A. Sh. Bekmurodov, Ya. K. Karrieva, I. U. Nematov, D. H. Nabiev, N. T. Kattaev xorijiy investitsiyalar

1.5.2-jadval.
2005-2009 yillarda investitsiyalar tarkibining o’zgarishi, foizda
Moliyalashtirish
manbalari
2005 yil
2006 yil
2007 yil
2008 yil
2009 yil
Davlat byudjeti
12,7
10,7
9,0
9,0
8,1
Chet el
19,2
19,0
22,8
25,8
32,4
21

---

investitsiyalari
Korxonalar va aholi
mablag’lari
60,3
60,0
59,0
53,9
46,9
Boshqa manbalar
7,8
10,3
9,2
11,3
12,6
Manba: O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlari.
O’zbekistonda ham investitsiya loyihalarni tuzish va moliyalashtirish uchun
qulay investitsiya muhitini yaratish bo’yicha izchil chora-tadbirlar ishlab
chiqilmokda.
Ularning negizida ikkita asosiy omil yotadi:
-iqtisodiy barqarorlik;
-inflyatsiya jarayonlarini tartibga solish va milliy valyuta-so’mning to’lov
qobiliyatini oshirishga yo’naltirilgan makroiqtisodiy siyosat.
Hozirgi paytda O’zbekiston Respublikasida qulay investitsiya loyihalarini tuzish
va ularni moliyalashtirish bo’yicha quyidagi omillar mavjud:
-investitsiya loyihalari bilan shug’ullanuvchi shaxslarni rag’batlantirish;
-sanoatning ustuvor sohalari, yoqilg’i, energetika majmualari bo’yicha
investitsiya loyihalarini tuzishni jadallashtirish;
-iqtisodiyotda ilm fanga talab kuchli tarmoqlarida ishlab turgan quvvatlarni
yangilash va yangilarini barpo etish bo’yicha intellektual investitsion loyihalarni
amalga kiritilishi.
Qisqacha xulosalar
1. Investitsiyalar zamonaviy texnika va texnalogiyalar bilan kurollanish,
ilmiy-texnik, ishlab chiqarish va aqliy imkoniyatlarini tiklashning asosiy vositadir.
Aynan xorijiy investitsiyalar orqali milliy iqtisodiyot jonlanib, ishlab chiqarish
zamonaviy, raqobatdoshlar tovarlar ishlab chiqarishga ixtisoslashib boradi. Bu esa
o’z navbatida yangi ish o’rinlarining tashkil etilishi va mamlakatdagi mavjud
iqtisodiy va ijtimoiy muammolarning hal bo’lishiga olib keladi.
2.Investitsiya munosabatlarining davlat tomonidan tartibga solinishi huquqiy
sharoitlar yaratish, ushbu faoliyatni yuritish uchun kafolatlar berish, bu faoliyat
sub’ektlarini sug’urtalash va boshqa vositalar orqali ijtimoiy yoki davlat
manfaatlarini amalga oshirish yo’lida tashkil etiladi.
3.Xorijiy investitsiyalar - bu chet el investorlari tomonidan yuqori darajada
daromad olish, samaraga erishish maqsadida mutlaq boshqa davlat iqtisodiyotining,
tadbirkorlik va boshqa faoliyatlariga safarbar etadigan barcha mulkiy, moliyaviy,
intellektual boyliklardir. Xorijiy investitsiyalar qo’shma korxonalar tashkil etish,
xorijiy investorlarga to’liq tegishli bo’lgan korxonalarni yaratish, xususiylashtirishda
qatnashish, xorijiy sheriklar bilan bank tuzish, qimmatli qog’ozlarni sotib olishi, er va
boshqa tabiiy resurslardan foydalanish huquqiga ega bo’lishda, erkin iqtisodiy
hududlarda faoliyat olib borishda juda katta va muhim ahamiyatga egadir.
4.Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxonalarning asosiy va aylanma ishlab
chiqarish fondlarida investitsiyalarni moliyalashtirishning o’ziga xos manbalari
shakllantirilgan bo’lib, bunday manbalar korxonalarning o’z-o’zini moliyalashtirish
22

---

tamoyillariga asoslanadi.