Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki idarəetmə VƏ texnologiya kolleci

Ail

ə  mədəniyyəti  –  yüksək  ruhi  mədəniyyətə  malik  şəxsiyyətin 

formalaşması və vətəndaş olmasında sosial mühit, məktəb və müəllim, ali 

m

əktəb və əmək kollektivi böyük rol oynayır. Lakin bu prosesdə aparıcı rol 

ail

əyə  məxsusdur.  Ailənin  mədəniyyəti  anadangəlmə  keyfiyyətlərindən, 

t

əhsillikdən,  tərbiyəlilikdən,  onun  üzvlərinin  məhəbbət,  inamı  və 

yaxşılığından  formalaşır.  Nəsildən-nəsilə  insanların  sosial  təcrübəsi, 

müxtəlif  xalqların  və  millətlərin  nümayandələrinin  ənənələri,  ideologiyaları, 

dini-t

əsəvvürləri,  dəyərləri  həyat  məktəbinə  çevrilirdi.  Pifaqor  həyatı 

olimpiya  oyunlarındakı  böyük  və  izdihamlı  toplantı  ilə  müqayisə  edirdi  ki, 

burada  b

əziləri  şöhrət,  digərləri  mənfəət,  üçüncülər  isə  öz  həyatını  daha 

---

45 

 

şüurlu  qurmaq  üçün  təcrübə  axtarır.  Çoxlu  sayda  xarakterləri,  adətləri, 

m

ədəniyyət  və  sivilizasiyaları  öyrənərək,  insan  öz  şüurunu  təkmilləşdirir, 

h

əyat yolunu seçirdi. İnsan mədəniyyətinin formalaşdırılması ana bətnindən 

başlayır  və  ailədə  davam  edir.  Ailə,  tərbiyə  və  təhsil  prosesində  uşağın 

t

əşəkkülünün  baş  verdiyi  sosial  mühitin  ilk  və  həm  də  ən  əsas  pilləsidir. 

Onun g

ələcək həyatının bünövrəsi məhz burada qoyulur. Ailə müxtəlif yaşlı 

v

ə  cinsli  doğma  insanların  böyük  olmayan  qrupu,  həyat  əhəmiyyətli 

şəxsiyətlərarası ünsiyyətin baş verdiyi “kiçik kollektiv”dir. Ailə cəmiyyətin və 

dövlətin  ən  mühüm  sosial  dəyəridir.  Bu  cəmiyyətin  gələcək  liderləri  və 

v

ətəndaşlarının  formalaşmasının  baş  verdiyi  kiçik  və  böyük  insan 

dünyasıdır. Nəsildən nəslə ötürülən yazılmamış qanunlar ailədə formalaşır. 

Ail

ənin  həyat  fəaliyyətinin  idarə  edilməsi  mədəniyətində  Con  Adairin  “üç 

dair

ə”  modelinin  tətbiqi  də  məqsədəuyğundur.  Onu  belə  şərh  etmək  olar: 

v

əzifə, ailə və ailənin ayrı-ayrı üzvləri (fərdlər). Ailə inkişafının strateji idarə 

edilm

əsi,  ailə  üzvlərinin  ümumi  məqsədlə,  ideologiyası,  ailə  üzvlərinin 

maraqlarını, onların inkişafı və yaradıcı fəaliyyəti üçün şərait yaratmaq kimi 

liderlik  keyfiyy

ətləri  lazımdır.  Ailə  həyatının  tənzimlənməsinin  əsas 

prinsipl

əri hüquq deyil, mənəviyyatdır. Ailə başçısı borcludur: 

 

Övladlarına yaxşı təhsil verməyə; 

 Ail

ə üzvlərinin sağlamlığının qorunmasına qayğı göstərməyə; 

 Ail

ə üzvlərinin ruhi və maddi tələbatlarının maksimum ödənilməsinə 

yardım etməyə; 

 

Ən yaxşı ailə ənənələrinin varisliyini təmin etməyə.