Srp=3700 x 0,0035 = 12,9 t/ga
O’simlik qoldiqlarini mineralashishi va o’g’itlar hisobiga tuzlarning tuplanishii So’r gektariga 1,8 tonnani tashkil etadi. Zovur oqimi 3000 m3/ga va sizot suvning minerallashish darajasi 3,5 t/l bo’lganda zovur suvlari bilan tuzlarning chiqib ketishi Sdr quyidagiga teng:
Sdr =300 x 0,0035 = 10,5 t/ga.
Tuproqning chuqur qatlamlariga tuzlarning ketish miqdori St zovur suvlari bilan tuzlarning chiqib ketish miqdorini 30% ini tashkil etishini inobatga olsak:
10,5 x 30 St = _________________ = 3,15 t/ga bo’ladi.
100 Hosil bilan gektaridan 2,5 t tuzlar olib chikib keladi demak, tuzlarning umumiy kirishi S1 quyidagini tashkil etadi:
S1 = 5,4 +12,9+1,8=20,1 t/ga va sarfi esa S2 = 3,15+10,5+2,5 = 16,15 t/ga.
Kirim va chiqim sarf kismlari o’rtasidagi farq sifatida tuproqning yillik tuz balansi ∑S o’zgarishini topamiz ya’ni
∑S = S1- S2 = 20,1-16,15 = 3,95 t/ga.
Tuzlar miqdori t/ga o’zgarishi (qo’shilishi yoki kamayishi) ni quruq tuproq og’irligiga nisbatan foizlarga o’tkazish quyidagi ifoda bo’yicha amalga oshiriladi:
∆S 3,95
∆S% =_____________ = _______________________ = 0,019%
100 x h xd 100 x 1,5 x 1,4
Bunda:
h – tuproqning hisobiy qatlam qalinligi, m
d – tuproqning hajmiy massasi, t/m3.
Tegishli hisoblashlar tuproq tuz balansining ijobiy ekanligini ko’rsatmokda, ya’ni tuproqda tuz tuplanishi amalga oshadi. Bu kelgusida yerlarning melorativ holatini yomonlashuviga olib kelishi mumkin.
1-ilovada keltirilgan malumotlarga asoslanib, tuproqning yillik tuz balansini (t/ga va % hisobida) aniqlang va uning natijalari buyicha tuproqqa meliorativ jihatdan baho bering hamda uni yaxshilash choralarini belgilang.
