Dərslikdən Biznes və reklam sahəsində Menecmentin məqsəd və vəzifələri

Reklam personajları — hərənin istəyinə görə. Söhbət istehsalçının 
(reklamverənin)  reklam  obrazının  layihələş-  dirilməsindən,  onun 
potensial  istehl
2ikçının  gözləntilərinə  və  təsəvvürlərinə  maksimum 
müvafiq  liy  indən,  habelə  məşhur  şəxsiyyətlərin  və  ekspertlərin 
nüfuzunun “mənimsənilməsindən” və bənzərlik effektindən gedir ki, bu 
zaman  etimad  mexanizmi  reklam  personajının  istehlakçı  ilə 
eyniləşdirilməsinə  əsaslanır.  Bütün  bu  personajlar  kommunikasiya 
mənbəyinə  qarşı  etimadın  formalaşması  üçün  fəal  surətdə  işləyir. 
Tədqiqatçılar müəyyən etmişlər ki, bu və ya digər personaj tipinin cəlb 
edilməsinin effektivliyi, bir qayda olaraq, onların dəstəklədiyi məhsul ilə 
və reklam kommunikasiyasının məqsədləri ilə bağlı olur. Məsələn, əgər 
mal  texniki  cəhətdən  mürəkkəblik  kateqoriyasına  aiddirsə,  bu  halda, 
şübhəsiz ki, ekspert daha yüksək səviyyədə inam (etimad) doğura bilər, 
əgər mal (məhsul) ictimai rəyi qazanan kimi təqdim edilməlidirsə, onda 
məşhur şəxsiyyətin rəyi lap yerinə düşər. 
Sübutlar.  Reklamlaşdırılan  malın  məhsulun  üstünlüklərini 
istehlakçıya sübut etməyə yönəldilmiş müxtəlif üsulların da rolu az deyil. 
Bundan ötrü malın tərkibi, xüsusiyyətləri, orqanizmə təsiri haqqında elmi 
məlumatlardan  mütəxəssis  və  istehlakçıların  bu  kimi  dəlillərindən, 
eksperimental 
sübutlardan; 
müxtəlif 
məhsullardan 
istifadənin 
nəticələrinin  müqayisəsindən;  istehsalın  texnoloji  proseslərinin  və 
keyfiyyətə nəzarətin nümayiş etdirilməsindən, alınan mükafatlara istinad 
edilməsindən  və  s.  istifadə  edilir.  Belə  bir  reklamın  darıxdırıcı  və 
yeknəsəq olması vacib 
234 

---

deyil - “IKEA” firması öz məhsulunun populyarlığım (geniş yayılmasını) 
belə bir “elmi” faktdan istifadə etməklə orijinal surətdə sübut edib: “Hər 
on avropalıdan biri bizim  çarpayıda əmələ gəlib”. Elə həmin sözlər də 
çarpayıların reklamına daxil edilib. Doğurdan da bu kimi üsullar nəinki 
malın dəyərinə inamı artırır, bunlar həm də bütövlükdə reklam xəbərinə 
inam problemini həll etməyə qadirdir. 
Dəyərlər-  kitçdir,  yaxud  küç  deyil?  Kitçi  malın  reklam  obrazının 
yaradılmasının daha geniş yayılmış istiqamətlərindən biri kimi nəzərdən 
keçirməklə,  doğruluq  baxımından  həmin  istiqamətin  problem  olması 
yaddan  çıxarılmamalıdır.  Eyni  zamanda  qeyd  olunmuşdur  ki,  təqdim 
edilən dəyərlər səviyyəsində istehlakçı ilə ünsiyyət texnologiyası məhz 
həmin çərçivədə işlənib hazırlanır. Tarixi tematikadan istifadə olunması, 
malın əl ilə yaradılan obrazına diqqətin cəlb edilməsi, mala xüsusi status 
verilməsi  cəhdləri  və  i.a.  hər  şeydən  əvvəl  istehlakçıya  elə  dəyərlərin 
nümayiş  etdirilməsi  vasitəsidir  ki,  istehlakçı  istehsal  olunmuş  malda 
məhz öz təsəvvürünü əks etdirmiş olur. 
Həmin  dəyərlər  əgər  istehlakçı  tərəfindən  də  qəbul  olunursa  və 
reklamlaşdırılan  mala  (məhsula)  aid  edilirsə,  o,  istehlakçı  ilə  istehsalçı 
arasında  inam  kommunikasiyanın  formalaşdırılmasının  əhəmiyyətli 
vasitəsinə  çevrilir.  Halbuki  bir  daha  qeyd  etmək  istərdik  ki,  müasir 
Azərbaycan  reklamı  dəyərlərin  nümayiş  etdirilməsinin  daha  çox  oxşar 
imkanlarını axtarıb aşkara çıxarmağa çalışmalıdır. 
6.2.  Reklam məlumatının verilməsinin vasitələri 
Reklam  obrazı  onun  təcəssüm  etdirildiyi  maddi  formadan 
ayrılmazdır. Həmin keyfiyyət bütün yaradıcılıq əsərlərindən səciyyəvidir. 
Lakin sifarişçinin hər hansı bir müvafiq göstərişini tələb edən incəsənət 
əsərlərindən  fərqli  olaraq,  reklam  məlumatı  (reklamın  xüsusi, 
məqsədyönlü, könüllü qavranıldığı nadir 
235 

---

festival “ sərgi istisnalarına yol verilməklə) həm düşdüyü veriliş kanalı 
ilə,  həm  də  daxil  olunduğu  kontekstlə  qırılmaz  surətdə  bağlı  olur. 
Reklam obrazının lazımi funksional vəzifələri yerinə yetirməsindən ötrü 
aşağıdakılar çox vacibdir: 
-  ən  əvvəl,  onun  transiyasiyasından  ötrü  hansı  kommunikasiya 
kanallarının işə salınacağı və onların verilişə necə təsir göstərəcəyi və 
reklam məlumatının necə qavranılacağı təsəvvür olunmalıdır; 
-  ikincisi,  kanalın  pozitiv  imkanlarını  gücləndirməyə  qabil  olan 
layihə vasitələri tətbiq edilməlidir. 
Əvvəlcə  reklam  müraciətinin  verildiyi  kanalm  reklamalan 
tərəfindən  necə  qavranılmasına  diqqət  verilməlidir,  reklamın  kanal 
tərəfindən necə formalaşdırılması nəzərə alınmalıdır ki, nəticədə də biz 
reklam dizaynının layihə üsullarına diqqət verməli və seçilən kanaldan 
daha səmərəli istifadə etməli olarıq.