AZƏrbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan respublikasinin təHSİl problemləRİ İnstitutu



Yüklə 3,82 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə30/41
tarix14.01.2017
ölçüsü3,82 Mb.
#5285
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   41

 

 

DANİMARKADA TƏHSİL 

 

 



 

Юlkяnin 4 яn məhşur  шяhяri Kopenhagen, Olborq, Orxus vя Odensdə 

yerlяшяn ali tяhsil mцяssisяlяri haqqında  aşağıdakıları  deyə bilərik. Hяr il 

Danimarkaya gяlяn tяlяbяlяrin, hяmчinin tяdqiqatчыlarыn vя mцяllimlяrin sayы 

artыr, bu isя Skandinaviya юlkяsindя tяhsilin nя qяdяr cazibяdar olduьunu bir 

daha sцbut edir. Danimarkanыn tяhsil mцяssisяlяri beynяlxalq tяlяblяrя istiqa-

mяtlяnmişdir vя  яn mцasir ixtisaslar цzrя  tяhsil ingilis dilindя  tədris olunur. 

Danimarkada tяhsil Sizin mцvяffяqiyyяtli karyeraya doьru yolunuzdur! 

Danimarkada professional tяdris prosesi dinamik vя innovasiyalы 

mяdяniyyяtə uyьunlaшdırılaraq,  öz qяdim  яnяnяlяrini də saxlayır. Yцksяk 

dövlət tяhsil standartlarы, яldя olunan nяzяri biliklяrin praktikada tяtbiqi, fяn-

lяrarasы  tяdqiqatlar vя  tяlяbяlяr tяrяfindяn tяdqiqat xarakterli işlərin aparıl-

ması Danimarkada tяhsilin əsas xцsusiyyяtlяrindən biridir . 

Danimarka юz vяtяndaшlarыna vя başqa юlkяlяrdяn buraya tяhsil almaq 

öчön gяlяn tяlяbяlяrя  yцksяk hяyat tяrzi, tяmiz  яtraf mцhiti, tяhsildя  vя  tяd-

qiqatlarda yцksяk standartlarы olan cazibяdar iшgцzar iqlim tяklif edяn 

юlkяdir. Tələbələr  mцhazirяlяrdя  iştirak edir, elmi-tяdqiqat işlərinin aktiv 

mцzakirяsi prosesinin zяnginlяшmяsindя qruplarla яmяkdaшlыq edir vя bununla 

yanaшы  hяr biri hяm də  fərdi iшlяyя bilir. Bцtцn inkiшaf etmiш  юlkяlяrin iшя 

gюtцrяnlяri tяrяfindяn qяbul edilяn ixtisaslaшma burada яldя edilir. 

Danimarka tяhsilя bюyцk miqdarda pul vяsaiti ayыrыr. Яhalinin adamba-

шыna dцшяn Nobel mцkafatlarыnыn sayыna gюrя юlkя dцnyada цчцncц yerdяdir. 

Danimarkalыlarыn  çox  hissəsi ingilis dilindя danышыr, bu sяbяbdяn dя Dani-

markaya gяlяn tяlяbяlяr Danimarka dilini bilmяdiklяrinя baxmayaraq, bu 

юlkяdя yaшadıqda  чətinlik  чəkmirlər.  Яhalinin 80%-i ingilis dilini bilir, bir 

чoxu isə fransыz, alman vя ya ispan dillяrindя dя danышыr. 

Tяhsil mцяssisяlяrindя seçim etmək цчцn 10 möhöm amil vardır: 

 



Yцksяk tяhsil keyfiyyяti. Danimarkanыn tяhsil sistemi dцnyada яn yax-

шы tяhsil sistemlяrindяn biri kimi tanыnmышdыr. 

 

Proqramlar beynяlxalq sяviyyяdя tanыnmышdır, ECTS sistemi цzrя tяhsil 



(European Credit Transfer System) tətbiq edilir. İki illik proqramы bitirdikdяn 

sonra tяlяbяlяr 120 ECTS points alыrlar. 

 

Perspektiv ixtisaslarыn geniш seчimi maliyyя menecmenti, mehmanxana 



vя turizm menecmenti, marketinq menecmenti, kompyuter texnologiyalarы, 

multimediya dizayn, dizayn vя texnologiyalar (qrafika), mяlumat texnolo-



  MÜDAFİƏ MAHMUDOV 

 

342 



giyalarы  vя elektron mцhяndislik, texniki tikinti, kənd  təsərrüfatı üzrə 

mцhяndislik, kimyяvi vя biotexniki analizdən ibarətdir. 

 

Иngilis dilindя  tяhsil akademik mцhazirяlяri, layihяlяr  цzrя  iшlяmяk 



xцsusiyyяtini həyata keчirir. 

 



Tяhsilin vя yaшayышыn aшaьы qiymяti. 

 



Professional ali tяhsilin akademik dяrяcяsinin  яldя olunmasы  üçün 10 

mцxtяlif proqram tяklif edilir. Ali tяhsil aldыqdan sonra məzunlar iшя baшlaya 

bilər vя ya Danimarkada, Bюyцk Britaniyada, Niderlandda, Avstraliyada, 

ABШ-da, Macarыstanda, Fransada, Norveчdя  və başqa  ölkələrdə, həm  də  öz 

universitetlяrinin birindя magistr dяrяcяsinin  яldя olunmasы  цчцn 1-1,5 il 

möddətindя яlavя tяhsil almaq mömköndör. 

 

Proqramlarыn nяzяri vя prakriki əsası (özəyi) bazarыn mцasir tяlяblяrinя 



яsaslanmышdыr. Akademiyalar tяhsilin yцksяk innovasiyalы, yaradыcыlыq vя 

professional sяviyyяsini vя  яn yeni texnologiyalarыn istifadяsini tяqdim edir. 

Bцtцn akademiyalar яn mцasir kitabxanalarla, mцhazirя auditoriyalarы  vя 

laboratoriyalarla tяchiz olunmuшdur. Kitabxanalarda, kompyuter otaqlarыnda 

vя (bяzi tяhsil mцяssisяlяrindя) hяtta dяhlizlяrdя belя kompyuterlяr vardыr. 

Bцtцn tяlяbяlяr onlardan azad, sяrbяst шяkildя istifadя edя bilяr. 

 

Ali  məktəblər  iшgцzar vя  tяdqiqat tяшkilatlarы ilя  яmяkdaшlыq edir, юz 



tяlяbяlяri  цчцn mцntяzяm  шяkildя aparыcы kompaniyalarda gюrцшlяr tяшkil 

edirlяr, tяlяbяlяrя professional tяcrцbя keчmяk fцrsяti verilir. 

 

Tədris möddətində vя tяtillяr zamanы tяlяbяlяrя iшlяmяk hцququ verilir. 



Tяlяbяnin orta яmяk haqqы saatda 13 evr. tяшkil edir. 

 



Binar adlanan struktur цzrя ali tяhsil mцяssisяlяri iki bюlmяyя bюlцnцr: 

universitet bюlmяsi; 

kollec bюlmяsi, yяni peşə özrə istiqamяtlяnmiш ali tяhsil bюlmяsi. 

Danimarkada tяhsil alan tяlяbяlяr mцstяqil шяkildя iшlяyir vя юz qabiliy-

yətlərini  gюstяrirlяr.  Яnяnяvi mцhazirяlяrdя olduьu kimi, tяlяbяlяr hяmчinin 

onlarын  iшlяmяk istədikləri yerdə  nяzяrdя tutulduьu kiчik qruplarda tяhsil 

alыrlar. Onlarыn tяhsilinin bir hissяsi mцstяqil layihяdяn vя  tяdqiqat iшindяn 

ibarяtdir. Dяrяcяnin яldя olunmasы цzrя kurslarыn bir чoxu mцstяqil xarakter 

daшыyыr vя ixtisaslaшma sahяsini tələbələrin юzlяri seчir. 

Universitet bюlmяsinя 12 bölmə daxildir, onlardan bяzilяri bir neчя fa-

kцltяlяrdяn ibarяt bölmələr, digяrlяri isя tikinti, tяhsil, baytarlыq, aqronomluq, 

farmakologiya vя biznes kimi sahяlяr  цzrя ixtisaslaшan bölmələrdir. Bundan 

яlavя, arxitektura, incяsяnяt, musiqi vя s. цzrя  mцtяxяssislяrя  tяhsil verяn 13 

institut vardır. 

Bu cцr institutlarda tяhsil, aparılan tяdqiqatlara  яsaslanmalыdыr. Bu, 

bцtцn proqramlar цzrя  yцksяk standartlarы  яldя etmяk mяqsяdi olan bцtцn 

universitetlяr цчцn fundamental prinsipdir. 

Kollec bюlmяsi  юzцndя professional istiqamяtlяndirilmiш proqramlarы 

tяklif edяn 100-я yaxыn ixtisaslaшdыrыlmыш ali tяhsil institutlarыnı ehtiva edir: 


DÜNYADA TƏHSİL SİSTEMLƏRİ 

 

343


 

Bakalavr dяrяcяsini tяklif edяn kolleclяr. 



 

İkiillik professional akademik dяrяcяlяrini tяklif edяn professional 



kolleclяr. 

2000-ci ildя parlament tяrяfindяn imzalanmыш normativ akta яsasяn, 

professional bakalaвr dяrяcяlяrini tяklif edяn kolleclяrin bir чoxu daha geniш 

profilli ali tяhsil mяrkяzlяri  шяklindя birlяшmiшlяr. Kolleclяr professional 

istiqamяtlяndirilmiш ali tяhsil nюvlяrinin mюhkяmlяndirilmяsi vя gяlяcяk tяhsil 

цчцn yeni imkanlarыn yaradыlmasы mяqsяdilя tяшkil olуnmuш, yaradыlmыш insti-

tutlarыn yeni nюvцdцr. Professional akademik dяrяcяlяrini verяn kolleclяrin 

bir чoxu professional ali tяhsil akademiyalarыnы tяшkil etmiшlяr. 

Danimarkada ali tяhsil mцяssisяlяrinя qяbulun яsas tяlяblяri 12-illik tяh-

sil bazasında həyata keçirilir. 

Professional akademik proqramlarыna qяbul tam orta tяhsilin adekvat 

kurslarы (riyaziyyat, fizika, ingilis dili) ilя tamamlanmыш 3-4 illik ekvivalent 

professional tяhsil proqramlarыnыn bazasы яsasыnda da mцmkцndцr. Bakalavr 

dяrяcяsini almaq цчцn mцяyyяn proqramlar цzrя alternativ qяbul 2-3 il 

təcrübənin olmasы ilя  bяrabяr ekvivalent tяhsil ixtisaslaшmasы (bir qayda 

olaraq, professional bakalavr dяrяcяsi) bazasы яsasыnda mцmkцndцr. Bir чox 

tяhsil proqramlarыna qяbul spesifik tяlяblяrin yerinя yetirilmяsindяn asыlыdыr. 

Onlara fяnlяrin sяviyyяsinя,  яldя olunan nяticяlяrя, praktikaya vя s. tяlяblяr 

aid edilя bilяr. Mцяyyяn sahяlяr  цzrя, mяsяlяn, incяsяnяt vя musiqi sahяlяri 

цzrя proqramlara qяbul istedadы qiymяtlяndirяn giriш imtahanыnы tяlяb edir. 

Nazirlik elmin mцяyyяn sahяlяrinə  və  ali tяhsil  цzrя maksimal sayda 

tяlяbяlяrin tяhsil ala bilяcяyinə cavabdehlik daшыyыr. Bəzi institutlar elmin mц-

яyyяn sahяlяri цzrя ixtisaslara qяbulu mяhdudlaшdыra bilяr. Tяlяbяlяr kvotalar 

sisteminя uyьun olaraq qяbul olunmaq цчцn  яrizя verirlяr. Hяr bir institut 

яsas tяlяblяrя uyьun olaraq abituriyentlərin seчimini aparыr. Sadя  (яlчatan) 

yerlər iki kvota sisteminя  bюlцnцr. Birinci kvotada yerlяr orta nяticяlяrin 

bazasы яsasыnda Danimarka mяktяb sertifikatlarыna vя ya ona ekvivalent olan 

mяktяb sertifikatlarыna malik olan namizяdlяr arasыnda bюlцшdцrцlцr.  Иkinci 

kvotada olan yerlяr institutun fərdi qiymяtlяndirmяsi цzrя verilir. 

Tяlяbяlяr hяr kursu bitirdikdяn sonra imtahan vermяlidirlяr. Danimar-

kanыn bцtцn ali tяhsil institutlarыnda imtahanlar tяkcя  mцяllimlər tяrяfindяn 

deyil, hяmчinin mцstяqil imtahan gюtörənlər (imtahan gюtцrяn) tяrяfindяn dя 

aparыlыr. Mцstяqil imtahan gюtörənlər şərtlərini bцtцn imtahan verяnlяrя qarшы 

eyni və  bяrabяr standartlarыn tяtbiq olunmasы  цчцn cavabdehlik daшыyыrlar. 

Tam proqram bitdikdяn sonra tяlяbяyя diplom vя s. verilir 

2002-ci ilin 1 sentyabr tarixindяn etibarяn bцtцn ali tяhsil institutlarы 

mяzunlar цчцn ingilis dilindя diploma яlavяni чap etmяlidirlяr. Bu tяmяnnasыz 

(pulsuz) edilir. ECTS kreditlяrinin istifadяsi bцtцn ali tяhsil  məktəbləri  цчцn 

mяcburi elan olunur. 


  MÜDAFİƏ MAHMUDOV 

 

344 



Dяrяcяlяr strukturu öч яsas dяrяcяyя яsaslanmышdыr: bakalavr, magistr vя 

doktor. 1980-ci illяrin sonlarыnda islahat nяticяsindя Danimarkada ali tяhsil 

birdяrяcяli ixtisaslaшma strukturundan ikidяrяcяli ixtisaslaшma strukturuna 

keчdi. 1993-cц ilin islahatы bakalavr dяrяcяsinin  цmumi strukturunu tətbiq 

etdi. Nяticяdя, universitet proqramlarыnыn, demяk olar ki, hamыsы bakalavr, 

magistr vя doktorluq proqramыndan ibarяtdir. Bakalavr proqramы tamamlan-

mış  mцkяmmяl proqramdыр  və  tяlяbяlяrin bir чoxu magistraturaya qяbul 

olunmağa sяy gюstяrir. 

Dяrяcяlяrin bu yeni strukturu nяticяsindя 1995-1996-ci illяrdя  fяlsяfя 

doktorunun dюrdillik dяrяcяsindяn imtina edildi 

Danimarka  юlkəsində savadsızlar azlıq təşkil edir. Yaшlыlarыn arasыnda 

savadsыzlarыn sayы 1%-dən artыq deyildir. Danimarkada təhsil sistemi dюvlяtin 

nяzarяti altыndadыr. Цmumi tяhsil prinsiplяri dюvlяt orqanlarы tяrяfindяn tяyin 

edilir. Bцtцn orta vя ali tяhsil mцяssisяlяri, яsasяn, Tяhsil Nazirliyi vя Mяdя-

niyyяt Nazirliyinin tabeчiliyindя olan dюvlяt mцяssisяlяridir. 

Danimarkanыn tяhsil sistemi orta mяktяbя, ali mяktяbя, hяmчinin ali 

tяhsilin bir çox nюvlяrinя  qяbul imkanыnы  tяqdim edir. Tяhsil eyni zamanda 

юzяl mяktяblяrdя  və ya evdя keчirilяn tяhsil nяticяsindя  dя  яldя oluna bilяr. 

Шagirdlяrin 99%-ə qədəri orta mяktяbя, 86%-i tam orta mяktяbя gedir, 41%-i 

isя  юz tяhsillяrini ali tяhsil mцяssisяlяrindя davam etdirirlяr. Danimarkada 

bцtцn tяhsil pulsuzdur, hяmчinin qяbul zamanы heч bir юdяniш  юdяnilmя-

mяlidir. Tam orta məktəb  шagirdlяri tяlяbя  tяqaцdцnцn analoqu olan aylыq 

юdяnilяn mцяyyяn edilmiш maliyyя yardыmыnы almaq iddiasыnda da olurlar. 

Danimarka tяhsil sistemi 1894-cц ildяn fяaliyyяt gюstяrir. O, tam nяzarяti 

valideynlяrя  hяvalя edir, onlar uшaьыn mяktяbя gedib-getmяmяsi haqqыnda 

qяrar qяbul edirlяr. Qanun 7 yaшыndan 16 yaшыna qяdяr icbari tяhsili nяzяrdя 

tutur. İcbari tяhsil pulsuzdur. 

Danimarkada ilkin tяhsil Danimarkanыn orta mяktяbi adlanыr. O, 

məktəbə qədər təhsildən baшlayыr vя 10-cu sinifdя sona чatır, lakin 10-cu sinif 

mяcburi deyil. Шagirdlяr hяm pulsuz dюvlət mяktяblяrindя, hяm dя  юzяl 

mяktяblяrindя, yяni xristian mяktяblяri kimi vя ya Valfdorf mяktяblяri kimi 

bяlяdiyyяnin tabeчiliyi altыnda olmayan mяktяblяrdя  tяhsil ala bilяrlяr. 

Иqtisadi Иnkiшaf vя Яmяkdaшlыq Tяшkilatыnыn idarя etdiyi tяhsil alanlarыn tяhsil 

nailiyyяtlяrinin qiymяtlяndirilmяsi цzrя beynяlxalq proqram özrə Danimarka 

tяhsili 2006-ci ildя 24-cц yerdя oldu, bu isя  Иqtisadi  Иnkiшaf vя  Яmяkdaшlыq 

Tяшkilatыnыn orta gюstяricisinя görə kafi nяticяdir. 

Folkeskolen mяktяbini bitirdikdяn sonra, gimnaziyaya (akademik шяkil-

dя istiqamяtlяndirilmiш sonrakı təhsil) daxil olmaqla, sonrakы tяhsilin bir neчя 

yolu vardır: Ali məktəblərə  hazыrlыq imtahanы gimnaziyaya oxшardır, lakin 

mцddяti bir il azdır. Riyaziyyat vя  mцhяndislik fяnlяrinin Ali Texniki mək-

təblərdə  Иmtahan Proqramы ticarяt vя biznes fяnlяrindən xцsusi olaraq цstцn 

tutulur. Ali Kommersiya məktəblərində Иmtahan proqramыna oxşardı. Bundan 



DÜNYADA TƏHSİL SİSTEMLƏRİ 

 

345


başqa, nəzəriyyənin  vя praktikanыn birlяшdirilmяsi vasitяsilя cavanlara mцяy-

yяn ixtisaslaшmanы юyrяdяn tяhsil mюvcuddur. 

Gimnaziyalar, юz qarшыlarыna шagirdlяrin universitet vя kolleclяrdя tяhsil 

almaq üçün hazыrlыq mяqsяdlяrini qoyurlar. 

7-14 йашлы ушагларын иcбари ибtидаи tящсили щаггында илk ганунu 1849-cу илдя 

гябул  едилmишдир.  Даниmарkада  mяktяб  сисtеmинин  ясасынı  гойан 1903-cü  ил 

гануну 1950-cи  иллярин  ахырlarına qədər  гцввядя  олmушдур. 1958-cи  илдя  йени 

mяktяб  ислащаtы  kечирилmишдир. Mяktябляря  Mаариф  назирлийи  рящбярлиk  едир. 

Бундан başqa, щяр бялядиййядя хцсуси mяktяб идаряси фяалиййяt эюсtярир. Tящсил 

пулсуздур,  лаkин  шаэирдлярин  tягрибən 10 фаизини  ящаtя  едян qeyri-dövlət tящсил 

mцяссисяляри дя вар. Mяktябягядяр mцяссисяляр Əmяk вя иctиmаи tяmинаt назирли-

йинин сяранcаmындадыр. Tящсил mцддяtи ибtидаи mяktяблярдя 7 ил, natamam орtа 

mяktябдя 3 ил, tam орtа mяktябдя də 3 илдир. 1974-1975 дярс илиндя ибtидаи mяk-

tяблярдя 224752 шаэирд  охуйурду. Təhsil  щаггында 1975-cи  ил  ганунуна  mц-

вафиг олараг, 1976-cы илин авгусtундан 1-10-cu синифляр цчцн бцtцн юлkядя ващид 

tящсил  програmы  щяйаtа  kечирилmишдир. 12-иллиk  цmуmtящсил  mяktябляринин  tясис 

едилmяси планлашдырылmышдыр. Tехниkи пешя щазырлыьы natamam орtа mяktяb база-

сында 1-3 ил  mцддяtиндя  щяйаtа  kечирилир. 19731974-cü  дярс  илиндя  tехниkи  пешя 

mяktябляриндя 131453 шаэирд  охуйурду.  Даниmарkада 5 универсиtеt, 3 tехниkи 

али mяktяб, 10 инсtиtуt вя 8 kоллеж вар. Бюйцk kиtабханалары: Mилли kиtабхана (2 

miлyoндан  чох  kиtаб),  Бялядиййя  kиtабханасы (1880 mин  kиtаб)  вя  с.  Ясас 

mузейляри: Mилли mузей, Дювляt ряссаmлыг mузейи, Kрал дяниз mузейи вя с. 

Даниmарkада təhsil və елm möəssisələri 15-ci ясрин сонунда йаранmışdır. 

T.Браще Ураниборг рясядханасынын ясасыны гойду. 17-ci ясрдя Даниmарkанын 

елmи mярkязи Kопенщаэен универсиtеtи олду. Щ.Ерсtединin елеktриk, опtиkа вя 

аkусtиkа сащясиндя ишляри onu mяшщурlaşdırmışdır. О, cярйанын mагниt tясирини 

kяшф еtди. Онун tяшяббцсц иля Даниmарkада Али Tехниkи Mяktяб ачылды. 19-cu 

ясрин 2-cи йарысы və 20-ci ясрин яввялляриндя Mеtеоролоэийа Инсtitutu, cоьрафийа, 

kиmйа,  елеktроtехниkа,  асtроноmийа  вя  с. cяmиййяtляри  йаранды. 20-ci ясрдя 

Н.Борун фяалиййяtи zamanı Даниmарkа аtоm физиkасынын tядгигаt mярkязлярин-

дян  бири  олду.  Онун  tяшяббцсц  иля  Нязяри  Физиkа  Инисtуtу  йарадылды.  Х.Бор 

дюврü  фунkсийаларын  нязяриййясини  верди. 1945-cи  илдян  сонра  Даниmарkада 

tяtбиги елеktрониkа, изоtоплар, зцлаллар kиmйасы вя с. елmи-tядгигаt инсtitуtлары 

tяшkил олунду. 1957-cи илдя Нцвя Tядгигаtлары Mярkязи йарадылды. 1975-cи илдя 

О.Бор  вя  Mоttелсон  нцвя  физиkасы  сащясндяkи  tядгигаtларына  эюря  Нобел 

mцkафаtы алдылар. 

Orhus Universiteti  (Aarhus University). Bu universitet  Danimarkanыn 

Orhus шяhяrindя yerlяшir vя Kopenhagen Universitetindяn sonra юlkяnin ikin-

ci яn bюyцk vя qяdim ali mяktяbidir. 

Bюyцk Britaniyanыn "Times Higher Education Supplement-QS World 

Universities Rankings" jurnalыnыn 2009-cu ildя apardыьы  dцnya universitetlя-

rinin reytinqinя  яsasяn, Orhus Universiteti 100 яn yaxшы ali mяktяb arasыnda 



  MÜDAFİƏ MAHMUDOV 

 

346 



63-cц yerdя yerləşmişdir. 2010-cu il цzrя  dцnyanыn  яn nцfuzlu universitetlяri 

arasыnda Orhus Universiteti "Times Higher Education World University 

Rankings"in apardыьы araшdыrmaya  яsasяn 167-ci, "QS World University 

Rankings"in aчыqlamasыna gюrя isя 84-cц yerdя yerləşibdir. 

Orhus Universiteti 1928-ci il sentyabrыn 11-dя yaradыlыb. Bu zamana qя-

dяr Danimarkada tяkcя bir universitet, Kopenhagen Universiteti fяaliyyяt 

gюstяrirdi.  Юlkяnin ikinci яn bюyцk  шяhяri olan Orhusda universitet yaradыl-

masыna ehtiyac duyulurdu. Bu zaman Orhus шяhяrinin bяlяdiyyяsi yeni univer-

sitetin yaradыlmasы  цчцn 33 min kron vяsait ayыrыr. 1928-ci ildяn Orhus 

шяhяrindяki Texniki Kollecin sinif otaqlarы icarəyə  götürülmüş  və  Orhus 

Universitetinin Humanitar elmlяr fakцltяsi fяaliyyяtя baшlamışdır. Fakцltяnin 

mцяllim heyяti fяlsяfя цzrя bir professor, Danimarka, ingilis, alman vя fransыz 

dillяri цzrя dюrd dosentdяn ibarяt olur. 1933-cц ildяn yeni yaradыlmыш ali mяk-

tяb yerlяшdiyi шяhяrin adыna görə rяsmi olaraq Orhus Universiteti adыnы daшыyыr, 

bir il sonra isя universitetin humanitar fakцltяsi akkreditasiyadan keчir vя 

imtahan keчirmяk hцququ qazanыr. Hяmin vaxtadяk tяlяbяlяr tяdqiqatlarыnы 

Kopenhagen Universitetindя aparыrdыlar. 1933-cц ildя Orhus Universitetinin 

tibb elmlяri, 1936-cы ildя iqtisadiyyat vя  hцquq, 1942-ci ildя ilahiyyət fakцl-

tяlяri aчыlыr. Ali mяktяbin kampusu memar Kristian Frederik Mцller tяrяfin-

dяn inшa edilir vя indiyяdяk kampusun binalarыnыn tikintisi Mцller arxitek-

torlarы firmasы tяrяfindяn hяyata keчirilir. 

II Dцnya mцharibяsindя Danimarka almanlar tяrяfindяn iшьal olundu-

ьu dюvrdя gestapo Orhus Universitetinin tяlяbя  шяhяrciyindяki iki yataqxa-

nanы юz qяrargahlarыna чevirir. 1944-cц il oktyabrыn 31-dя Danimarka mцqa-

vimяt hяrяkatыnыn tяlяbinя  görə Kral hava qцvvяlяri gestaponun yerlяшdiyi 

universitet yataqxanalarыna havadan zяrbяlяr endirir vя onlarы yerlя yeksan 

edir. Lakin tяyyarяlяrin biri almanlar tяrяfindяn topla vurulduьuna gюrя 

universitetin  яsas korpusuna da bombalar dцшцr. Bu hadisя zamanы  яsas 

binada olan memar Mцller xoшbяxtlikdяn saь qalыr vя bir mцddяt sonra onu 

daьыntыlarыn altыndan qazыb  чыxarыrlar. Deyilяnlяrə  gюrя, Mцller  юzцnя  gяlяn 

kimi soruшur: "Arkalar daьыlmayыb ki?". Mцller яsas binanыn bяzяdilmiш hюrgц 

arkalarыnы  nяzяrdя tuturdu vя bilirdi ki, arkalar daьыlsa, onlarыn yenidяn 

qurulmasы  цчцn vяsait toplamaq mцmkцn olmayacaq. Arkalar isя heч bir 

zяdя almыr vя hazыrda da vardır. Bombalanan zaman 10 fяhlя  hяlak olur. 

Danimarka mцqavimяt hяrяkatы hava hцcumu zamanы  mцlki  яhali arasыnda 

tяlяfatыn qarшыsыnы almaq цчцn kampusun modeli цzяrindя bir neчя ay gяrgin iш 

aparыb. Buna sяbяb Orhus Universitetinin kampusunun iki xяstяxanasının sыx 

mяskunlaшmыш rayonda yerlяшmяsi olub. 

II Dцnya mцharibяsindяn sonra Orhus Universiteti tяdricяn bяrpa 

olunmaьa baшlayыr, yeni tяdris proqramlarы qяbul edilir, tяlяbя vя mцяllimlяrin 

sayы artыr, yeni fakцltяlяr aчыlыr. 1948-ci ildя Danimarkada aparыlan orfoq-

rafiya islahatыndan sonra Orhus шяhяrinin və universitetin adы  kюhnя 



DÜNYADA TƏHSİL SİSTEMLƏRİ 

 

347


variantda olduьu kimi qalыr. 1954-cц ildя universitetdя bir neчя fakцltяnin 

birlяшmяsi nяticяsindя dяqiq elmlяr fakцltяsi yaradыlыr. 

2007-ci ildя universitetin kяnd tяsяrrцfatы elmlяri fakцltяsi aчыlыr. 1939-cu 

ildяn fяaliyyяt gюstяrяn Orhus Biznes Mяktяbi, elяcя  dя Milli Ekologiya 

Tяdqiqatlarы Иnstitutu universitetя birlяшdirilir. 

2009-2010-cu tяdris ilindя Orhus Universitetinin illik gяlirlяri 

5270096000, illik xяrclяri isя 5273853000 Danimarka kronu olub. 

Orhus Universitetinя yerli abituriyentlяr imtahansыz, orta mяktяbin 

buraxыlыш imtahanlarыnыn nяticяsini tяqdim edяrяk qяbul olunurlar. Univer-

sitetdя yerli vя Avropa Birliyinя daxil olan юlkяlяri tяmsil edяn tяlяbяlяr 

юdяniшsiz oxuyurlar. Orhus Universitetindя xarici tяlяbяlяrin tяhsil haqqы 

ictimai, humanitar elmlяr, ilahiyyət fakцltяlяrindя, Tяhsil Mяktяbindя ildя 

9100 avro, Biznes Mяktяbindя 11500 avro, dяqiq elmlяr vя texnologiya, tibb 

elmlяri fakцltяlяrindя ildя 15300 avro tяшkil edir. Tяhsil haqqы  tяlяbяnin 

fakцltяdя qeydiyyata dцшmяsindяn bir ay яvvяl юdяnilmяlidir. 

Dцnyanыn başqa universitetlяrindя olduьu kimi, Orhus Universiteti dя 

tяlяbяlяrя mцxtяlif tяqaцd vя kreditlяr ayırır. Danimarka Dюvlяt tяqaцdцnцn 

mяblяьi tяhsil vя yataqxana xяrclяrindяn azad edilmяklя, ayda orta hesabla 

7500 Danimarka kronu tяшkil edir. Tяqaцd vя kredit almaq цчцn tяlяbя 

avqust vя fevral ayыnda universitetя yazыlы яrizя ilя mцraciяt etmяlidir. Tяlяbя 

gюtцrdцyц krediti oxuduьu mцddяtdя  tяdricяn vя ya universiteti bitirib iшя 

dцzяldikdяn sonra geri qaytarыr.  Яgяr tяlяbя ali mяktяbi bitirdikdяn sonra 

saьlamlыьы ilя яlaяdar vя digяr sяbяblяря gюrя iшlяmяk imkanыnы itirirsя vя ya iш 

tapa bilmirsя, gюtцrdцyц kredit ona baьышlanыr. 

Orhus Kopenhagendяn sonra Danimarkanыn ikinci яn bюyök  шяhяridir 

vя Yutlandiya yarыmadasыnыn шяrqindя yerlяшir. Tяpя vя meшяlяrdяn ibarяt bu 

liman  шяhяri  чox  яlveriшli coьrafi mюvqeyя malikdir. Юlkяnin bцtцn hissя-

lяrinin dяmir yollarы Orhus шяhяrindя  kяsiшir. 1,2 milyon яhalisi olan шяhяrin 

insanlarы чox mehriban vя qonaqpяrvяrdir. 

Orhus Universiteti kampusunun planы 1931-ci ildя danimarkalы memar-

lar Kristian Frederik Mцller, Key Fisker, Pol Steqmann vя landшaft memarы 

Karl Teodor Sorensen tяrяfindяn hazыrlanыb. Kampusun tikintisinя 1932-ci 

ildя baшlanыb vя XXI яsrяdяk davam edib. Plana яsasən, bюyцk sahяdя tikilmiш 

binalar sarы kяrpic vя kirяmitdяn ibarяt olduьundan bцtцn kampusa eyni gю-

rцnцш verir. Binalara sarmaшan bitkilяr, parklar və göllяr kampusa яvяzolun-

maz gюzяllik verir. Orhus Universitetinin binalarы Danimarkanыn Mяdяniyyяt 

Nazirliyi tяrяfindяn  юlkяnin memarlыq nцmunяlяri kimi qorunur. 2011-ci il 

yanvarыn 1-dяn Orhus Universiteti 4 akademik sahяyя bюlцnцb. 

Milli Ekoloji Tяdqiqatlar  Иnstitutu, Kяnd tяsяrrцfatы elmlяri vя  dяqiq 

elmlяr fakцltяlяri birlяшdirilяrяk Orhus dяqiq elmlяr vя texnologiya fakцltяsi 

yaradыlыb. Fakцltяyя Biologiya, Kimya, Riyaziyyat, Kompyuter, Yer, Иdman 

elmlяri, Molekulyar Biologiya, Fizika vя Astronomiya, Elmi tяdqiqatlar 



  MÜDAFİƏ MAHMUDOV 

 

348 



departamentlяri, 30-dan чox elmi-tяdqiqat mяrkяzi, Tяbiяtшцnaslыq tarixi, 

Steno elm vя tibbin tarixi muzeylяri, Ole Remer rяsяdxanasы, Orion plane-

tarisi, Orhus Botanika baьы aiddir. 

Humanitar  fakültələri, ilahiyyət fakцltяlяri və Danimarka Tяhsil Mяk-

tяbi birlяшdirilяrяk Orhus incяsяnяt fakцltяsi yaradыlыb. Humanitar fakцltяyя 

Antropologiya, Arxeologiya vя linqvistika, Estetik tяdqiqatlar, Tarix vя 

regionшцnaslыq, Иnformasiya vя media tяdqiqatlarы, Dil, яdяbiyyat vя mяdяniy-

yяt, Fяlsяfя vя ideyalarыn tarixi, Skandinav tяdqiqatlarы departamentlяri, Hu-

manitar Ali Mяktяbi, Vizuallaшma vя Qarшыlыqlы Tяsir, Tяhsilin Иnkiшaf etdiril-

mяsi vя s. 20-dяn чox elmi-tяdqiqat mяrkяzi, Qяdim incяsяnяt, Qяdim шяhяr, 

Moesgaard muzeylяri aiddir. 

Иlahiyyət fakцltяsi  Иncil tяdqiqatlarы, Kilsя tarixi vя praktik ilahiyyət, 

Sistematik ilahiyyət, Dini tяdqiqatlar, яrяb vя Иslam tяdqiqatlarы bюlmяlяrin-

dяn, Dini Tяdqiqatlar vя  Иlahiyyət Ali Mяktяbindяn (magistrant vя dokto-

rantlar  цчцn), Bioetika vя Nanoetika, Mцasir Din, Antik vя Xristian Tяd-

qiqatlarы, Qrundtviq Tяhsil elmi-tяdqiqat mяrkяzlяrindяn ibarяtdir. Danimar-

ka Tяhsil Mяktяbindя Pedaqogika, Tяdris, Kurikulum tяdqiqatlarы, Mцtlяq 

orta tяhsil departamentlяri fяaliyyяt gюstяrir. 

Иctimai elmlяr fakцltяsi vя Biznes Mяktяbi birlяшdirilяrяk Orhus Biznes 

Mяktяbi yaradыlыb. Biznes Mяktяbinin nяzdindя Hцquq, Иqtisadiyyat vя Me-

necment mяktяblяri, Siyasi elmlяr, Psixologiya departamentlяri, Danimarka 

Siyasi Tяdqiqatlar, Milli Qeydiyyat Tяdqiqatlarы  яsasları, Alkoqol vя 

Narkotik Tяdqiqatlarы, Tяdris vя Tяhsil elmi mяrkяzlяri vardır. 

Saьlamlыq elmlяri fakцltяsindя bir sыra dяyiшikliklяr edilяrяk yeni Orhus 

saьlamlыq elmlяri fakцltяsi yaradыlыb. Saьlamlыq elmlяri fakцltяsinя  Иctimai 

Sяhiyyя  Mяktяbi  Цmumi mцalicя  tяcrцbяsi, Biostatistika, Sosial tibb vя 

epidemiologiya, Яtraf mцhit vя яmяk tibbi, Elm vя tibb bacыsы, tibb xidmяtlяri 

tяdqiqatlarы departamentlяrindяn ibarяtdir. Anatomiya departamenti, Fi-

ziologiya vя Biofizika Иnstitutu Membran Reseptorlar vя  яsяb Xяstяliklяri 

Mяrkяzi, Stomatoloq Kюmяkчilяri, Gigiyenaчы vя Klinika Texniklяri Mяktяbi, 

Orhus Universitet xяstяxanasы daxildir. 

Universitetin Nanoelmlяr Fяnlяrarasы  Mяrkяzi 2002-ci ildя professor 

Flemminq Besenbacher tяrяfindяn yaradыlыb vя nanoelmlяr  цzrя  fяnlяrarasы 

tяdqiqatlar цчцn geniш spektrdя proqramlar tяklif edir. Burada tяhsil, яsasяn, 

fizika, kimya, biologiya, molekulyar biologiya, riyaziyyat, kompyuter elmlяri-

ni яhatя edir. 

Orhus Universitetinin kitabxana sistemi чox zяngindir vя Danimarka 

dюvlяtinя mяxsus milli kцtlяvi kitabxanadыr. Universitetin kitabxana sisteminя 

cəmi 2 яsas vя 24 sahя kitabxanasы daxildir. Яsas kitabxanalara Universitet vя 

Danimarka Elektron Tяdqiqatlar, sahя kitabxanalarыna isя Humanitar fakцl-

tяyя  mяxsus Dil, яdяbiyyat vя  mяdяniyyяt,  ИT-Katrinebcerg, Moesqaard, 

Rinqqade, Estetika, Saьlamlыq elmlяri fakцltяsinя Stomatologiya, Иctimai 



DÜNYADA TƏHSİL SİSTEMLƏRİ 

 

349


elmlяr fakцltяsinя  mяxsus Hцquq, Siyasi elmlяr,  Иqtisadiyyat, Psixologiya, 

Иlahiyyət fakцltяsinя mяxsus Иlahiyyət, Dяqiq elmlяr fakцltяsinя mяxsus Bio-

logiya, Kimya, Kompyuter elmlяri vя informasiya-media tяdqiqatlarы, Yer 

elmlяri, Elm vя tibbin tarixi, Riyaziyyat, Fizika vя Astronomiya, Иdman elm-

lяri, Kяnd tяsяrrцfatы fakцltяsi, Biznes Mяktяbi, Danimarka Tяhsil Mяktяbi, 

Milli Ekologiya Иnstitutunun kitabxanalarы aiddir. Kitabxana sisteminя dцn-

yanыn bir чox dillяrindя milyonlarla kitab daxil olmaqla jurnallar, kitablar, 

musiqi avadanlıqları, filmlяr,  шяkillяr, xяritяlяr vя s. daxildir. Kitabxana sis-

teminin veb-saytыna daxil olmaqla oxucular lazыmi materiallarы яldя edя bilяr. 

Universitetdя  цmumilikdя 11000 яmяkdaш  fяaliyyяt gюstяrir. Onlarыn 

4000-я yaxыnы professor-mцяllim, qalanlarы isя inzibati vя texniki heyяtdir. Bu 

ali tяhsil mцяssisяsindя 38000-dяn чox tяlяbя tяhsil alыr. 

Orhus Universitetinin 8000-nя yaxыn yataqxana kompleksi vardır. Ya-

taqxanalarda otaq tutmaq цчцn universitetin Mяnzil  иdarяsinя  яrizя ilя 

mцraciяt etmяk vя nюvbяyя yazыlmaq lazыmdыr. Universitetя əvvəldən mцraciяt 

edяn tяlяbя otaqla daha tez tяmin olunma шansы qazanыr (яn yaxшы vaxt iyulun 

1-dяn avqustun 1-nə  qədərdir). Kampusdan kяnardakы yataqxanalar Orhus 

шяhяrinin mцxtяlif yerlяrindя yerlяшir. Otaqlarыn qiymяti yataqxanadan vя 

otaьыn  шяraitindяn asыlы olaraq 1500-5000 Danimarka kronu arasыnda dяyiшir 

(яksяr yataqxanalarda qiymяtlяr 2000-3000 kron arasыndadыr). Yataqxana-

larыn hovuzu, idman komplekslяri, ticarяt mяrkяzlяri, yemяkxana vя kafelяri 

vardır, burada ictimai nяqliyyat чox rahat tяшkil olunub. Tяlяbяlяr nяqliyyat 

vasitяsi kimi velosipedя daha чox цstцnlцk verirlяr. 

Orhus Universitetindя iki bюyцk tяlяbя  tяшkilatы, Tяlяbя  Иttifaqы  vя 

Studenterlauget vardır. Tяlяbя  Иttifaqы  bцtцn universitet, Studenterlauget isя 

Orhus Biznes Mяktяbi цzrя fяaliyyяt gюstяrir. Bu tяшkilatlar mцxtяlif konsert 

vя  tяdbirlяr, seminar vя konfranslar tяшkil edir, Tяlяbя  Иttifaqы "Delfinen" 

tяlяbя jurnalы чap edir. Universitetdя siyasi tяшkilatlar da (sosial-demokratlar, 

mцhafizяkarlar, liberallar vя s.) yaradыlыb. Mцhafizяkarlar tяlяbя  tяшkilatы 

"Critique" jurnalы, Liberallar isя "Minerva" qəzeti nяшr edir. 

Orhus Universitetinin missiyasы elmi-tяdqiqatlar aparmaq, yeni proq-

ramlar qяbul edяrяk dцnyada elmin, milli vя qlobal rifahыn inkiшafыnы tяmin et-

mяk, dцnyanыn  яn elit universitetlяri arasыnda olmaqdan ibarяtdir. Univer-

sitetin tяlяbя vя mцяllimlяri яtraf mцhitlя sыx vя dinamik яlaqяlяr qurur, yeni-

yeni elmi nailiyyяtlяrя imza atыrlar. Bu ali mяktяbdя beynяlxalq яmяkdaшlыьa 

xцsusi  юnяm verilir, xaricdяn alim vя  tяlяbя  cяlb etmяk  цчцn mяqsяdyюnlц 

iшlяr gюrцlцr. 

Orhus Universitetinin шцarы belя  sяslяnir: "Dяrinliklяrdə  mюhkяm bц-

nюvrя qurun". 

Kopenhagen Universiteti (University of Copenhagen). Bu universitet 

Danimarkanыn paytaxtы Kopenhagen шяhяrində yerləşir vя  юlkяnin  яn bюyцk 

ali mяktяbidir. Avropanыn aparыcы elmi tяdqiqat mяrkяzlяrindяn biri olan 



  MÜDAFİƏ MAHMUDOV 

 

350 



Kopenhagen Universitetindя  dяrslяr Danimarka, ingilis vя alman dillяrindя 

keчilir. Kopenhagen Universiteti Beynяlxalq Tяdqiqat Universitetlяri 

Alyansыnыn цzvцdцr. 

Bюyцk Britaniyanыn "Times Higher Education Supplement – QS World 

Universities Rankings" jurnalыnыn 2009-cu ildя apardыьы dцnya universitetlяri-

nin reytinqinя яsasяn, Kopenhagen Universiteti 100 яn yaxшы ali mяktяb ara-

sыnda 51-ci yerdя  sыralanыb. 2010-cu ildя  dцnyanыn  яn nцfuzlu universitetlяri 

arasыnda "Times Higher Education World University Rankings"-in aчыqlama-

sыna  яsasяn, Kopenhagen Universiteti 177-ci yerdя, "QS World University 

Rankings"-in aчыqlamasыna яsasяn isя 45-ci yerdя olub. 

Kopenhagen Universiteti 1479-cu il iyunun 1-dя Kral I Xristian Roma 

papasы IV Sikstin razыlыьыnы aldыqdan sonra yaradыlыb vя Danimarkanыn  яn 

qяdim ali tяhsil ocaьыdыr. 1920-ci illяrin sonunda, Lund шяhяrindя 1536-cы ildя 

yaradılan Aarhus Universitetinə qяdяr Kopenhagen Universiteti Danimarka-

da yeganя ali mяktяb idi. Universitet Universal Roma katolik kilsяsinin bir 

hissяsi olaraq ilahiyyət, hцquq, tibb vя fяlsяfя fənlərini tяdris edir. Ali mяktяb 

Lцteran Reformasiyasыndan sonra 1537-ci ildя  bяrpa edilir vя Yevangelist-

Lцteran seminariyasыna  чevrilir. 1675-1788-ci illяr arasыnda universitetdя 

dяrяcя imtahanы tяtbiq edilir. 1788-ci ildя qяbul edilmiш nizamnamяdяn sonra 

bu ali mяktяb tяdricяn klassik Avropa universitetindяn mцasir elmi-tяdqiqat 

mяrkяzinя чevrilmяyя baшlayыr. 

1801-ci ildя admiral Horatio Nelsonun komandanlыьы altыnda Britaniya 

donanmasы Kopenhagen шяhяrini bombardman edir, Kopenhagen Universite-

tinin binalarы da daьыntыya mяruz qalыr. Buna baxmayaraq, 1836-cы ildя yeni 

quruculuq iшlяri getdiyi vaxtda universitetin yeni binasы istifadяyя verilir. Bu 

dюvrdя universitet kitabxanasы, Zoologiya, Geologiya muzeylяri, botanika 

baьы yaradыlыr. Иlk qыz tяlяbя universitetя 1877-ci ildя qяbul olunur. 

1993-cö ildя Kopenhagen Universitetinin hцquq fakцltяsi sosial elmlяr 

fakцltяsindяn ayrыlыr, 1994-cц ildя ekologiya, biotexnologiya fakцltяlяri aчыlыr, 

tяlяbя vя mцяllimlяrin sayы sцrяtlя artыr. 1979-cu ildяn 2004-cц ilяdяk univer-

sitet rektor vя Konsistoriya (kilsя шurasы) tяrяfindяn idarя olunur. 2004-2005-

ci illяrdя Konsistoriya Иdarячilяr  шurasы ilя  яvяz olunur. 2005-ci ildя Kopen-

hagen Universitetinin Bədən tərbiyyəsi  vя  Cяmiyyяt Mяrkяzi, Tibb Иnstitutu 

aчыlыr. 


2006-cы ilin mayыndan universitet 500-dяn artыq yaшы olan qяdim binala-

rыndan uzaqlaşmaq qяrarыna gяlir. Mяqsяd daha keyfiyyяtli tяdris  шяraiti vя 

mцasir tяhsil mцhiti yaratmaq цчцn universitetin departament vя fakцltяlя-

rinin  яksяriyyяtini  цч  bюyцk kampusda cяmlяmяkdяn ibarяt olur. Kampus-

dakы departamentlяr fяnlяrdяn asыlы olaraq yerlяшdirilir, mяsяlяn, Siyasi elmlяr 

vя Sosiologiya departamentlяri bir-birlяrinя yaxыn яrazidя salыnыb. 

2007-ci ildя Kral Baytarlыq vя  Kяnd Tяsяrrцfatı Universiteti ilя Dani-

marka Яczaчыlыq Elmlяri Universiteti Kopenhagen Universitetinя birlяшdirilir. 



DÜNYADA TƏHSİL SİSTEMLƏRİ 

 

351


Hяmin universitetlяr hazыrda Kopenhagen Universitetinin dяqiq elmlяr vя 

яczaчыlыq fakцltяlяri kimi fяaliyyяt gюstяrir. 

2009-2010-cu tяdris ilindя Kopenhagen Universitetinin illik bцdcяsi 

7033684000 Danimarka kronu tяшkil edib. 

Kopenhagen Universitetinя yerli abituriyentlяr imtahansыz qəbul olu-

nurlar, yəni orta mяktяbin buraxыlыш imtahanlarыnыn nяticяsini tяqdim edяrяk 

qяbul olunurlar. Universitetdя yerli vя Avropa Birliyinя daxil olan юlkяlяri 

tяmsil edяn tяlяbяlяr юdяniшsiz oxuyur. 2010-2011-ci tяdris ilindя Kopenhagen 

Universitetindя xarici tяlяbяlяrin tяhsil haqqы  Иctimai elmlяr fakцltяsindя 

bakalavr, magistratura vя doktorantura pillяlяrindя  tяhsil almalarыndan asыlы 

olmayaraq ildя 10000 avro, Яczaчыlыq elmlяri fakцltяsindя ildя 14400 avro, 

Hяyat elmlяri fakцltяsindя ildя 7000 avro, Dяqiq elmlяr fakцltяsindя ildя 

13000-15300 avro tяшkil edir. Tяhsil haqqы tяlяbяnin fakцltяdя qeydiyyata dцш-

mяsindяn bir ay яvvяl юdяnilmяlidir (яgяr tяlяbя sentyabr ayыnыn 1-dяn qeydiy-

yata dцшцrsя, avqustun 1-dяn və fevralыn 1-dяn qeydiyyata dцшцrsя, yanvarыn 

1-dяn tяhsil haqqыnы юdяmялidir). 

Dцnyanыn başqa universitetlяrindя olduьu kimi, Kopenhagen Universi-

teti dя  tяlяbяlяrя  mцxtяlif tяqaцd vя kreditlяr verir. Tяqaцd vя kredit almaq 

цчцn tяlяbя avqust vя fevral ayыnda universitetя yazыlы яrizя ilя mцraciяt etmя-

lidir. Gюtцrdцyц krediti tяlяbя oxuduьu mцddяtdя tяdricяn vя ya universiteti 

bitirib iшя  dцzяldikdяn sonra qaytarыr.  Яgяr tяlяbя ali mяktяbi bitirdikdяn 

sonra saьlamlыьы ilя яlaqяdar vя digяr sяbяblяrя gюrя iшlяmяk imkanыnы itirirsя, 

iш tapa bilmirsя, gюtцrdцyц kredit ona baьышlanыr. 

Kopenhagen Universiteti yataqxanalarы kifayət  qədər  tяlяbя yerlяшdir-

mяyя malikdir, lakin tяlяbя sayы чox olduьundan xarici tяlяbяlяr burada otaq 

tapmaьa чяtinlik чяkir. Yataqxanada otaq tutmaq цчцn tяlяbя dяrslяr baшlan-

mazdan 2-3 ay яvvяl universitetя  mцraciяt etmяlidir. Otaqlarыn qiymяti 

шяraitindяn asыlы olaraq ayda 2500-4500 kron arasыnda dяyiшir. Tяlяbяlяr шяxsi 

evlяrdя ayda 2600-4000 kron юdяmяklя kirayя otaq tuta bilяr. 

Kopenhagen,  шяhяrin sakinlяri vя qonaqlarы  цчцn yцksяk hяyat tяrzi 

tяklif edir. Шяhяr rяngarяng memarlыq nцmunяlяri, dizayn vя delikateslяri ilя 

mяшhurdur. Hяmчinin burada чox rahat шяhяr nяqliyyatы, velosiped mяdя-

niyyяti (шяhяr яhalisinin 36 faizi iш yerlяrinя vя tяhsil aldыqlarы mцяssisяlяrя bu 

nяqliyyat nюvц ilя gedir), limanlarы, yaшыllыqlarы, dяbli kafelяri yцksяk hяyat 

tяrzinя юz tюhfяsini verir. Sahil kцчяlяrindя, parklarda, шяnbя-bazar gцnlяri isя 

шяhяrdяn kяnarda qяsrlяrdя, kяndlяrdя, meшя  vя daьlarda gяzinti insana 

яvяzolunmaz zюvq bяxш edir. 

Kopenhagen Universiteti Kopenhagen шяhяrinin mяrkяzi hissяsindя yer-

lяшir vя 4 kampusdan ibarяtdir: Шimal, Cяnub, шяhяr vя Frederiksberq. Шimal 

kampusda  Bədən tərbiyyəsi,  Яczaчыlыq elmlяri, Dяqiq elmlяr fakцltяlяri, Bio-

texnologiya Tяdqiqatlarы  vя  Иnnovasiyalar Mяrkяzi, Cяnub kampusda Hu-

manitar elmlяr fakцltяsi, шяhяr kampusunda Hцquq, Иctimai elmlяr, Иlahiyyət 



  MÜDAFİƏ MAHMUDOV 

 

352 



fakцltяlяri,  Иnzibatчыlыq Mяrkяzi, Frederiksberq kampusunda isя  Hяyat 

elmlяri fakцltяlяri yerlяшir. 

Kopenhagen Universitetinin kampuslarы yaшыllыьы  vя bitki юrtцyцnцn 

rяngarяngliyi ilя seчilir. Universitetin mяqsяdi Avropanыn  яn yaшыl kampusu 

adыna yiyяlяnmяkdir. Bu tяшяbbцsя  tяlяbя  vя  mцяllimlяr dя  cяlb olunur. Ha-

vaya zяrяrli qazlarыn buraxыlmasыnыn aradan qaldыrыlmasы, enerji istifadяsinin 

azaldыlmasы, цmumiyyяtlя, tяbiяtin mцhafizяsi ilя baьlы universitetdя xeyli iшlяr 

aparыlыr. Kopenhagenin mяrkяzindя universitetin Botanika baьы yerlяшir. Baь 

Danimarkanыn bцtцn bitkilяrinin kolleksiyasыndan ibarяt canlы muzeydir. 

Hяmчinin burada dцnyanыn яn bюyцk bitki vя gюbяlяk herbarisi toplanыb. Ali 

mяktяbin kampusunda яvvяllяr Kral Baytarlыq baьы adlandыrыlan, elmi tяdqi-

qatlar цчцn nяzяrdя tutulmuш, яsrarяngiz gюzяlliyя malik Hяyat Elmlяri baьы 

vardır. Bцtцn bunlarla yanaшы, meшя tяsяrrцfatы tяhsilinin inkiшafы mяqsяdi ilя 

1936-cы ildя Botanika baьыna  яlavя olaraq, Kopenhagen шяhяrindяn kяnarda 

park salыnыb.  Шяhяrdяn kяnarda universitetя  mяxsus meyvя  aьaclarы  vя 

kollarыndan ibarяt Pometum, Eressunda dяniz suyu doldurulmuш  vя  dяnиz 

canlыlarы saxlanыlan akvarium var. 

Kopenhagen Universitetindя 8 fakцltя  vя 100-dяn  чox departament vя 

tяdqiqat mяrkяzi var. 

Bədən tərbiyyəsi elmlяri fakцltяsi – Tibbi-biologiya elmlяri, Hцceyrя  vя 

molekulyar tibb, Nevrologiya vя farmakologiya, Beynяlxalq sяhiyyя, immu-

nologiya vя mikrobiologiya, Odontologiya, Иctimai sяhiyyя, Mяhkяmя tibbi, 

Eksperimental tibb, ortopediya vя daxili xяstяliklяr, Daxili tяbabяt vя 

cяrrahiyyя, Nevrologiya, psixiatriya, Ginekologiya, mamalыq vя pediatriya, 

Diaqnostika elmlяri departamentlяri, Novo Nordisk Metabolik Fundamental 

Tяdqiqatlar, Novo Nordisk Protein Tяdqiqatlarы, Vilhelm Yohansen Funk-

sional Genom Tяdqiqatlarы, Aritmiya Elmi Tяdqiqat, Kopenhagen яzяlя, Epi-

demiologiya vя Skrininq, Иltihab vя Metabolizm, Beyinin Kompleks Mo-

lekulyar Vizuallaшmasы, Цmumi Tяcrцbя-Tяdqiqat mяrkяzlяrindяn ibarяtdir. 

Hяyat elmlяri fakцltяsi nяzdindя яsas heyvandarlыq vя veterinar elmlяr, 

яrzaq elmlяri, fundamental elmlяr, insan qidalanmasы, kяnd tяsяrrцfatы  vя 

ekologiya, kiчik heyvanlar kliniki elmlяri, biologiya vя bitkilяrin biotexnolo-

giyasы, bюyцk heyvanlar haqqыnda elmlяr, Xяstяliklяr biologiyasы, Meшя  vя 

mяnzяrя departamentlяri, Яrzaq vя Resurs Иqtisadiyyatы Иnstitutu, Danimarka 

Heyvandarlыq, Perspektivli Яrzaq Tяdqiqatlarы, Tяtbiqi Bioinformatika, Kяnd 

Tяsяrrцfatы Heyvanlarыnыn Eksperimental Qidalanmasы  vя Fiziologiya, Bitki-

lяrin Molekulyar Fiziologiyasы, Dяqiq Kяnd Tяsяrrцfatы, Sosial Tяkamцl, Bio-

etika vя Riskin Qiymяtlяndirilmяsi, Иnformatika vя Kяnd Tяsяrrцfatы Elmlяri, 

Biotex zavodu, Baьчыlыq mяrkяzlяrindən göstərir. 

Яczaчыlыq elmlяri fakцltяsinя Яczaчыlыq vя analitik kimya, Farmakologiya 

vя farmakoterapiya, Tibbi kimya departamentlяri, Narkotik Tяdqiqatlarы 

Akademiyasы aiddir. 



DÜNYADA TƏHSİL SİSTEMLƏRİ 

 

353


Dяqiq elmlяr fakцltяsi nяzdindя Biologiya, Kimya, kompyuter elmləri, 

Bədən tərbiyəsi və idman, coğrafiya və geologiya, riyaziyyat elmləri departa-

mentləri, Nils Bor Иnstitutu, Danimarka Tяbii Tarix Muzeyi, Yer Sistemi El-

mi, Elm, Nano Chalk, Kosmik Elmlяr fяnlяrarasы tяdqiqat mяrkяzlяri fяaliy-

yяt gюstяrir. 

Иctimai elmlяr fakцltяsinя Antropologiya, Иqtisadiyyat, Siyasi elmlяr, 

Psixologiya, Sosiologiya departmentlяri, Asiya Tяdqiqatlarы  Şimal  Иnstitutu, 

Tяtbiqi Mikroekonometrika, Иqtisadi Siyasi Tяdqiqatы, Avropa Siyasяti elmi 

mяrkяzlяr daxildir. 

Humanitar fakцltя  nяzdindя  Иncяsяnяt vя  mяdяniyyяt elmlяri, Millяt-

lяrarasы  яlaqяlяr vя regional tяdqiqatlar,  Иngilis, alman vя roma tяdqiqatlarы, 

Media, qavrama vя kommunikasiya, Skandinav tяdqiqatlarы, Skandinav tяd-

qiqatlarы  vя linqvistikasы departamentlяri, SAXO institutu (Mцasir Avropa 

Tяdqiqatlarы, Aristotel яnяnяlяri, Orta яsrlяr Avropa Tяdqiqatlarы, Mяdяni 

Analiz, Saьlam Qocalma, Tekstil Tяdqiqatlarы mяrkяzlяri), Dil Texnologiya-

larы Mяrkяzi fяaliyyяt gюstяrir. 

Hцquq fakцltяsi Mцяssisя Mяsuliyyяti, Avropa Konstitusiyalaшması, Иn-

novasiya vя  Hцquq  Иnformasiyasы, Pensiya Qanunu, Hцquq Mяdяniyyяti 

Elmlяri, Hцquq Kompaniyasы цчцn Forum vя Maliyyя Bazarы Hцququ, Av-

ropa Birliyi Bazar Иnteqrasiyasыnda Hцquq vя Sosial Tяminat, Dюvlяt 

Tяnzimlяnmяsi vя Иdarяolunmasы mяrkяzlяrindяn ibarяtdir. 

Иlahiyyət fakцltяsinя  Иncilin  шяrhi, Kilsя tarixi, Sistematik ilahiyyət de-

partamentlяri, Afrika Tяdqiqatlarы, Иncilin Юyrяnilmяsi, Orta яsrlяr Mяrasim-

lяri, Avropa Иslam Dцшцncяsi, Naturalizm vя Xristian Semantikasы, Seren 

Kyerkeqor Elmi Tяdqiqat mяrkяzlяri aiddir. 

Kopenhagen Universitetindя fakцltяlяrdяn kяnar Biotek Tяdqiqat vя 

Иnnovasiyalar, Epigenetika elmi mяrkяzlяri fяaliyyяt gюstяrir. Kopenhagen 

Universitetinin  яsas kitabxanasы Kopenhagen Universiteti Kitabxanasыdыr. 

Eyni zamanda, hяr bir fakцltя vя departamentin ayrılıqda kitabxanasы vardır. 

Kopenhagen Universiteti kitabxana kolleksiyasы Avropanыn яn zяngin kollek-

siyalarыndan biri hesab olunur. 

Kopenhagen Universiteti mцstяqil idarяetmя sisteminя malik dюvlяt 

universitetidir. Universitetin ali orqanы Universitet Шurasыdыr. Universitet Шu-

rasы юlkяnin Elm, Tяhsil, Texnologiya vя Иnnovasiyalar Nazirliyi ilя birgя Fяa-

liyyяt Saziшi imzalayыb. Saziш  mцяyyяn bir vaxtы  vя bu vaxt яrzindя univer-

sitetin inkiшaf proqramыnы яhatя edir. Шura ali mяktяbin цmumi maraqlarы vя 

tяhsil, tяdqiqat mяsяlяlяrinя nяzarяt edir. Universitetin rektor vя prorektorlarы 

шura, 8 fakцltяnin dekanlarы isя rektor vя шura tяrяfindяn tяyin olunur. Fakцltя 

vя departamentlяrin  шяxsi administrasiyasы  fяaliyyяt gюstяrir, lakin onlar da 

шuraya tabedir. 

2005-ci ildяn Kopenhagen Universitetinin 258-ci rektoru 2005-ci ildяn 

psixiatriya цzrя professor Ralf Hemminqsendir. Hяmчinin o, tяlяbя vя яmяk-



  MÜDAFİƏ MAHMUDOV 

 

354 



daшlar tяrяfindяn seчilяn universitetin ilk rektorudur. Universitetdя  цmumi-

likdя 8600 iшчi чalышыr. Яmяkdaшlarыn 4406 nяfяrini professor-möəllimlər, 4194 

nяfяrini isя inzibati heyяt tяшkil edir. 

2009-2010-cu tяdris ilindя Kopenhagen Universitetindя 38010 nяfяr tяlя-

bя tяhsil alыb. Tяlяbяlяrin 21489 nяfяrini bakalavratlar, 16521 nяfяrini magis-

trantlar vя doktorantlar, 5484 nяfяrini isя xarici tяlяbяlяr tяшkil edib. 

Kopenhagen Universiteti чoxlu sayda mяшhur mяzunlarы ilя tanыnыr. 

Universitetin 9 nяfяr Nobel mцkafatы laureatы var. Onlarыn arasыnda tanыnmыш 

alim, fizika цzrя Nobel mцkafatы laureatы Nils Boru qeyd etmяk olar. Bir чox 

Danimarka alimlяri kimi Nils Bor da юlkяdяn kяnarda fяaliyyяt gюstяrib. II 

Dцnya mцharibяsindяn sonra Danimarkada gцclц "beyin axыnы" prosesi mц-

шahidя edilmяyя baшlanыb;  юlkяnin  яn perspektiv шяxslяri iшlяmяk  цчцn xarici 

юlkяlяrя, xцsusi ilя Amerikaya yollanыb. Danimarka hюkumяti bu prosesin 

qarшыsыnы almaq цчцn bir чox tяdbirlяr hяyata keчirir. Hяr ixtisasa uyьun юlkя-

yя lazыm olan qяdяr mцtяxяssis hazыrlanыr vя onlar yцksяk maaшlы  iшlя  tяmin 

olunur. Orta vя ali mяktяblяrdя  tяlяbяlяrя  Vяtяnя sadiqlik, sevgi hisslяri 

aшыlanыr. 

Kopenhagen Universiteti ilk anda Danimarkanыn maraqlarыnы qoruyan 

vя xalqыnыn rifahыna xidmяt edяn dюvlяt ali tяhsil ocaьыdыr. Universitetin 

mяqsяdi bцtцn sahяlяr  цzrя  yцksяk sяviyyяdя ixtisaslaшmыш  mцtяxяssislяr 

hazыrlamaqdыr, bunun цчцn dя  tяlяbяlяrя  dцnyanыn  яsas dillяrindя  mцxtяlif 

fяnlяr цzrя tяhsil almaq imkanы yaradыlыb. Kopenhagen Universiteti Danimar-

ka Krallыьыnыn fяxri hesab olunur. 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 


DÜNYADA TƏHSİL SİSTEMLƏRİ 

 

355


Yüklə 3,82 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   41




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin