Azərbaycan respublikasi daxiLİ İŞLƏr naziRLİYİ polis akademiyasi kafedra
Yüklə 0,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
23 öhdəliyin yerinə yetirilməsini tələb etmə). “İmkan” kateqoriyası subyektiv hüququn müəyyən edilməsində əsas əlamətlərdən biri olmaqla onu hüquqi vəzifədən fərqləndirir. Bu mənada subyektiv hüquq şəxsin mümkün ola bilən davranışından dövlət tərəfindən müəyyən edilən və təmin olunan ölçüsü olub, müəyyən hərəkətləri etməkdən və digər şəxsdən müəyyən hərəkətləri yerinə yetirməyi, yaxud onları etməkdən çəkinməyən tələb etməkdən ibarətdir. Hüquqi vəzifələrin anlayışı “lazımı davranış” kateqoriyası ilə əlaqədardır. Bu kateqoriya hüquqi vəzifələr anlayışının əsas ünsürünü təşkil edir. Beləliklə, hüquqi vəzifələr dövlət tərəfindən müəyyən edilən lazımı davranış ölçüsü olub, müəyyən hərəkətləri etmək və ya onları etməkdən çəkinməkdən ibarətdir. Hüquq münasibətlərində subyektiv hüquqlar və hüquqi vəzifələri xarakterizə edən belə bir xüsusiyyəti qeyd etmək lazımdır ki, konkret hüquq münasibətlərində subyektiv hüquqlar və hüquqi vəzifələr qarşılıqlı əlaqədə olur. Bu onda ifadə olunur ki, hüquq münasibətlərində subyektiv hüququn olması hüquqi vəzifələrin olmasını nəzərdə tutur. Hüquq münasibətlərində bir şəxsin davranışı digər şəxsin tələblərinə uyğun olmalıdır, yəni hüquqi vəzifələr daşıyan şəxs məhz səlahiyyətli şəxsin ondan tələb etdiyi hərəkətləri yerinə yetirməyə borcludur. Bu mənada hüquq münasibətlərinin iştirakçıları bir-biri ilə qarşılıqlı hüquq və vəzifələrlə əlaqəlidirlər. Hüquq münasibətləri obyekti ilə maddi, mənəvi və başqa sosial nemətlərdir ki, həmin münasibətlərin iştirakçılarının subyektiv hüquq və vəzifələri onların mühafizəsinə yaxud istifadəsinə yönəldilmişdir. Hüququn subyektləri bu və ya digər hüquq münasibətlərinə müəyyən məqsədlə daxil olurlar. Məsələn, onlar əmlaka hüquq əldə etmək, istifadə və ya sərəncam hüququnu başqasına vermək, hər hansı hərəkətləri etmək və yaxud bunları etməkdən çəkinmək məqsədilə hüquq münasibətlərinə daxil olurlar. Deməli, hüquq münasibətləri subyektlərin qanun marağı ilə əlaqədardır. Hüquq münasibətlərində bu marağın məzmununu müxtəlif maddi, mənəvi və digər ictimai sərvətlər təşkil edir. Buradan o nəticə çıxır ki, maddi nemətlər (məsələn, alqı-satqı, bağışlama, saxlanc və s. müqavilələr üzrə hüquq münasibətlərinin obyekti şeylərdir), qeyri-maddi nemətlər |