Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi azərbaycanda ali pedaqoji TƏHSİLİn məzmununun təKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ

Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi
rma pedaqogikadan tədris proqramlarının 
layihəsi göndərildi. Proqramlara məktəbin 
həyatla və əməklə əlaqəsinə dair yeni 
məsələlər daxil edildi. Pedaqogika üzrə 
mövcud proqram gənc nəslin təhsil-tərbiyəsi 
ilə bağlı artan tələbatı ödəmirdi.
1965-ci ildə SSRİ Ali və Orta İxtisas 
Təhsili Nazirliyi və RSFSR M aarif Nazirliyi 
tərəfindən pedaqoji institutlar üçün yeni 
pedaqogika proqramları nəşr edildi. Bu 
proqramda yenə də tərbiyə nəzəriyyəsi təlim 
nəzəriyyəsindən əvvəl verilmişdi. Pedaqoji 
proseslərin psixoloji əsaslandırılmasına diq­
qət yetirilmiş, təlim və tərbiyənin prinsipləri 
və metodlarının təsnifatında müəyyən 
dəyişikliklər edilmişdi. Universitet tələbələri 
üçün pedaqogika proqramı qismində SSRİ 
Ali və Orta İxtisas Təhsili Nazirliyi 
tərəfindən 5 noyabr 1960-cı ildə buraxılan 
proqramdan istifadə edilirdi. Pedaqogika ka­
fedralarının iradları nəzərə alınmaqla həmin 
proqram 1965-ci ildə dəyişdirildi və nəşr 
olundu.
60-cı illərin sonunda bütün ali peda­
qoji məktəblər üçün yeni tədris planları 
tərtib edildi. Tədris planlarının layihəsi keç­
miş SSRİ ali pedaqoji məktəblərinin peda­
qogika və psixologiya kafedralarının müdir­
lərinin iştirakı ilə müzakirə olundu. Tədris 
planları və proqramlarının tərtibində gələcək 
müəllimlərin nəzəri və praktiki hazırlığının 
təkmilləşdirilməsi, dünyagörüşlərinin geniş­
ləndirilməsi əsas götürülürdü.
70-ci illərin əvvəllərində pedaqoji 
institutlarda yeni tədris planları və proqram­
ları tətbiq edildi. Əsas fənlərlə yanaşı xüsusi 
kursların, seminarların, fakültativlərin də 
aparılması planlaşdırıldı. Az sonra ali peda­
qoji məktəblər üçün nəzərdə tutulan tədris 
planları ciddi tənqid olundu. 1974-cü ildə 
SSRİ pedaqoji institutların pedaqogika və
psixologiya kafedra müdirlərinin müşavirə­
sində ‘‘Pedaqogikaya giriş” kursunun tədrisi 
qeyri-qənaətbəxş hesab edildi. Çünki kursun 
tədrisində pedaqogikanın fundamental meto­
doloji məsələlərinin şərhi nəzərdə tutulurdu 
ki, bu da tələbələrdən yüksək fəlsəfi 
və 
pedaqoji hazırlıq tələb edirdi. Digər tərəfdən 
isə həmin mövzular “Pedaqogika”da (II 
kursda) yenidən öyrənilirdi. Öyrədilməsi 
nəzərdə tutulan mövzular arasında rabitə- 
sizlik kursun nəzəri-metodoloji əhəmiyyə­
tini, elmi səviyyəsini azaldırdı. Bu səbəbdən 
də xüsusi 
kursun məzmunu ciddi dəyiş­
dirildi və 1975-ci ildən “Müəllimlik ixtisa­
sına giriş” adı ilə tədris planına daxil oldu. 
Bu kursun tədrisində məqsəd tələbələri 
pedaqoji peşənin sosial əhəmiyyəti, mahiy­
yəti, müəllimlik işinin xüsusiyyətləri, 
keyfiyyətləri və pedaqoji peşə hazırlığı siste­
mi ilə tanış etməkdən ibarət idi.
20-ci illərdən başlayaraq 90-cı illərin 
əvvəllərinə kimi pedaqogika tarixinə aid 
proqram, əsasən, rus dilindən tərcümə edil­
mişdir. Moskvada hazırlanan tədris planları 
və proqramları bütün ali pedaqoji məktəblər 
üçün eyni idi. Respublikaların milli xüsusiy­
yətləri, təhsil və tərbiyə ənənələri nəzərə 
alınmadan tədris olunurdu.
Qeyd etmək lazımdır ki, XX əsrin 
20-80-ci illərində Azərbaycanda ali pedaqoji 
təhsilin məzmununun təkmilləşdirilməsi 
istiqamətlərinin öyrənilməsi mühüm əhə­
miyyət kəsb edir. O da qeyd edilməlidir ki, 
XX əsrin 20-80-ci illərində Azərbaycanda 
ali pedaqoji təhsilin məzmununun təkmil­
ləşdirilməsi istiqamətləri müqayisəli şəkildə 
öyrənilməli, tədqiq və təhlil olunmalıdır. 
Çünki XX əsrin 20-80-ci illərində Azərbay­
canda ali pedaqoji təhsilin məzmununun
32

---

təkmilləşdirilməsi istiqamətlərinin öyrənil­
məsi həm nəzəri, həm də praktik əhəmiyyət 
kəsb edir.