Folklor, Mifologiya, Etnoqrafiya eşqin ağırlıqlarından xəbərdar edir, aşiqlərin eşq evində gecəsi-
gündüzü olmadığını, eşqin acı şərbətini içən aşiqlərin gününün
ah-vayla, eşq fəryadlarıyla keçdiyini söyləyir:
Xocam, aşiq olanların işi ah ilə zar olur, Həsrətindən ol məşuqun göz yaşı binar olur – Yunus İmrədən II əsr əvvəl yaşamış böyük Xaqani demişdir:
Yazıqlar, vay o qəlbi yanmış aşiqlərə ki, Bir nəfəs çəkməmişdir qeyri-sənin havandan. Onun görən olmadı şad gününü biz əsla Sevinc yeli əsmədi dalısınca heç zaman. Eşqin acı şərbətini böyük Füzuli də içib. Onun nə kimi
ağırlıqları var, fəryadları var onunla dost olub. Çəkdikləri belə
ona azlıq edib. Tanrıdan eşqin bəlalarından daha betərini, daha
müsibətini diləyib:
Ya rəbb, bəlayi-eşq ilə qıl aşina məni! Bir dəm bəlayi-eşqdən etmə cüda məni! Az eyləmə inayətini əhli-dərddən, Yəni ki, çox bəlalara qıl mübtəla məni. Şah İsmayıl Xətai də eşqin bəlalarından xəbərdardır. Çəkdiyi
acılara baxmayaraq ona iztirablar verən eşqindən şaddır. Onunla
qürurlanır. Eşqinə sadiqdir. Canansız, eşqsiz yaşamaq istəmir. Bu
eşq yaralarını sağaldacaq “dərman”dan da imtina edir.
Ya ilahi, sən məni bieşqi-canan eyləmə, Eşq ilə şadəm dəxi dərdimə dərman eyləmə.
