Amea botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci IL, XXXII cild
Yüklə 7,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Natrium, kalium və kalsium ionlarının ölçülməsi üçün bitki şirəsinin hazırlanması
- ƏDƏBIYYAT
- РЕЗЮМЕ ВЛИЯНИЕ СОЛЕВОГО СТРЕССА НА РОСТ И ПОГЛОЩЕНИЕ ИОНОВ РАСТЕНИЯМИ BORAGO OFFICINALIS L. В УСЛОВИЯХ ГИДРОПОНИКИ
- UOT 577.21 CHROMOSOME REPORTS ON TWO SPECIES OF THYMUS ( Lamiaceae ) FROM AZERBAIJAN
|
MATERIALLAR VƏ METODLAR Bu tədqiqat İsfahan Texniki Universitetinin Hidroponik Əkin Tədqiqatları İstixanasında icra edilmişdir. Borago officinalis bitkisinin toxumları Nika Tədqiqat Mərkəzindən alınaraq, benomil göbələk məhvedicisi ilə dezinfeksiya edilmiş və sonra distillə edilmiş su ilə yuyularaq hidroponik olan güldana köçürülmüş və suvarılmışdır. Cücərtilər əmələ gəldikdən sonra iki yarpaq mərhələsinə qədər langestan 1/2 məhlulu ilə qidalandırılmışdır. Langeştan əsaslı qidalanma məhlulunun tərkibindəki elementlərin qatlılığı ardıcıl olaraq kalium 50.6 qr/l, kalsium və maqnezium 46 qr/l, fosfor 52 qr/l, dəmir 2.5 qr/l, molibden 0.12 qr/l və duz 5.58 qr/l-dir. Çox və az istifadə edilən qidalanma elementləri 1.7, aliminium 0.29, mis 0.25, bor 3.1qram , ,Cu ,Mn , Zn
, FeEDTA, , Mg
7 O, Ca
), K mənbələrindən istifadə edilmişdir. Bitkidə yarpaqların sayı dördə çatdıqda kulturalar nəzarət və şorluluq qrupu olmaqla iki hissəyə ayrılmışdı. Şoranlıq əkini üçün kulturalar həftədə iki dəfə 100 milli molyar qatlılıqda 2 həcm natrium-xlorid və bir həcm natrium-sulfatla suvarılmışdır. Eksperiment müddətində mühitin temperaturu orta hesabla gecə 21 3 və gündüz 24 3 0 C və nisbi rütubət 6.5-7 % olaraq tənzimlənmişdir. və KOH qidalanma məhlulu 45 % vasitəsilə olmuşdur. Nəzarət və şoranlıq əkinlərindəki kulturaların bütün orqanlarının yaş və quru çəkisi, nəzarət və şoranlıq əkinlərindəki kulturalarda natrium, kalium və kalsium ionlarının miqdarı kimi parametrlər ölçülmüşdür. Natrium və kaliumun miqdarının təyini üçün fenomer, kalsiumun təyini atom adsorbsion aparatından istifadə edilmişdir. Nəticələr EXCELL proqramında işlənib hazırlanmışdır, statistik təhlil üçün SPSS proqramından istifadə edilmişdir. Şəkil 1. Göyzəban bitkisi duzluluq əkinlərindən Natrium, kalium və kalsium ionlarının ölçülməsi üçün bitki şirəsinin hazırlanması: 0.5 q quru bitki toxuması üzərinə çini kuzədə 10 CC özlü azot turşusu əlavə edilib bitki nümunəsi turşuda tam həll olunması üçün 24 saat saxlanılır. Sonra turşu buxarının məhluldan ayrılması üçün kuzə peçin üzərində qızdırılır. Alınmış çöküntüyə 30 CC distillə suyu əlavə edilərək məhlul süzülür və qapaqlı tünd rəngli şüşəyə tökülür. Natrium, kalum və kalsium ionlarının elektrolin aparatı ilə təyini zamanı 1 CC şirə distillə suyu 30CC həcminə çatdırılır. Aparatın göstəricisi nümunənin duru halında göstərdiyi rəqəmə vurulur və bu ədəd
AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild
nümunənin çəkisinə (0.5 qram) bölünür. Bu nəticə 1000-ə bölünərək mikroqram/qram bitki toxumalarının quru çəkisini göstərir. NƏTICƏLƏR Nəticələr göstərir ki, şoranlıq bitkinin yerüstü orqanlarının yaş çəkisinin azalmasına səbəb olur. Kökün yaş və quru çəkisi, gövdənin və yarpağın quru çəkisi və kökün quru çəkisinin yerüstü hissələrinə olan nisbətinin anlamlı təsiri olmamışdır (6, 7, 9). Tədqiqatlar göstərir ki, yerüstü hissələrin böyüməsi kökə nisbətən daha çox şorluğun təsirinə məruz qalır və şorluq kökün budaqlara və yarpaqlara olan nisbətinin azalmasına səbəb olur (7). Aparılan bu tədqiqatlar zamanı da belə nəticə əldə edildi. Bir çox bitkilərdə bu nisbət dəyişərkən bitkinin reaksiyası yerüstü orqanlar və kökdə quru maddənin toplanmasının sürətlə azalması şəklində özünü göstərir (8). Nəticələr göstərir ki, B.officinalis bitkisi şorluğa müqavimət göstərərkən bu nisbəti sabit səviyyədə saxlayaraq, bitkinin yerüstü hissəsində quru maddənin toplanmasının azalmasına mane olur. Eyni zamanda, nəticələr göstərir ki, şoranlığın tətbiq edilməsi göyzəban bitkisinin toxumalarında natrium miqdarının əsaslı şəkildə artmasına səbəb olur. Bu onu göstərir ki, yüksək şorluqlarda bitkinin daha çox natrium-xlorid toplaması mümkün deyil və bitki şorluqda müəyyən səviyyəyə qədər bu ionları cəzb edə bilər (Cədvəl 1). Cədvəl 1. Duzlu şəraitdə Dərman maldilinin yaş və quru çəkisi.
Sitoplazmada üzvi məhlulların toplanmasının artmasının ən geniş yayılmış nəticəsi osmos təzyiqinin tənzimlənməsi olub, sitoplazmada osmos vakuol tənzimlənməsi ilə hüceyrələrin müxtəlif tərkib hissələri və sitoplazma arasında osmos tənzimlənməsi arasındakı tarazlıq üçün istifadə edilir. Ümumiyyətlə, halofit bitkilərdə osmotik tənzimlənmə üçün natrium və xlor ionları vakuolda toplanır (5). Buna görə də, hazırki tədqiqatın, eləcə də, digər tədqiqatların nəticələrinə əsasən (2, 3) demək olar ki, göyzəban bitkisi yüksək qatılığa malik natrium və xlor ionlarını kök mühitindən cəzb edib yerüstü hissələrə ötürə bilər və sonra da osmos tənzimləmək üçün vakuollarında saxlaya bilər. Nəticələr göstərir ki, şoranlıq əkinləri tətbiq edildikdə kökdə mövcud olan kalium miqdarı əsaslı şəkildə azalır və yerüstü hissələrdə artır. Eyni zamanda, nəticələr göstərir ki, şorluq kalsiumun miqdarının azalmasına səbəb olsa da, göyzəban bitkisinin kök və yerüstü orqanlarının toxumalarında kalsiumun miqdarının artmasına səbəb olur. B.officinalis bitkisinin toxumalarında kalium və kalsiumun miqdarının Nümunənin nömrəsi Nəzarət qrupunda yaş və quru çəki Şorluq əkinində yaş və quru çəki Yaş çəki Quru çəki Yaş çəki Quru çəki Kök
Yerüstü Kök Yerüst ü Kök Yerüstü Kök
Yerüstü 1 27/96 55/89 2/38
4/67 28/93
15/46 2/20
4/13 2 26/88 50/79 1/82
4/53 28/80
14/16 2/20
4/18 3 19/89 55/29 1/77
4/56 30/98
15/15 2/35
4/66 4 25/90 62/95 2/24
5/68 28/51
16/23 1/96
4/05 5 28/75 53/26 2/23
5/24 20/07
13/84 2/17
3/62 6 33/62 54/67 2/78
5/08 19/63
10/80 1/53
3/36 7 23/39 63/44 1/93
6/05 17/80
20/53 2/46
4/24 Orta qiymət 26 56
2 5 25 14 2 4
AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild
azalmasının səbəbini bitki vasitəsilə udulmuş natriumla, kaliumla kalsium arasındakı antaqonizmlə izah etmək olar. Demək olar ki, xarici qidalanma məhlulunda natrium ionlarının yüksək qatılığı səbəbindən kalium və kalsiumun cəzb və daxili qatılığı azalır. Çünki natrium vasitəsilə bu ionların cəzb olunmasında qarışıqlıq əmələ gəlir. Eyni zamanda, xarici məhlulda onların ion fəaliyyəti azalır (5, 6). Kalium və natrium arasındakı antoqonizm bir çox tədqiqatlarda aşkara çıxarılmışdır (4, 16, 17). Əldə edilmiş nəticələrə əsasən demək olar ki,
Şəkil 1. Kök hissəsində kalium miqdarı Şəkil 2. Yerüstü hissədə kalium miqdar Şəkil 3. Yerüstü hissədə natrium miqdarı
AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild
1.
Tanji, k. k; Agricultural salinity assessment and management. Scientific Publisher, jodhpur (1995)
2.
Cavadzadə S.M. Əkin üsulları, azot gübrəsinin müxtəlıif miqdarlarının və butanın sıxlığının Avropa maldili bitkisinin kəmiyyət və keyfiyyətinə təsiri. 2008,. Əkinçilik üzrə magisrt diplom işi, Azad İslam Universitetinin Ciroft şöbəsinin Kənd Təsərrüfatı fakültəsi 3.
butanın sıxlığının Avropa maldili bitkisinin məhsuldarlığına və müalicə üçün effektiv maddələrə təsiri. Əkinçilik üzrə magistr diplom işi, İsfahan Texniki Universitetinin Kənd Təsərrüfatı fakültəsi. 4.
Abedi, M.C., Neyrizi, S., Xalidi, H.,Çeraği, Ə.M.,2007. Dəmyə əkinçiliyində şor sudan istifadə edilməsi.İran Milli Suvarma və Drenaj Komitəsi., 224 səhifə. 5.
cəhətləri və növləri . İsfahan Texnikik Universiteti nəşriyyatı, İsfahan, 247 səh. 6.
Cramer,G.R.,Lynch,J.and Lauchli,A.,1991.Effects of sodium,potassium and calcium on salt-stressed barley.physiologia plantarun,81:197-202. 7.
expanded zones of wheat leaves during moderate water deficits at two light levels.Australian Journal of Agricultural Research,8:93-105. 8.
wheat and triticale genotypes.Journal of agronomy and crop science,71(5):298-304. 9.
Trivedi, S.,Galiba, G.,Sankhala,N.and Erdei,L.,2002.Resposes to osmotic and sodium chlorides stress of wheat varieties differing in drought and salt tolerance in callus cultures.plant science,73(2):223-227 . 10.
Arshi ,A.,Abdin,M.Z.and Iqbal,M.,Biologia Plantarum,45(2),295(2002) 11.
12.
Kavari-Nejad,R.A.,Chaparzadeh,N.,Photosynthetica,35(3),461(2006) 13.
Basra, A. S. and Barsa, P. k., Mechanisms of environmental stress resistance in plants. 14.
Hardwood Academic Publishers,83 (1997) 15.
Nielson,D.C.and Nielson,N.O.,Crop Sci,38,422(1998). 16.
Mohammadian, R., Khoyi, F. R., Rahimian, H., Moghaddam, M., Ghassemi-Golezani, K.and sadeghian, S.Y., J. Agric.Sci.Technol,3,181 (2001). 17.
Hung,J.and Redmai, R.E., 1995. Salt tolerance of Hordeum and Brasica species during germination and early seedling growth . Canadian Journal of plant science,75:815-816. 18.
Mozafar,A. and Oertli,J.J.,1990.Multiple stress and growth of barley effect of salinity and temperature shock . Plant and soil,128:153-160.
Şəkil 5. Yerüstü hissədə kalsium miqdarı
AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild
ВЛИЯНИЕ СОЛЕВОГО СТРЕССА НА РОСТ И ПОГЛОЩЕНИЕ ИОНОВ РАСТЕНИЯМИ BORAGO OFFICINALIS L. В УСЛОВИЯХ ГИДРОПОНИКИ
Чаковари З. С., Касумов Н.А., Ентешари Ш. Исследования проводились с целью изучения влияния солевого стресса на рост и поглощение ионов растениями Borago officinalis L. в условиях гидропоники. Было установлено, что в тканях этой культуры увеличивается количество натрия и кальция, а в надземной части - калия, в корневой системе отмечается уменьшение количества этих ионов, а также сырого веса органов растений. B.officinalis L., будучи солеустойчивым растением обладает способностью поглощать эти ионы из почвы в большом количестве.
Ключевые слова: Кактус европейский, засоления, поглощения, рост SUMMARY STADY EFFECT OF SALT STRESS ON GROWTH AND ABSORTION OF IONS IN BORAGO OFFICINALIS L. IN HYDROPONIC ENVIRONMENT
Chakovari S.Z., Kasimov N.A., Enteshari SH. The aim of this research is to study the effect of salinity on growth of Borago officinalis L. and absortion of ions in hydroponic environment. Results showed that concentration of Ca 2+
and Na + significantly increased in cultural tissues and K + - in upper part of shoots, but they were significantly decreased in roots as well as the decrease of shoot fresh weight was defined. B.officinalis L. being salinity resistant it is able to absorbe salt ions from soil. Key Word: Borago officinalis L., absortion, salt, growth
AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild
CHROMOSOME REPORTS ON TWO SPECIES OF THYMUS (Lamiaceae ) FROM AZERBAIJAN
1 Javadi
H.M., 2 Babayev SH. & 3 Hesamzadeh Hejazi S.M. 1-Ph.D. student, Department of Genetic, Baku state university, Azerbaijan Email:hjavadim@yahoo.com 2-Professor, Department of Genetic, Baku state university, Azerbaijan 3-Assistant Professor, Research Institute of Forests & Rangelands, Tehran- Iran Thymus (Thyme) is one of the most important medicinal plants which is highly variable within and between the species. This variation is in morphology, components of essential oil and number of chromosomes. So, in this study, two Thymus species including Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak and Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen which are distributed in south of Azerbaijan country, were investigated. Examined species belong to the sect. Serpyllum and subsection Kotschyani. Some species of this section are taxonomically very difficult and show the widest chromosomal variation. In this research, the somatic chromosome numbers of examined species were counted at least in five mitotic cells. The basic chromosome number was x=15 with one ploidy levels (tetraploid). Chromosome numbers for these species were 2n=4x=60. Key words: Thymus pubescens, T. kotschyanus, chromosome reports
The genus Thymus consists of about 350 species of perennial, aromatic herbs and sub shrubs that distributed in temperate zones native to Europe and Asia (16, 18). The genus Thymus L., known as ‘‘Avishan” in Persian, and Kəklik in "Azeri "is a well known aromatic perennial herb originated from Mediterranean region. Thymus species are commonly used as spies, herbal tea, insecticide and flavoring material(15). Also, Thymus have been frequently used in traditional herbal medicine due to its antiseptic, carminative, expectorant, Antispasmodic, antiinflamatory properties because of such characteristics, this genus is grown around the world (17).
According to Jalas (1971), Thymus is divided into eight sections: Micantes, Mastichina, Piperella, Teucrioides, Pseudothymbra, Thymus, Hyphodromi, and Serpyllum. Most species found in Asia in Serphyllum section and Kotschyani subsection placed.
Section Serpyllum appears to be the oldest in the genus. Around 124 species belong to this section. They occur throughout the area of the genus, except in Madeira and the Azores. Some species of this section are also very difficult taxonomically and corresponds to the most of the subsections of this section. Many researchers found in the species of Serpyllum the widest chromosomal variation (1).
Since Thymus is a plant out-crossing and have inter and intra species hybridization, so show morphologically and genetically variation among themselves. One of the genetically variations in Thymus genus is the chromosome number that it is clearly detectable. Also the first step to know and domesticate of plant is determination of genetic traits, so before to begin of improvement of plants, we must study genetically and cytogenetically traits. Inheritance studies would also be difficult due to low germination rates in some species (6)
AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild
and cytological analyses are technically extremely difficult due to the very small size of its chromosomes, however, it has been reported that in section Thymus, two ploidy levels (diploid and tetraploid) and five different chromosome numbers, 2n=28, 30, 54, 56, and 58, are found (12). These researches show that Thymus is a complex genus with a various range of chromosome number, that it is request more research about this genus. Material and Methods In this study, we used root tip meristems from seedling obtained by the germination of ripe seeds collected from various locations (2 species) on wet filter paper in Petri dishes and left at 25°C temperature. The species studied are listed in table 1.
Root tip meristems obtained from seedlings were pretreated with %0.05 (w/v) 8- hydroxyquinoline for 4 to 5 h at 16°C. Pretreated root tips were fixed in a 3:1 (v/v) mixture of 95 % (v/v) ethanol and propionic acid for 24 h. Root- tips were hydrolyzed in 1M HCl for 5 to 7 min at 60°C and stained in Schiff’s reagent for 2 h, at room temperature. Feulgen stain was removed and the root tips were rinsed with cold double-distilled water and stained with Carbol fuchsin stain overnight at 0 to 4°C in a refrigerator. After staining, the root tips were washed three to four times with cold double distilled water and stored in cold double- distilled water in a refrigerator. Root tips were squashed in a droplet of %45 (v/v) acetic acid and lactic acid (10:1). The preparations were observed with an optical microscope (BH2 Olympus supplemented Digital color video camera) at a magnification of about 2000 X. The best metaphasical plates were selected and captured. For each population prepared 5 mitotic metaphases . Table 1
Materials used for karyological study of Thymus species. No.
Taxon
Location
Altitude
(M)
Gene
bank code
1 Thymus pubescens Azerbaijan, Jolfa, Azafsa village
31001
2
Thymus kotschyanus (1) Azerbaijan, Garadiz
1300
31003
3
Thymus kotschyanus (2) Azerbaijan, Shahbaz village, Batabat summering place
1600
31004
4
Thymus kotschyanus (3) Azerbaijan, Jolfa, Azafsa village
31005
RESULTS Among four Thymus accessions studied, the basic chromosome number was x=15 and they showed one ploidy levels (tetraploid) (Fig.1).
1- Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak (Fig.1), 2n=4x=60 This species grows in Iran, Turkey, also exists in regions of Caspian and Irano-Turanian at 695-3600 m altitude (3, 4). This species is synonym of Thymus xylorrhizus Boiss.&Kotschy. Reports of chromosome number for Th. pubescens includes 2n=30 and 60 (4, 9, 11, 12).
2-Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen (Fig. 2, 3 and 4). 2n=4x=60 This species grows in Iran, Turky, Iraq and Caucasus, especially in mountainous regions and almost in the whole world has been scattered, but actually accumulate in mediterranean regions (4). The dispersion of this species is more than the other species In Iran. This plant is
AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild
woody, short and perennial herb with whitish flowers and ovate leaves (2). Numerous reports, including those of (5, 8) have shown that the most frequent basic chromosome numbers is x=15 and ploidy levels are varied.
Th. kotschyanus (2), 4. Th. kotschyanus (3). Yüklə 7,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|