Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki idarəetmə VƏ texnologiya kolleci
Yüklə 0,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
M
ədəniyyət siyasəti – XX əsrin 80-90-ci illərində, Azərbaycan sove
tlər məkanının tərkibi hissəsi olduğu dövrdə, “yenidənqurma”nın kuliminasiya nöqtəsi dövründə mədəniyyət siyasəti aparıcı mövzulardan birinə çevrilmişdir. Həmin mərhələdə Sovet İttifaqının Kommunist Partiyasının “yenidənqurma” rəhbərliyi, Avropadan nümunə götürərək, mədəniyyət siyasətinə maraq göstərirdi. Burada mədəniyyət siyasəti partiyanın mədəni konsepsiyalarının reallaşdırılması kimi dərk olunurdu. Kulturoloqların bir qismi bu zaman radikal təkliflərlə çıxış edirdilər. Onlar göstərilən konsepsiyanın və ondan irəli gələn siyasətin “demokratik cəmiyyət”ə uyğun olmadığını göstərdilər. Eyni zamanda da bildirirdilər ki, mədəniyyət olduqca azad və müstəqil bir hadisə olduğundan hər hansı bir siyasi təzyiqdən sərbəst formada inkişaf etməlidir. Mədəni-siyasi problemlər geniş diapozonda tədqiq edilirdi — mədəniyyət siyasətinin fundamental nəzəri problemlərdən tutmuş onun modellərinin işlənilməsinə qədər. 1985- 1991-
ci ildə postsovet ölkələrində, o cümlədən də Azərbaycanda da baş verən dəyişikliklər mədəniyyət siyasətinin nəzəri əsaslarının yenidən 46
işlənilməsini tələb edirdi. Çünki mədəniyyət siyasətinin yeni modeli mədəni dəyərlərin yaradılması, yayılması və mənimsənilməsində avtoritar-partiya idarəetmə metodlarını deyil, məhz ictimai tələbatı ehtiva edir. Göstərilən amillər 90-ci illərin ikinci yarısında mədəniyyət siyasətinin tədqiqində və modelləşdirilməsi sahəsində tədqiqatların aparılmasını şərtləndirdi. 2001-ci ildə Azərbaycanın Avropa Şurasına daxil olması Azərbaycanda yeni mədəniyyət siyasətinin işlənilməsini sürətləndirdi. Lakin Azərbaycan milli mədəniyyət siyasəti barədə məruzə hazırlanan zaman bunun üçün nəzəri və konseptual əsasların olmadığı özünü büruzə verdi. Misal üçün, həmin problemlə 1996-cı ildə qarşılaşan Rusiyanın milli məruzəsinin çatışmayan cəhətlərinə Avropa ekspertləri tərəfindən “keçid dövründə olan cəmiyyətdə mədəniyyət siyasətini müəyyən etmək olduqca çətindir” qeyd olunaraq bəraət qazandırılmışdır. 2000-ci ilin sonunda Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyinin mədəniyyət siyasəti şöbəsi “Avropada mədəniyyət siyasəti: əsas faktların xülasəsi və tendensiyalar” adlı birgə layihəni başa çatdırdı. Həmin ilin sonunda Strastburqda Avropa Şurasının mədəniyyət üzrə komitəsinin xüsusi iclasında üç cənubi Qafqaz Respublikasının mədəniyyət nazirliklərinin görüşündə bu ölkələrdə yeni mədəniyyət siyasətinə kömək və onu inkişaf etdirmək üçün STAGE (“Support for Transition in the Arts in Greater Europe” – Böyük Avropada incəsənətin keçidinə dəstək) regional proqramı təqdim olunmuşdur. Layihənin əsas məqsədi hər üç dövlətə yeni və dinamik mədəniyyət siyasətinin inkişaf etdirilməsi və mədəni mübadilənin gücləndirilməsində yardımın göstərilməsindən ibarət idi. Layihənin əsas prinsipləri aşağıdakılardır: mədəni özünəməxsusluğun, mədəni çeşidliyinin, yaradıcılığın, eləcə də ölkənin mədəni həyatında bütün təbəqələrin iştirakının dəstəklənməsi. Bu proqramın ən mühüm məsələlərindən biri mədəniyyət siyasəti üzrə milli məruzənin yazılması idi ki, bununda əsas ideyası müxtəlif mədəniyyət sahələrinin tam açılması, mədəniyyət siyasətinin əsas tendensiyalarının aşkar olunması, onun nailiyyətlərinin və çatışmazlıqlarının qiymətləndirilməsindən ibarət idi. Azərbaycanın mədəniyyət siyasəti üzrə xülasəsi Bonn mədəniyyət siyasəti və müqayisəli tədqiqatlar institutunun saytında yerləşdirilmişdir. STAGE layihəsi çərçivəsində Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət siyasəti üzrə hazırlanan Milli məruzəsinin ətraflı şərhi Mədəniyyət Nazirlyinin təşəbbüsü ilə 2003-cü ildə dərc olunmuş “Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Siyasəti” kitabında ətraflı şərh olunur. Beləliklə, 2001-ci ilin sonlarında Mədəniyyət Nazirliyi yaxın beş ili əhatə edən “Azərbaycan mədəniyyətinin dövlət inkişaf proqramı”nı işləyib
47
hazırlamışdır. Həmin proqramda Azərbaycanın dövlət mədəniyyət siyasətinin strateji məqsədləri və əsas prioritetləri müəyyənləşdirilmişdir: − Mədəni və tarixi irsin mühafizəsi; − Yaradıcılığın dəstəklənməsi; − Sahənin hüquqi, elmi, informativ inkişafı; − Kadr hazırlığı və gənc istedadların dəstəklənməsi; − Milli kinematoqrafiyanın dirçəlişi və inkişafı; − Mədəniyyət turizmi infrastrukturunun yaradılması və inkişafı; − Kitab nəşrinin inkişafı; − Kitabxana və muzey sistemlərinin köklü sürətdə modernləşdirilməsi. Avropa Şurasının Cənubi Qafqaz ölkələrində reallaşdırdığı regional STAGE layihəsi yeni mədəniyyət siyasətinin formalaşmasını dəstəkləməklə yanaşı beynəlxalq əməkdaşlığın təcəssümüdür. Bu gün Azərbaycan Respublikasında mədəniyyət siyasəti deyildikdə, müxtəlif sosial institutlar tərəfindən işlənilən tədbirlər kompleksi nəzərdə tutulur ki, yaradıcı fəaliyyət göstərən subyektin formalaşmasına, yaradıcılıq sahəsində şərtlərin, sərhədlərin və prioritetlərin müəyyənləşdirilməsinə, yaradılan mədəni dəyərlərin seçim prosesinin təşkil olunmasını və onların cəmiyyətin ixtiyarına verilməsini şərtləndirir. Mədəniyyət siyasətinin subyektlərinə aid edilir:
dövlət orqanları;
işgüzar strukturlar;
mədəniyyət xadimləri. Qeyd olunmalıdır ki, mədəniyyət xadimləri mədəni siyasətində ikili rol oynayırlar – eyni zamanda həm obyekt, həm də mədəniyyətin subyekti kimi çıxış edirlər. Mədəniyyət obyektlərinə isə aiddir:
qeyd etdiyimiz kimi, mədəniyyət xadimləri;
mədəniyyət sahəsi;
mədəni dəyərlərin istehsalçısıvə istehlakıçısı olan cəmiyyət. Azərbaycan Respublikasında tətbiq edilən mədəniyyət siyasəti Fransa da və keçmiş Sovet İttifaqında yayılan, mədəniyyət siyasətinin “dördüncü” modeli adlandırılan strukturla eynilik təşkil edir.
|