Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki döVLƏt universiteti A.Ş.İbrahiMov, Z. A. abdulova, L. N. mehdiyeva mikologiya (dərslik)
Yüklə 1,94 Mb.
|
|
3.1.5. Krebs tsikli (aerob oksidləşmə)
Qlikoliz prosesi qurtardıqdan sonra, qlükozanın tənəffüsdə kimyəvi çevrilməsi aerob oksidləşmə ilə həyata keçir. Qliko- lizin son məhsulu – piroüzüm turşusunun oksidləşərək axırda suya və karbon qazına çevrilməsi bir sıra mürəkkəb və ardıcıl reaksiyaların nəticəsində baş verir. Bu prosesdə çoxlu miqdarda fermentlər iştirak edir. Prosesin əsas mahiyyəti substratdakı hidrogenin fəallaşdırılması və onun (elektronun) fəallaşmış oksigenə verilməsindən ibarətdir. Tənəffüs prosesində üzvi turşuların rolu ilk dəfə A. Sent- Diyerdi tərəfindən öyrənilmişdir. 1937-ci ildə həmin məsələ ingilis biokimyaçısı Krebs tərəfindən daha ətraflı öyrənilib, prosesin tsiklik olması sübut olundu. Buna görə də, limon tur- şusu tsiklini iki-üçkarbonlu turşular tsikli, yaxud tədqiqatçının şərəfinə Krebs tsikli adlandırırlar. Bu kəşf, müasir biokimyanın ən mühüm nailiyyətlərindən biridir. Həmin kəşfə görə 1958-ci ildə Krebsə Nobel mükafatı verilmişdir. Krebs tsikli aşağıda qeyd edilən bir sıra ardıcıl reaksiyalar kompleksindən ibarətdir. Bu kompleksə daxil olan ilk mərhələ, piroüzüm turşusunun oksidləşdirici dekarboksilləşməsidir. Reaksiyanın həyata keçirilməsində koferment kimi NAD, NADP iştirak edir. Bundan başqa, reaksiyada, həmçinin, lipoit turşusu və koferment – A (K 0 A) ilə yanaşı, həm də Mg 2+ -nin də
iştirakı lazımdır. Reaksiyanın ümumi tənliyini aşağıdakı kimi yazmaq olar: 1.
3 – CO – COOH + HS – K 0 A + NAD + →
piroüzüm turşusu
→ CH
3 CO ~ K
0 A + CO
2 + NAD·H +
0 A
Reaksiya nəticəsində reduksiya olunmuş - NAD·H + , asetil – K
0 A və CO
2 əmələ gəlir. 2. Müəyyən edilmişdir ki, əmələ gəlmiş asetil – K 0 A, ok- salat-sirkə turşusu ilə kondensasiya edərək, limon turşusuna (sitrata) çevrilir. CH 3 COOH COOH | | | CO + CH 2 + H
2 O
CH 2 + HS – K 0 A ∫ | | S - K 0 A CO Yüklə 1,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|