Biolog 10 indd

---

BIOLOGIYA
BIOLOGIYA
О
‘rta ta’lim muassasalarining 10-sinfi va o‘rta maxsus,
kasb-hunar ta’limi muassasalarining o‘quvchilari uchun darslik
1-nashr
O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi
vazirligi tasdiqlagan
«SHARQ» NASHRIYOT-MATBAA
AKSIYADORLIK KOMPANIYASI
BOSH TAHRIRIYATI
TOSHKENT – 2017

---

© A. G‘аfurоv, A. Abdukаrimоv, J. Тоlipоvа, О. Ishаnkulоv,
М. Umаrаliyevа, I. Abdurахmonоvа.
© «Sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi 
Bosh tahririyati, 2017.
Biologiya.
Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 10-sinfi
uchun darslik: 1-nashr / Muallifl ar: A. G‘аfurоv, A. Abdukаrimоv, 
J. Тоlipоvа, О. Ishаnkulоv, М. Umаrаliyevа, I. Abdurахmo nоvа. – 
T.: «Sharq», 2017. – 240 b.
ISBN 978-9943-26-708-4
UO‘K 373.5:371.381(075.3)
KBK 28.02ya722+20.1ya722
 
UO‘K 373.5:371.381(075.3)
KBK
28.02ya722+20.1ya722
B 60
B 60
ISBN 978-9943-26-708-4
Respublika maqsadli kitob jamg‘armasi mablag‘lari 
hisobidan chop etildi.
Ta q r i z c h i l a r: 
M. Ergаshеvа 
– A. Avlоniy nоmidаgi ХТХQТМОМI dоtsеnti,
biоlоgiya fаnlаri nоmzоdi;
G. Тоg‘аyеvа
– Тоshkеnt shаhаr ХТХQТМОI kаttа o‘qituvchisi;
B. Rахimоvа
– Тоshkеnt shаhаr Yunusоbоd tumаnidаgi 105-sоnli
umumtа’lim mаktаbi biоlоgiya fаni o‘qituvchisi.
М u а l l i f l а r:
A. G‘аfurоv, A. Abdukаrimоv, J. Тоlipоvа, О. Ishаnkulоv,
М. Umаrаliyevа, I. Abdurахmonоvа.

---

3
SO‘ZBOSHI
Mazkur darslik O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 
2017-yil 6-apreldagi «Umumiy o‘rta va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limining 
davlat ta’lim standartlarini tasdiqlash to‘g‘risida»gi 187-sonli qaroriga 
muvofi q, biologiya fanidan kompetensiyaviy yondashuvga yo‘naltirilgan 
davlat ta’lim standarti asosida tayyorlandi.
Aziz o‘quvchi! 5–9-sinfl arda biologiyaning bo‘limlari hisoblangan 
botanika, zoologiya, odam va uning salomatligi, sitologiya va genetika 
asoslari kabi bo‘limlarini o‘rganishda hayot shakllarining xilma-xilligi, 
ularning xususiyatlari, asosiy biologik tushunchalar, nazariya va qonuniyatlar 
bilan tanishdingiz. 10-sinfda avval o‘zlashtirgan bilimlaringizni amalda 
qo‘llab, hayotning (tiriklikning) quyi tuzilish darajasidan yuqori tuzilish 
darajasiga qadar tabiatga yaxlit tizim sifatida qarashni, biologik tushunchalar, 
nazariyalar va qonuniyatlarni umumlashtirgan holda bir tizimga keltirishni 
o‘rganasiz.
Mavzu mazmunini diqqat bilan o‘qib chiqib, unda foydalanilgan shartli 
belgilar asosida berilgan topshiriqlarni bekam-u ko‘st bajarishingiz kelgusida 
shaxs sifatida shakllanish, ilmiy dunyoqarashni kengaytirish va ekologik 
tafakkurga ega bo‘lishingizga zamin tayyorlaydi. 
Darslikdan foydalanishda quyidagi shartli belgilardan foydalaniladi: