Dərslikdən Biznes və reklam sahəsində Menecmentin məqsəd və vəzifələri

Kanalm  xarakteristikalarmm  təsiri.  Reklam  məlumatının 
qavranılmasına kanalın xüsusiyyətlərinin təsiri, başlıca olaraq, reklamın 
kanal tərəfindən formalaşdırılan ümumi atmosferinə, nəşrin, proqramın 
yerləşdiyi məkan da daxil olmaqla, reklam müraciətinin bilavasitə ətraf 
mühit kimi elementlərinə əsaslanır. 
İş burasındadır ki, söhbət kütləvi informasiya vasitələrindən (radio, 
televiziya, qəzetlər, jurnallar) getdikdə, reklamın qavranılma atmosferi, 
ən  başlıcası  reklam  daşıyıcısının  reklam  mündərəcəsi  və  obrazlı 
xarakteri  müəyyənləşdirilir.  Şübhəsiz  ki,  pulsuz  elanlar  qəzetində  və 
nüfuzlu  jurnalda  dərc  edilən  eyni  reklam  müxtəlif  cür  qavranıla  bilər. 
Axı,  istehlakçı  baxımından  həmin  nəşr  orqanları  müxtəlif  mövqelərə 
malikdirlər. 
Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, xarici reklam praktikasında 
“obyektin 
tipi - reklam tipi - nəşr tipi” 
kimi tarixi bir asılılıq formalaşıb. Bir növ 
nəşrdə  dərc  olunması  nəzərdə  tutulan  reklam  heç  vaxt  başqa  nəşrin 
səhifələrində nəşr edilə bilməz. Azərbaycan reklam təcrübəsində bu kimi 
asılılıqlar hələ indilərdə formalaşmağa başlayır. Buna görə də reklamın 
yayılmasının planlaşdırıldığı kanalın ümumi emosional və informasiya 
atmosferinin nəzərə alınması vacibdir. 
236 

---

Bir  sıra  digər  amillər  də  vacibdir.  Məsələn,  reklam  rolikinin 
yerləşdirildiyi  proqramm  fasiləsində  onun  maraqlılığmdan  asılı  olaraq 
reklam verənin qarşısmda həlli çətin olan məsələlər durur. Maraqlı film, 
yaxud idman reportajı böyük auditoriya toplayır, lakin həmin verilişlərin 
arasını kəsən, fasilə etməyə səbəb olan reklam auditoriyanın narazılığma 
və  əsəbiləşməsinə səbəb  ola  bilər.  Eyni  zamanda  maraqsız  proqramlar 
reklamın qavranılması baxımmdan daha əlverişlidir, lakin bunlar dä çox 
diqqət cəlb etmələri ilə öyünə bilməzlər. 
Çox vaxt reklam müraciətinin təsiri onun reklam blokunun, yaxud 
nəşrinin  daxilindəki  yerlə  əlaqələndirilir.  Məlum  məsələdir  ki,  reklam 
blokunun  əvvəlində  və  axırmda  yerləşdirilən  roliklər  ortadakılara 
nisbətən daha tez diqqət cəlb etmiş olur. 
Çap məhsulu şəklində olan reklamm “sağtərəflilik” nəzəriyyəsi də 
mövcuddur ki, buna görə nəşrin sol tərəfində yerləşdirilən reklam, yaxud 
ilk  beş  səhifədə  yerləşdirilmiş  reklam  az  qala  uğursuzluğa  düçar  olur. 
Həmin  nəzəriyyənin  əleyhdarları  isə  bunun  əksini  sübut  etməyə 
çalışırlar. 
Bütün  bunlar  medianı  (mətbuatı)  planlaşdırma  məsələləridir,  bu 
zaman  reklam  yerləşdirilməsinin  taleyi  qəti  surətdə  həll  edilir,  habelə 
kütləvi  informasiya  vasitələrinin  konkret  reklam  məlumatlarmm 
yerləşdirilmə  məkanı  və  vaxtı  məsələlərinə  dair  yanaşması  öz  peşəkar 
həllini tapır. 
Planlaşdırılan  yayılma  kanalmm  xüsusiyyətlərinin  və  həmin 
xüsusiyyətlərə müdaxilənin nəzərə alınması ilə əlaqədar olaraq, reklam 
dizaynının  layihə  imkanları  üzərində  bir  qədər  müfəssəl  dayanaq. 
Reklam məlumatmm veriləcəyi kanalla iş zamanı həll edilə biləcək əsas 
yaradıcı məsələlər aşağıdakılardır: 
- kanalm  öz  xüsusiyyətlərindən  istifadə  edilməsi  hesabına  reklam 
təsirinin  faydasmı  artırmaq  -  reklam  məlumatına  qarşı  etimadm  daha 
yüksək səviyyəsini təmin etmək, kütləvi informasiya vasitəsinin köməyi 
ilə  yaradılan  əlverişli  atmosfer  hesabına  reklamm  təsirhyini 
gücləndirmək; 
- kanalm  xarakteristikalarmı  nəzərə  almaqla  reklam  müraciətinə 
qarşı diqqət təmin etmək - reklam məlumatmdan 
237 

---

ötrü ümumi reklam axınından ayrılıb seçilmək imkam yaratmaq, reklam 
məlumatının daha effektli verilməsi işinə yardım etmək; 
-  kanalın  reklam  ideyasının  effektli  verilməsinə  yönəldilən 
xarakteristikalarının dəyişdirilməsi; 
-  ümumi  reklam  axınından  seçilməkdən,  reklam  ideyasını 
maksimum ifadəli tərzdə təqdim etməkdən və reklam  yerləşdirilməsinə 
yönəldilən  büdcəyə  qənaət  etməkdən  ötrü  reklam  informasiyasmm 
verilməsinin yeni üsullarının işlənib hazırlanması. 
Həmin məsələlərin həlli bir sıra yaradıcı üsullardan istifadə etmək 
hesabına təmin olunur ki, bunlar da dörd əsas qrupa ayrılır və aşağıdakı 
kimi adlanır: 
1.  kanala qoşulma; 
2.  kanala müdaxilə etmək; 
3.  kanalın dəyişdirilməsi; 
4.  yeni kanalm işlənib hazırlanması.