Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki idarəetmə VƏ texnologiya kolleci
Mövzu 7. Kulturologiya və modelləşdirmə
Yüklə 0,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Mövzu 7. Kulturologiya və modelləşdirmə
Öyrənməliyik:
Kulturologiya və modelləşdirmə;
Model latın sözü olub, mənası ölçü, nümunə, hədd kimi qəbul olunurdu. Hər hansı bir əşyanı düzəltmək üçün ona oxşayan digər bir əşya nümunə kimi götürülürdü. Həmin nümunə model rolunu oynayırdı. İbtidai insan ağır təbii şəraitdə qaya üzərində ov səhnəsini təsvir edirdisə sözsüz ki, bunu incəsənət xatirinə etmirdi. Sanki, o səbəbdən edirdi ki, özünə məlum olan təcrübəni gələcək nəsillərlə bölüşsün. Modelləşdirmə metodunun tətbiq olunmağa başlaması XIX əsrin 50-60-cı illərinə təsadüf edir. Bu sahədə əsaslı tədqiqat əsərləri yazan Nyuton, Bertran olmuşdular. Mode
l anlayışına iki tərəfdən yanaşırlar. Birincisi, model deyəndə tədqiqat obyektinin bu və ya digər tərəfləri nəzərdə tutulur. İkincisi, bəzən yaxşı öyrənilmiş hadisə, yaxud obyekt model olaraq istifadə olunur. Tədqiqatın məqsədlərindən asılı olaraq müxtəlif modellər istifadə oluna bilər. Modelin qurulmasından ötrü fizikanın ümumi qanunlarından, kütlənin saxlanması qanunundan istifadə etmək lazımdır. Adi bir təhsil müəssisəsini idarə etməyi modelləşdirən direktor, müəllimlərin onun haqqında necə düşünməsindən, həm də
tələbələrin müəllimlər haqqında nə
düşünməsindən asılı olur. Modelləşdirmənin qurulması iki cür - maddi və mənəvi olur. Maddi modelləşdirmə insanın real əməyinin nəticəsində yaradılır və obyektiv həyatda mövcud olur. Mənəvi modelləşdirmə isə, ins
anın ideyalarında baş verir və maddiyyata çevrilmənin modeli kimi çıxış edir. Adi bir tikintinin layihəsi əvvəlcə arxitektorun ideyalarında formalaşır, sonra ideyalar rəsmə köçürülərək maketi qurulur, maketi isə digərlərindən fərqli olaraq hər tərəfdən görmək mümkündür. Modelləşdirmənin müxtəlif metodlarında motivasiyadan istifadə olunur. Əgər metodların işlənməsində müxtəliflik müəyyən nəticə verməyə qadir deyilsə, deməli yeni daxil olunmuş keyfiyyətlər lazımsızdır və onlar ləğv olunur. Əsl motivasia fransızların dediyi kimi əgər “gənclik bilsəydi, qocalıq isə bacarsaydı onda motivasiyaya ehtiyac qalmazdı”. Çünki insan yaşa dolduqca yaradıcılıq imkanları azalır. Adətən obrazı yaradan zaman o ideallaşdırılır, bu isə öz növbəsində obyektin özünün itirilməsi ilə nəticələnə bilir. O səbəbdən modelləşdirmənin həyata keçirilməsi üçün müəyyən bir nəzəri biliklərə malik olmaq lazımdır ki, inkar və təsdiq təcrübəsi səhvlərdən qorusun. 26
Model özünəməxsus bir idrak vasitəsidir. Tədqiqatçı onu maraqlandıran obyekti məhz idrakın köməyi ilə öyrənir. “Model” termini insan fəaliyyətinin müxtəlif sahələrində geniş istifadə olunur. Hətta o dərəcədə çox istifadə olunur ki, modellər “dünyasının” harada qurtardığını müəyyənləşdirmək o qədər də asan olmur. Model və modelləşdirmə an layışlarının geniş yayılmasına baxmayaraq elmi ədəbiyyatda onların birmənalı izahı yoxdur. Yuxarıda da izah etdiyimiz kimi model sözü (lat.- modulus
– ölçü,nümunə) geniş mənada hər hansı obyektin, prosesin, hadisənin əvəzləyicisi kimi istifadə olunan obrazdır. Təsvir, sxem, çertyoj, qrafik, plan, riyazi ifadə və s.başqa sözlə model- real obyektin sadələşdirilmiş oxşarıdır. Yüklə 0,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|