8 tn(end) tnazirler qxd
Yüklə 3,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1918–1919‑cu illərdə Gəncə
Müəllimlər Seminariyası milliləş dirilib, Bakıda darülmüəllimin və darülmüəllimat, Nuxada darül müəl limin açılıb, Zaqatala, Ağdam və Şuşada belə müəssisələrin yaradılması qərara alınıb • 1 darülmüəllimin— ərəb sözüdür, kişi müəllimlər hazır‑ layan müəssisə 2 darülmüəllimat—ərəb sözüdür, qadın müəllimlər hazırlayan müəssisə RƏŞİD XAN ZAVİD OĞLU QAPLANOV (1883–1937) Rəşid xan Zavid oğlu Qaplanov 1883‑cü ildə Dağıs tanın Xa sav yurd qəzasının Ağsay kəndində anadan olub. Milliyyətcə Şimali Qafqazda yaşayan qumuq türklə rin ‑ dən olan Rəşid xan Qaplanov Vladiqaf qazda realnı məktəbdə oxu yub, Parisdəki Sorbonna Univer sitetinin hüquq fakültəsini bitirib. Ali təhsil aldıqdan sonra İstanbula (Türkiyə) dəvət olu ‑ nub, 1913‑cü ilə qədər burada pedaqoji fəaliyyət göstərib. O, bu müddətdə Osmanlı tarixini və ədəbiyyatını dərindən öyrənib. 1913‑cü ildə Vladiqafqaza qayıdan Rəşid xan Qaplanov şəhər dairə məhkəməsində andlı müvəkkil müavini vəzi fə ‑ sində çalışıb. Rusiya imperiyasını sarsıdan Fevral burjua inqilabından sonra Şimali Qafqazda güclənən siyasi hadisə və proseslərdə fəallıq göstərib, Çərkəz–Dağıstan və Şimali Qafqaz Dağlı Xalqları İttifaqı Respublikası hökumətlərində müxtəlif nazir vəzifələrində çalışıb. 1919‑cu ildən Bakıda yaşayan Rəşid xan Qaplanov Azər ‑ baycan Xalq Cümhuriyyətinin dövlət quruculuğunda fəal işti‑ rak edib. 4‑cü Hökumət Kabinetində xalq maarifi və dini eti ‑ qad naziri vəzifəsinə təyin olunub. Onun rəhbərliyi ilə Bakıda və Azərbaycanın bir çox şəhərlərində yeni məktəblər fəaliyyətə başlayıb, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökuməti təhsil sa ‑ həsində uğurlu addımlar atıb. Bakı Döv lət Universitetinin açıl ‑ ma sında yaxından işti rak edib, eyni za manda burada «Osman ‑ lı ədəbiyyatı tarixi»ndən dərs deyib. O, 100 nəfər azərbaycanlı gəncin xaricdə ali təhsil almağa gön dərilməsini təşkil edib. Həmin dövrdə Bakıda Azərbaycan müəl limlərinin III qurultayı keçirilib. Ümumi təhsilin məzmu nu sahəsində islahatlar üzrə Hökumət Komissiyası yaradılıb, nə ‑ hayət, əlifba islahatı sahəsində Dövlət Komissiyası fəaliyyətə başlayıb. Azərbaycanın müstəqilliyə qovuşması digər milli‑ mənəvi dəyərlərlə yanaşı, XX əsr təhsil tarixinin, o cümlədən milli tariximizin mühüm bir sahəsi olan Bakı Dövlət Univer‑ sitetinin həqiqi tarixinin yazılmasına tarixi imkan və şərait yaradıb. Ümummilli lider Heydər Əliyevin dediyi kimi, «...universitetinin tarixini ədalətli, düzgün yazmaq üçün indi gözəl şərait yaranmışdır. Amma bu, təkcə universitetin tarixi deyil, bu, Azərbaycan xalqının tarixidir, Azərbaycan Respub‑ likasının tarixidir, Azərbaycan elminin, təhsilinin, mədəniyyə‑ tinin tarixidir. Ona görə də onu təhrif etmək olmaz...» Bu mənada Bakı Dövlət Universitetinin təsis edilməsi ilə bağlı bəzi tarixi məqamlara yenidən işıq salmaq, tarixi həqi ‑ qətləri ictimaiyyətə düzgün təqdim etmək olduqca faydalıdır. 41 Yüklə 3,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|