Arab tilida olmoshlar ilmiy rahbar



Yüklə 216,5 Kb.
səhifə4/5
tarix14.07.2023
ölçüsü216,5 Kb.
#136576
1   2   3   4   5
olmosh

AJRATUVCHI OLMOSH

Amaliyotda ma’lumki, ismiy gaplarni kesimi hamma vaqt ham noaniq bo’lavermaydi. Ya’ni kesim ikkinchi bor takrorlanadigan bo’lsa, yoki u haqda ikkinchi bor to’xtalinadigan bo’lsa, kesim aniq holatda kelishi mumkin. Bunday hollarda gapda ega va kesim o’rtasiga ajratuvchi Grammatik ifoda ayiruvchi (ajratuvchi) olmoshlar orttiriladi. Ular uchinchi shaxsdagi kishilik olmoshlariga shaklan mosdir. Aniq shakldagi ot kesimni ifodalanishi quyidagicha:


Ot kesim Grammatik aniqlik mazmuni mazmunan biriktirilgan kesimdan iborat





هَذَا هُوَ اليَمَنُ

Bu o’sha yamandir

هَذِهِ البِلاَدُ هِيَ فَلَسْطِينُ الثورة

Bu o’lka o’sha qo’zg’algan Falastindir

Ot kesim (Grammatik) qaratqichdagi aniqlovchi yordamida aniqlangan





هَذِهِ الطَّالِبَةُ هِىَ بِنْتُ المُهَنْدِسِ

Bu talaba injinerning qizidir

ot kesim yo’lovchiga tanish va ma’lum bo’lgan shaxs narsani ifodalaydi





هَذِهِ هِىَ القَرْيَةُ

Bu (o’sha) qishloqdir

هَؤُلاَءِ الطُلاَبُ هُمُ العَرَبُ

Bu toliblar arablardir

SO’ROQ OLMOSHLARI


Arab tilida quyidagi so’roq olmioshlari mavjud مَا yiki مَاذَاnima? مَنْ؟ Kim? كَيْفَ؟ Qanday? Qanday qilib? أيْنَ؟ Qayerda? مَتَى؟ Qachon? أَىُّ (أيَّةٌ) Qaysi? كَمْ Qancha? Necha? Nechta? Bu olmoshlar oldiga turli predloglar qo’shilib yangi so’roq olmoshlari hosil qilinadi لِمَاذَا yiki لِمَا nimaga? nima uchun? Nima sababdan? Nima sababli? مِمَّنْ=مِنْ+مَنْ Kimdanمِمَّا=مِنْ+مَا؟ nimadan? إلَى أيْنَ؟ Qayerga? مِنْ أيْنَ؟ qayerdan? إلَى مَتَى Qachongacha? بِكَمْ qanchadan? Va hokazo


Masalan




هَذِهِ هِىَ القَرْيَةُ

Otangiz qayerda

هَؤُلاَءِ الطُلاَبُ هُمُ العَرَبُ

Bu olma qayerda

“أيُّ” so’roq olmoshi o’zidan keyingi so’z bilan jinsda moslashadi va u bilan izofa birikmasini hosil qiladi. Ya’ni olmoshni o’zi tanvinga tugamaydi va keyingi so’z doimo noaniq holatda qaratqich kelishigida bo’lishi shart.


نَحْوَ : أَيُّ كِتَابٍ ؟ فِى أَيّ ِ كِتَابٍ ؟ مِنْ أيَّةِ غُرْفَةٍ حَرَجَت ؟


“كَمْ” so’roq olmoshi o’zidan keyin kelgan so’zni noaniq holatda tushum kelishigida kelishini talab qiladi.


نَحْوَ : كَمْ طِفْلاً هُنَا ؟ كَمْ مَجَلَّةً فِى المَكْتَبَةِ ؟


Agar “كَمْ” so’roq olmoshidan keyin kelgan so’z “مِنْ” predlogi bilan yoki u siz ham qaratqich kelishigida tursa bunday holatda “كَمْ” so’roq olmoshi qanchalar ma’nosidagi his hayajonni bildiradi.





Yüklə 216,5 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin