Azərbaycan respublikasi kənd təSƏRRÜfati naziRLİYİ aqrar elm və İnformasiya məSLƏHƏt məRKƏZİ

Zaqatala-68 
- 6,9%) yüksək yağ 
göstəricisinə malik olmaları müəyyən edilmişdir.
Beləliklə, Zaqatala Bölgə Təcrübə Stansiyasında Toxumçuluq və artırma 
sahələri və Müsabiqəli Sort Sınağı pitomnikində becərilən qarğıdalı sort və sabit 
xətlərin 30%-i qovuqlu sürmə, 54%-i qonur ləkəlilik və 10% isə helmintosporioz 
xəstəliklərinə yoluxmuşdur. Qeyd etmək lazımdır ki, bu il vegetasiya dövründə 
temperaturun yüksək olması səbəbindən bölgədə törədicilərin inkişafı zəif olmuşdur. 
Xəstəliklərə 
sirayətlənmə 
faizi aşağı olduğundan bikinin inkişafına və 
məhsuldarlığına güclü təsir müşahidə edilməmişdir. Ağqanad kəpənəklə zədələnmə 
yalnız aşagı yarus yarpaqlarda qeydə alınsa da, sort və sabit xətlərin 95-%-nin 
zədələməsi müşahidə edilmişdir.
 
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Dəndə 
zülal 
miqdarı, %
Dəndə
yağ 
miqdarı, %

---

289 
Tədqiqat nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, yerli şəraitə uyğunlaşmış davamlı 
sort və hibridlər seçilərək becərilməli, xəstəliklərə qarşı toxum materialları müasir 
dərman preparatları ilə işlənməli, səpin becərmə şəraitinə müvafiq vaxt və normada 
aparılmalıdır. 
Kompleks aqrotexniki tədbirlər (torpağın düzgün becərilməsi, yemləmə 
gübrələrinin gübrələrin verilməsi və s.) həyata keçirilməli, qovuqlu sürmə
xəstəliyinə qarşı mübarizə məqsədi ilə qovuq yetişdikdə partlayıb, sporların ətrafa 
yayılaraq sağlam bitkiləri yoluxdurmasının qarşısını almaq üçün qovuqəmələgələn 
yarpaq, qıça qoparılıb sahədən kənaredilməli, məhsul vaxtında yığılmalaraq, sahə 
şumlanmalı və zərərvericilərin kütləvi yayılma dövründə optimal dozada kimyəvi 
preparatlardan istifadə edilməlidir.
ƏDƏBİYYAT 
1. Cəfərov İ.H. Fitopatologiya. Bakı-2012. Şərq-Qərb nəşriyyat, 68 səh.İSBN 978-
9952-769-2
2. Cəfərov İ.H.Tarla bitkilərinin xəstəlikləri. Bakı ELM, 2009, 328 səh. İSBN 978-
9952-453-09-6 
3. Əliyev S.C. və başqaları - Qarğıdalının sənaye texnologiyası ilə becərilməsi,
Gəncə, 1991, 40s. 
4. Məmmədova S.M., Dünyamalıyev S.A., Abdulbaqiyeva S.A., Kərimov N.İ., 
Sofiyev H.S.Yeni məhsuldar və keyfiyyətli qarğıdalı sort və hibridlərinin 
yaradılması //Azərbaycan ET Əkinçilik İnstitutunun Elmi Əsərləri Məcmuəsi 23-
cü cild. Bakı.“Müəllim” nəşriyyatı, 2012. səh 178. 
5. Методические указания по оценке качествa зерновых и масличных культур, 
Москва, 1986, 23 с. 
6.Ермаков А.И., Арасимович В.В, Смирнова-Иконникова М.И. и др. Методы 
биохимического исследования растений// Изд-во «Колос», Ленинград, 1972, 
с.313-316 
7. Карпушкин Л. Т. Применение инфракрасного газоанализатора для изучения 
СО
2- 
газообмена растении, М., «Наука», 1971,с.45-71.
8.4th edition The CIMMYT Maize Program 
2004.
http://afghanag.ucdavis.edu/b_field-crops/maize
1/Man_Maize_diseases_CIMMYT.pdf
 
9.
http://www.forestryimages.org/browse/subthumb.cfm?sub=9447
 
10.Sestak Z., Jarvis P.G., Catasky J. Criteria for selection of surtable methods. In: 
Plant photosynthetic production. Manual of methods, Haque, 1971, p. 1-37