Banklarda ochiladigan hisobvaraqlarning turlari. Mijozlarga hisobvaraq ochish tartibi

 
3.Mijozlarning hisobvaraqlarini yuritish tartibi. 
Mijozlarning talab qilinguncha saqlanadigan depozit hisobvaraqlardagi 
mablag‗lari bank uchun mablag‗larining manbalari hisoblanadi. Ulardagi 
mablag‗lar bank balansining passiv qismida hisobga olib boriladi. Mijozlarning 
depozitlari bo‗yicha hisobvaraqlari mazmunan passiv hisobv
araqdir. Shuning 
uchun hisobvaraqning saldosi (qoldig‗i) uning kredit tomonida bo‗lib, 
mablag‗larning kelib tushishi ham kreditda, mablag‗larning kamayishi 
hisobvaraqning debet tomonida aks ettiriladi. Mijozlarning depozit bo‗yicha 
hisobvaraqlaridan to‗lovlar shu hisobvaraq qoldig‗i chegarasida o‗tkazilishi lozim. 
Talab qilinguncha saqlanadigan depozit hisobvaraqlari orqali quyidagi 
operatsiyalar o‗tkazilishi mumkin:
5
-
jadval. 
Talab qilinguncha saqlanadigan depozit hisobvarag„i orqali 
o„tkaziladigan opera
tsiyalar 
 
Debet 
 
Kredit 
Tovarlar uchun to‗lovlar 
Sotilgan mahsulot uchun tushum 
Xizmatlar uchun to‗lovlar
Ko‗rsatilgan xizmatlar uchun 
tushgan to‗lovlar
Soliqlarni to‗lash
Qurilish montaj ishlari uchun 
kelib tushgan to‗lovlar 
Budjetdan 
tashqari 
turli 
fondlarga to‗lovlar
Olingan kredit 
Kreditlarning qaytarilishi 
Undirilgan jarima va penyalar 
Kreditlar uchun foizlar 
Deponentlangan ish haqi 
Ish haqi, nafaqa, stipendiya, 
gonorar 
Beg‗araz yordam
Mukofotlar
Vaqtinchalik moliyaviy yordam
Xizmat safari xarajatlari 
Boshqalar
Boshqalar 
X 
Bank amaliyotida hisobvaraqlardan turli operatsiyalarning o‗tkazilishi doimiy 
jarayon bo‗lib, to‗xtovsiz davom etib turadi. Mijozning hisobvarag‗ini yur
ituvchi 
mas‘ul ijrochi doimo mijozning hisobvarag‗ida operatsiyalarning o‗tkazilishi 
uchun pul mablag‗larining yetarli miqdorda ekanligini nazorat qilib, 

---

89 
mablag‗larning kamayishi bilan bog‗liq bo‗lgan operatsiyalarni ushbu 
hisobvaraqdagi mablag‗lar chegarasida o‗tkazishi lozim.
Yuqorida 
mijozlarning 
talab 
qilinguncha 
saqlanadigan 
depozit 
hisobvaraqlarini ochish, uni nomerlash va yuritish tartibi bilan tanishtirdik. 
Korxonaning barcha asosiy operatsiyalari ushbu hisobvaraqlardan o‗tkaziladi. 
Lekin korxona va 
tashkilotlar o‗z hoxishlariga ko‗ra talab qilinguncha 
saqlanadigan depozitlardan tashqari jamg‗armali va muddatli depozit 
hisobvaraqlarini ochishlari hamda ularda o‗zlarining ortiqcha pul mablag‗larini 
saqlashlari mumkin. Jamg‗arma yoki muddatli depozit h
isobvaraqlari ochish uchun 
yuridik shaxslar tomonidan bankka alohida, jismoniy shaxslar tomonidan alohida 
belgilangan hujjatlar taqdim etiladi. Yuridik shaxslar jamg‗arma yoki muddatli 
depozit hisobvaraqlarini ochish uchun bankka quyidagi hujjatlarini taqdim etishlari 
lozim: 

hisobvaraq ochish uchun ariza; 

davlat ro‗xatidan o‗tganligi to‗g‗risida guvohnoma yok
i litsenziya; 

imzolar va muhr izi qo‗yilib, notarius tasdiqlagan varaqcha.
Agar yuridik shaxs shu bankda ilgari hisobvaraq ochgan bo‗lsa, u holda
jamg‗arma yoki muddatli hisobvaraq ochish uchun faqat ariza taqdim etadilar. 
Ariza asosida mijoz bilan bank o‗rtasida shartnoma tuziladi va shartnomada 
ochilayotgan depozit turi bo‗yicha shartlar belgilab qo‗yiladi. 
Jamg‗arma yoki muddatli depozit ochish
uchun jismoniy shaxslar quyidagi 
hujjatlarni rasmiylashtirib bankka topshiradilar: 

hisobvaraq ochish to‗g‗risida ariza;

shaxsini 
tasdiqlovchi 
hujjat 
(pasport, tug‗ilganlik to‗g‗risida 
guvohnoma);

imzo namunasi qo‗yilgan varaqcha.
Ariza asosida jismoniy 
shaxs bilan bank o‗rtasida shartnoma tuziladi va unda 
depozit shartlari belgilab qo‗yiladi. Shartnomada depozitorlarning hisobvaraq 
ochilayotganda jamg‗arma yoki muddatli depozit shartlari bilan tanishtirilishi 
ko‗zda tutiladi hamda bu haqda depozitor belg
ilangan shakldagi dastlabki 
hujjatlarga tegishli yozuv kiritib imzo qo‗yadi. 
Budjet tashkilotlari ham jamg‗arma va muddatli depozit hisobvaraqlarini 
ochishlari mumkin, lekin ularning talab qilinguncha saqlanadigan depozit 
hisobvaraqlariga budjetdan o‗tkazilgan mablag‗lari hisobidan jamg‗arma va 
muddatli depozit hisobvarag‗i ochilishiga yo‗l qo‗yilmaydi. Budjet tashkilotlari 
uchun jamg‗arma va muddatli depozit hisobvaraqlari faqat ularning budjetdan 
tashqari mablag‗lari uchun ochiladi. Buning uchun budjet t
ashkilotlari tomonidan 
bankka tegishli hisobvaraq ochish uchun ariza taqdim etiladi.