Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti

Şəkil 3.20. Dəlikləri betonlanma üsulları. a, b – hava betonlanması; 
c – sualtı betonlama; 1 - flor; 2 – taxta qəlib; 3 - beton; 4- qutu (daxili taxta
qəlib); 5 – su boşaldıcı borucuq; 6 – böyük doldurucu; 7 – dəmir lövhəsi
Şəkil 3.21. Qaynaqlanmış sement yeşiyi. 1–yeşiyin divarı; 2-qapaq;
3–su boşaldıcı borucuq; 4–xarici üzlük; 5–böyük doldurucu; 6–dəlikdəki paz.
Şəkil 3.22. Dəliklərin betonlanması. a, b – qutuyaoxşar plastırla tutulma;
c, ç – dayaqlı yastıqla tutulma; 1 – yumşaq plastır; 2 - qutuyaoxşar plastır;
3 - dayaq; 4 - borucuq; 5 – böyük doldurucu; 6 - pazlar; 7 – tir (dirək); 
8 - yastıq
a
b
c
ç
a
b
c
135

---

Şəkil 3.23. Bortda olan çatların və ya filtrasiya edən qaynaq yerlərinin
betonlanması. а – ümumi görünüş; b – kəsikdə görünüş; 1 - qutu; 2 – xarici
taxta qəlib; 3 – dirək; 4 - şpanqout; 5 - borucuq; 6 – taxta qəlibin bərkidilməsi
üçün taxta; 7 – qutunu bərkidən paz
Şəkil 3.24. Böyük çatların betonlanması. a – taxta qəlibin bərkidilməsinin
yuxarıdan görünüşü; b – eninə kəsikdə görünüş; 1 - borucuq; 2 –xarici taxta
qəlib; 3 – dirək; 4 - dayaq; 5 - paz; 6 – süzülən suyun səviyyəsi; 7 - plastır;
8 – daxili taxta qəlib.
a
b
a
b
136

---

Şəkil 3.25. Dibdəki dəliklərin betonlanması . 1 - flor; 2 - qutuyaoxşar plastır; 
3 - pazlar; 4 – dayaq; 5 - planka; 6 –xarici taxta qəlib; 7 – daxili taxta qəlib;
8 - borucuq; 9 – yumşaq plastır.
4. Həkimə qədər
tibbi yardım
4.1. Ümumi müddəalar
İlkin yardım göstərilərkən müvəffəqiyyətin başlıca şərtləri – fəaliyyətin
tezliyi, zirəklik və yardım göstərənin bacarığıdır. Bu keyfiyyətlər müvafiq
çalışmalarla və vərdişlərlə təmin oluna bilər. Təkcə qaydaları bilmək yetərli deyil.
Əksər hallarda zərərçəkənin xilas edilməsi ilk yardımın nə qədər tez və düzgün
göstərilməsindən asılı olur. Ləngimə və uzunmüddətli hazırlıq zərərçəkənin
ölməsinə səbəb ola bilər. 
İlkin yardımın göstərilməsi üzrə uğurla işləmək üçün ilkin olaraq
aşağıdakıları yerinə yetirmək zəruridir:

hər gəmidə və onun istehsalat otaqlarında tibbi qutularda saxlanılan ilk yardım
göstərmə ləvazimat və vasitələrinin müntəzəm olaraq tamamlanmasına və
vəziyyətinə cavabdeh olan xüsusi şəxslər ayrılmalıdır (hər növbədə);

hər növbəsində ilk yardımın göstərilməsi üçün xüsusi şəxslər ayrılmalı və
öyrədilməlidir;

ilk yardım göstərmə qaydalarına riayət etmək, eləcə də zərərçəkəni vaxtında və
mütləq surətdə tibb məntəqəsinə göndərmək;

qeyri-mütəxəssisin göstərdiyi həkimə qədər yardım yalnız bu hallarla
məhdudlaşmalıdır: 1) müvəqqəti qanaxmanın müvəqqəti dayandırılması; 2) yara və
yanıqlara sarğı qoyması; 3) sınığın hərəkətsizliyi (hərəkətsiz sarğı); 4) diriltmə
tədbirləri (süni nəfəsvermə); 5) zərərçəkəni aparılması və nəql edilməsi.
137

---

İlk yardım qutusunda aşağıdakı əşyalar olmalıdır:
- antiseptik sarğı vasitələri;

bintlər;

pambıq;

pambıqlı-cunalı bint (sınıqlar zamanı sarğılamaq üçün);

ağzı sürtülüb kipləşdirilmiş tıxacla şüşə qabda yod məhlulu;

gözləri yumaq üçün 2-4%-li bor turşusu məhlulu;

naşatır spirti;

vazelin;

donmuş dəriyə çəkmək üçün bor mazı;

efir-valeryan damcısı;

manqan turşulu kalium;

hidrogen peroksidi;

validol;

həm dərman qəbulu və həm də gözləri yumaq üçün uzun lüləkli qab və ya kiçik
çaydan;

qanaxmanı dayandırmaq üçün jqut;

sınmalar və çıxıqlar zamanı ətrafları bərkitmək üçün yığılan faner şinalar;

sabun;

məhrəba.
Ağızı açmaq, dili çıxarıb saxlamaq və s. üçün alətlər dəsti ilə süni tənəffüs
aparatı, eləcə də zərərçəkənlərin daşınması üçün xərəklərlə gəmilərin təmin
olunması məsləhət görülür.