Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi LƏNKƏran döVLƏt universiteti Rİyaziyyat və İnformatika kafedrasi

Verilənlərin yadda saxlanılması 

 

Distant təhsil sisteminin bütün verilənləri aşağıdakı tiplərdən ibarətdirlər. 

 

•  Elektron kitab 

•  Test 

•  Kurs 

•  Dərs planı 

 

Bu informasiya resursları alt resurslardan ibarətdirlər. Bu üsulla bir çox informasiya resursları digər 

resursları özündə saxlayan informasiya resursu olurlar. 

Ağactipli məlumatların yadda saxlanılması üçün öz effektiv və etibarlılığına görə fərqlənən VBİS 

istifadə olunur.  

Resurslar üzərində iş növbəti viddədir: 

 

•  Resursun yaradılması 

•  Resursun əlavə edilməsi 

•  Resursun dəyişilməsi 

•  Resursun silinməsi 

•  Resursa baxış 

•  Resursun realizəsi 

•  Resursun yüklənməsi (endirilməsi) 

 

Bu əməliyyatlar sistemin informasiya resursları ilə əlaqələndirilməsi üçün qurulmuş interfeysin 

köməkliyi ilə yerinə yetirilir. 

Buradan sistemdə daima resurslara daxil olmaq üçün rahat interfeysi olan ixtiyari yeni İnformasiya 

resursları əlavə edilə bilər.  

Sistem daima yeni İnformasiya resursları əlavə edilməklə inkşaf edə bilər. 

Məlumatların VBİS-də saxlanması üçün bir neçə variant vardır: 

 

•  Yazılar 

•  Seriallaşdırılmış obyekt 

•  Cədvələlrə bölünmüş  

•  XML sənəd 

 

 

Verilmiş sistemdə məlumatlar bir çox üstünlükləri olan XML formatda yadda saxlanılır. 

 

---

1.  Strukturlaşdırma imkanı. XML-sənədlər özlərində ixtiyari ierarxiyaya malik digər sənədlər saxlaya 

bilən konteynerlər təşkil edirlər. Bu mürəkkəbstrukturlu resurslar yaratmağa imkan verir. Fiziki 

olaraq XML-sənəd əl ilə dəyişmək üçün imkanları olan mətn faylını təşkil edir. 

2.  Yoxlama imkanı: İstənilən XML sənəd öz qramatikasının xüsusi analizator vastəsi ilə öyrənilən 

açıqlamasını saxlaya bilər. Analizator həmçinin məlumatın struktur və tərkibini əks etdirə bilər. 

3.  Daşınıqlılığı: XML formatı siztemi sintaktik səviyyəyə uyğunlaşdıran sənədlərarası əlaqə formatı 

kimi xidmət edə bilər. Həmçinin XML sənədləri sistemin ayrıca komponentləri ilə qarılıqlıəlaqədə 

ola bilərlər. XML dili ilə müxtəlif sahələrdə qəbul olunmuş kommunikasiya formatlı məlumatlar 

yaratmaq olur.Distant təhsil sistemi üçün beynəlxalq IMS (Instructional Management System) 

standartı qəbul olunmuşdur. 

4.  Məlumatların müxtəlif görünüşdə təsviri: XML məlumatları istifadəçi kompüterinə köçürüldükdən 

sonra müxtəlid viddə görünməsinə imkan yaradır. HTML-dən fərqli olaraq (verilənlərin təsvirini 

göstərir) XML verilənlərin özlərini göstərir. Təsvir, verilənlərin özlərindən fərqləndiyinə görə, bu 

XML-ə hər bir istifadəçinin kompüterində individual olaraq, müştəri kompüter və digər xassələrdən 

aslı olaraq məlumatları göstərmək imkanı verir. Bununla da XML verilənlərin strukturunu heç bir 

asılılıq olmadan təsvir etmək imkanı verir. 

 

 

Bununla da XML dili məlumatları dəyişən informasiya sistemləri, əsasən də Distant təhsil 

sistemi üçün daya yaxın dildir. Hal hazırda XML-in istifadəsi üçün mövcud və ya xüsusi XML-

oriontasiyalı VBİS-dən istifadə etmək olar.