukları 
değerlendirildiğinde;  kserofit  bölgelerde  sıcaklığın  fazla 
olmasından dolayı daha fazla transpirasyonla karşı karşıya kalan 
bitkiler,  su  kaybını  azaltmak  için  tacını  küçültür  ve  boyunu 
kısaltırlar. Dolayısıyla kök gelişimine ağırlık vererek kök/gövde 
oranında artışa neden olurlar.  
İncelenen  türler  arasında  kazık  kök  uzunluklarının  farklı 
değerlerde  olması;  bu  türlerin  genetik  yapılarının  farklı 
olmasından  kaynaklanabileceğini  düşündürmüştür.  Bununla 
birlikte;  türlerin  yayılış  gösterdiği  alanların  iklim  ve  toprak 
yapısı  gibi  özellikleri  de  önemli  bir  yer  tutmaktadır.  Özellikle 
kurak  bölge  bitkileri  yeraltı  suyundan  faydalanabilmek  için 
kazık  kök  uzunluğunu  artırırken  daha  nemli  bölgelerde  yetişen 
bitkiler yan köklerini artırma adaptasyonu göstermektedir. 

 
190