Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki döVLƏt universiteti A.Ş.İbrahiMov, Z. A. abdulova, L. N. mehdiyeva mikologiya (dərslik)

           piroüzüm turşusu                                (asetoaldehid) 

 

    CH

3

                                                                   CH

3

           

     |                                     

alkoqoldehidrogenaza

    |                            

              + NAD·H+H

+

        

  

                              CH

2

OH  +  NAD

+ 

                                                       

sirkə aldehidi                                                  etil spirti (etanol)  

 

Spirt qıcqırmasının ümumi reaksiyasını  aşağıdakı kimi 

yazmaq olar: 

C

6

H

12

O

6

+2H

3

PO

4

+2ADP  

→  2C

2

H

5

OH+2CO

2

+2ATP 

 

 

 

 

 

 

 ∆G

0

=-56kkal/mol. 

Maya göbələkləri (Saccharomyces cerevisiae – pivə mayası, 

Saccharomyces ellipsoideus – şərab mayası) həmçinin də bak-

teriyalar (Pseudomas lindneri), spirt sənayesində və şərabçılıqda 

mühüm rol oynayır. Mono və disaxaridlərdən fərqli olaraq 

nişasta (polisaxarid) qıcqırmır. Buna görə  də, pivə  və 

şərabçılıqda, adətən, arpa cücərtilərindən hazırlanmış səmənidən 

istifadə edilir. Səmənidəki amilazanın təsiri ilə nişasta 

maltozayadək hidroliz edilir. Sonradan isə maltoza qlükozaya 

çevrilib, maya hüceyrələri tərəfindən qıcqırma prosesinə sərf ol-

unur. Spirt qıcqırmasının  əlavə  məhsulları kimi: qliserin, sirkə, 

limon və kəhrəba turşuları, aseton və s. alınır. 

Spirt qıcqırmasının dəyişilmiş forması (normal spirt qıc-

qırmasından fərqli olaraq). Neyberq qıcqırmasının ikinci for-

ması adlanır.  

                                          

     CH

2

OPO

3

H

2  

                        CH

2

OH 

                                                    |                        

+HOH

           | 

                     CH

2

OPO

3

H

2

        CHOH                

-H

3

PO

4

         CHOH 

                      |                             |                                             |                      

C

6

H

12

O

6 

→ 

2

  CHOH                  CH

2

OH                                   CH

2

OH 

                      |                                                                         qliserin 

                     COH                    CH

2

OPO

3

H

2

                            CH

3

 

                                                   |                                               |                           

                                                  CHOH                                            + CO

2 

                                                   |                        

-H

3

PO

4

            

---

 

 

                                                  COOH                                sirkə aldehidi       

 

Spirt qıcqırmasının digər yolu qıcqırdılan qarışığın 

qələviləşdirilməsi zamanı meydana çıxır. Bu halda, aldehid 

spirtə  qədər normal reduksiya olunmadığından dismutasiyaya 

məruz qalır. Odur ki, aldehidin bir hissəsi sirkə turşusunadək 

oksidləşir, digər hissəsi isə, etil spirtinə qədər reduksiya olunur. 

Spirt qıcqırmasının belə  dəyişilməsi Neyberq qıcqırmasının 

üçüncü forması adlandırılır. Həmin prosesdə sirkə turşusu 

əmələ gəldiyindən mühit tədricən turşulaşır.