Turgan joyiga qarab korxonada tovarlar ombordagi tovarlar,
jo ‘natilgan tovarlar, ko ‘rgazmadagi tovarlar va yo ‘ldagi
tovarlarga
bo‘linadi.
Egalik qilish huquqiga ko‘ra, korxonaga tegishli tovarlar,
komission tovarlar va konsignatsion tovarlariga bo‘linadi.
21-son BHMS “X o ‘jalik yurituvchi subyektlar moliyaviy x o ‘jalik
faoliyati buxgalteriya hisobi schyotlar rejasi va uni q o‘llash b o ‘yicha
Yo‘riqnoma”ga muvofiq tovarlaming sintetik hisobini barcha savdo
korxonalarida quyidagi schyotlarda olib borish nazarda tutilgan.
2910 “Ombordagi tovarlar”. Ombordagi tovarlaming qoldig‘i va
ko‘payishi debetida, kamayishi esa kreditida
hisob bahosida aks
ettiriladi. Ulguiji savdo korxonalarida hisob bahosi bo ‘lib tannarx, y a ’ni
sotib olish bahosi (tayyorlov-transport va boshqa sotib olishga doir
xarajatlar bilan birgalikda) hisoblanadi.
2920 “Chakana savdodagi tovarlar”. Chakana savdo shoxobchalari
(savdo do‘kon, palatka, laryok, kioska va boshqalar)dagi tovarlaming
qoldig‘i va k o ‘payishi debetida, kamayishi esa kreditida hisob bahosida
aks
ettiriladi.
Ulguiji
savdo
korxonalarining
chakana
savdo
shoxobchalarida hisob bahosi bo‘lib
sotish bahosi, ya’ni savdo
ustamalari bilan birgalikdagi hisoblangan chakana baho hisoblanadi.
2920 “K o‘rgazmadagi tovarlar”. K o‘rgazma zallariga qo‘yilgan
tovarlaming qoldig‘i va ko‘payishi debetida,
kamayishi esa kredit hisob
bahosida aks ettiriladi.
2940 “Vaqtincha foydalanishga (prokatga) berilgan tovarlar”.
Vaqtincha foydalanishga (prokatga) berilgan tovarlam ing qoldig‘i va
ko‘payishi debetida, kamayishi esa krediti hisob bahosida aks ettiriladi.
2950 “Tovar ostidagi va qaytariladigan idishlar”. Tovar ostidagi va
qaytariladigan taralaming qoldig‘i va k o ‘payishi debetida, kamayishi esa
krediti hisob bahosida aks ettiriladi. Uigurji savdo korxonalarida hisob
bahosi bo ‘lib tannarx, y a ’ni sotib olish bahosi yoki o ‘rtacha hisob bahosi
hisoblanadi.
2960 “Komissiya (vositachilik) orqali sotishga berilgan tovarlar”.
Shartnomalar asosida boshqa korxonalarga
komissiya va konsignatsiya
469
shartnomalari asosida berilgan tovarlaming qoldig‘i va ko‘payishi
debetida, kamayishi esa kreditida hisob bahosida aks ettiriladi.
2970 “Y o‘ldagi tovarlar”. Guvohlik bemvchi boshlang‘ich
hujjatlari asosida hisobga kiritilgan lekin oy oxirida yo ‘lda boiganligi
uchun omborlarga kirim qilinmagan tovarlaming qoldig‘i va ko‘payishi
debetida, kamayishi esa kreditida hisob bahosida aks ettiriladi
2980 “ Savdo ustamasi”. Hisob bahosining tarkibiy elementi bo‘lib,
chakana savdo va umumiy ovqatlanish korxonalaridagi tovarlaming
sotib olish baholari ustiga qo‘yilgan savdo ustamalarini q o ld ig i va
ko‘payishi kreditida, kamayishi esa debetida aks ettiriladi.
Ulgurji savdo
korxonalarida faqat chakana savdo shoxobchalaridagi tovarlar bo‘yicha
qoilaniladi.
2990 “Boshqa tovarlar”. Yuqoridagi schyotlarda aks ettirilmay
qolingan tovarlam ing q o ld ig i va ko‘payishi debetida,
kamayishi esa
kreditida hisob bahosida aks ettiriladi.
14.3-jadval
Dostları ilə paylaş: