Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki idarəetmə VƏ texnologiya kolleci

Mövzu 14. Mədəniyyət və qloballaşma. Multikulturalizm 

Öyrənməliyik: 

  M

ədəniyyət və qloballaşma; 

  B

əşəriyyətin qlobal problemləri; 

  Multikulturalizm; 

  Az

ərbaycanda multikulturalizm siyasəti. 

B

əşəriyyətin  inkişafının  müasir  mərhələsində  qloballaşma  onun 

əsasını müəyyən edir. Bir çoxlarımız fərqinə varmasaq da, qloballaşmanın 

t

əsirini  və  işarələrinihər  gün  həyatımızda  görə  bilərik.  Qloballaşma 

beyn

əlxalq  münasibətlərin  inkişafında  ən  mühüm  xüsusiyətdir.  Elmi 

ədəbiyyatda  20-ci  əsrin  ikinci  yarısından  sonra  dünya  miqyasında  baş 

ver

ən  prosesləri  izah  etmək  üçün  1967-ci  ildə  ilk  dəfə  “qloballaşma” 

terminind

ən  istifadə  edildiyi  bildirilir.  Qlobal  sözü  latınca  qlobus,  kürə 

anlamını  verir.  Müasir  anlamda  termin  kimi  isə  qloballaşma  1980-ci  illərin 

ortalarında  işlənməyə  başlamış  və  intellektual  elita  tərəfindən  qəbul 

olunmuşdu.  Qloballaşma  termininin  meydana  gəlməsi  Harvard  professoru 

Teodor  Leviti

n  adı  ilə  bağlıdır.  O,  “Harvard  biznes  revyü”  jurnalında  çap 

etdiyi  “Bazarların  qloballaşması”  məqaləsində  bu  terminlə  transmilli 

korporasiyaların  istehsal  etdiyi  ayrı-ayrı  məhsulların  bir-birinə  qovuşması 

prosesini  izah  etmişdir.  “Qloballaşma”  anlayışının  akademik  status  kimi 

yayılmasında amerikalı sosioloqun xüsusi rolu var. Qloballaşmanı yaradan 

s

əbəblər müxtəlifdir. Bu faktorlardan ən başlıcası “Texnologiyanın təsirləri” 

adlanır.  İnformasiya  texnologiyalarının  inanılmaz  sürətdə  inkişafı  “məsafə” 

anlayışına  mühüm  təsir  göstərib.  Son  illərin  dəbdə  olan  ifadəsi  ilə  desək 

“dünya  kiçilib”.  Əslində  qloballaşma  çox  qədim  dövrdən  başlayaraq 

n

əqliyyatın  və  rabitənin  inkişafı  nəticəsində  bir-birindən  təcrid  edilmiş 

xalqların  ünsiyətə  girməsindən  başlamışdır.  Min  illərlə  müxtəlif  ideyalar, 

inc

əsənət  növləri  və  mədəniyyətlər  müxtəlif  xalqlar  arasında  dünyanın  bir 

yerind

ən  başqa  yerinə  yayılmışdır.  1945-ci  ildə  atom  bombasının 

partladılmasından  sonra  Albert  Eynşteyn  demi.di  ki,  dünya  XX  əsrin 

sonunda 

əhəmiyyəti  heç  də  az  olmayan  informasiya  partlayışı  ilə 

üzləşəcək. Təsadüfi deyil ki, bu gün dünyanın ən zəngin insanlarından biri 

m

əhz  informasiya  texnologiyalarını  inkişaf  etdirmiş  Bill  Qeytsdir. 

Qloballaşma  prosesi  nəticəsində  dünya  vahid  məkana  çevrilir  və  bu 

m

əkanda  informasiya,  məhsul  və  xidmətlər,  kapital,  ideyalar  və  onların 

daşıyıcıları hərəkət edir.