Biolog 10 indd

Uglevodlarning tasnifi 
UGLEVODLAR
Monosaxaridlar
Disaxaridlar
Polisaxaridlar
Triozalar
Saxaroza
Kraxmal
Glitseraldegid
Maltoza
Glikogen
Tetrozalar
Laktoza
Selluloza
Eritroza
Xitin
Pentozalar
Pektin
Dezoksiriboza
Lixenin
Riboza
Geparin
Geksozalar
Glukoza
Fruktoza
Galaktoza
Glukoza va fruktoza suvda yaxshi eriydi.
Disaxaridlar ikkita monosaxaridning birikishidan hosil bo‘ladi (6-rasm). 
Ikkita monosaxarid bir-biri bilan 
glikozid bog‘
orqali birikishi natijasida 
disaxarid 
–
C
12
H
22
O
11
 
hosil bo‘ladi. 
С
6
Н
12
О
6
 + 
С
6
Н
12
О
6 
= 
С
12
Н
22
О
11
+ 
Н
2
О
Maltoza
(glukoza + glukoza)
Saxaroza
(glukoza + fruktoza)
Laktoza
(glukoza + galaktoza)
6-rasm. 
Disaxaridlar. 

---

22
Disaxaridlar ham, xuddi monosaxaridlar singari, suvda yaxshi eriydi, shirin 
ta’mga ega. Disaxaridlardan saxaroza (lavlagi yoki shakarqamish shakari) 
bilan laktoza (sut shakari) muhim. Sut shakari sutemizuvchilarda o‘sayotgan 
organizm uchun muhim. 
Maltoza undirilgan don shakari deb ataladi. Chunki u don unib chiqishi 
davrida kraxmalning parchalanishidan hosil bo‘ladi. 
Polisaxaridlar yuqori molekular birikmalar bo‘lib, molekular massasi bir 
necha mingga, hatto milliongacha yetadi. Ular ta’msiz bo‘lib, suvda erimaydi. 
Polisaxaridlar monomeri monosaxaridlardan tashkil topgan gomopolimer 
moddalardir. Ularning monomerlari o‘zaro glikozid bog‘lar orqali birikkan. 
С